Ένα συναινετικό διαζύγιο στην ευρωζώνη

Οι αρθρογράφοι είναι ο γενικός διευθυντής και ο πρόεδρος της Roubini Global Economics 

ΠΗΓΗ: FT (via euro2day)

by Arnab Das and Nouriel Roubini

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα απέτρεψε την καταστροφή, προκαλώντας δυναμικό ράλι ανακούφισης, αλλά τίποτα δεν έχει λυθεί κατά βάθος. Η Ελλάδα μπορεί να χρειαστεί κι άλλη αναδιάρθρωση, η Πορτογαλία και η Ιρλανδία επίσης ίσως χρειαστούν αναδιάρθρωση. Η Ισπανία και η Ιταλία κινδυνεύουν ακόμη να βρεθούν με το όπλο στον κρόταφο. Οι τραπεζικές κρίσεις είναι πάντα πολύ δύσκολο να επιλυθουν αν δεν αφαιρεθούν τα τοξικά ενεργητικά ή δεν γίνουν ανακεφαλαιοποιήσεις. Η ευρωζώνη εξακολουθεί να πάσχει από έλλειψη στα ουσιώδη στοιχεία μιας νομισματικής ένωσης που αντέχουν στον χρόνο. Και οι προγραμματισμένες μεταρρυθμίσεις μάλλον θα διογκώσουν τις κρυμμένες δημοσιονομικές, τραπεζικές κι εξωτερικές ανισορροπίες, αφήνοντάς την ακόμη λιγότερο ανθεκτική στα σοκ. 

Ο χωρισμός μπορεί να είναι δύσκολος, αλλά είναι καλύτερος από το να μένεις κολλημένος σε έναν κακό γάμο. Η κρίση χρεών της περιφέρειας απειλεί να ρίξει τον πυρήνα σε τεράστιες τραπεζικές ελλείψεις κεφαλαίων και υποχρεώσεις, παρασύροντας όλους σε παρατεταμένη στασιμότητα. Αυτό καθρεφτίζει πιθανόν δισεπίλυτα σχεδιαστικά σφάλματα στην ευρωζώνη. Οπότε, αυτό που προτείνουμε είναι ένα φιλικό συναινετικό διαζύγιο.

Οι χώρες που θα εξέλθουν από την ευρωζώνη θα πρέπει να επανισορροπήσουν φεύγοντας από μια ανάπτυξη δημιουργημένη από χρέη και πηγαίνοντας προς ανάπτυξης οδηγούμενη από εξαγωγές και εισόδημα. Τα μέλη της εναπομένουσας ευρωζώνης θα επανισορροπήσουν προς την εσωτερική ζήτηση. Η συμφωνία ελευθέρων εμπορικών συναλλαγών της Ε.Ε. θα παίξει κρίσιμο ρόλο σε αυτό το σημείο. Στην ιδανική περίπτωση, οι πέντε προβληματικές χώρες της περιφέρειας, Πορτογαλία, Ιρλανδία, Ιταλία, Ελλάδα και Ισπανία, θα εξέλθουν διαπραγματευόμενες χρηματοδοτήσεις με «γεφύρωμα». 

Η νομισματική ευθυγράμμιση θα βοηθήσει την προσαρμογή. Είναι πολύ καλύτερο να αποκατασταθεί η ανταγωνιστικότητα μεσω υποτιμησης παρά να αλλάξουν οι σχετικές τιμές με μια σταθερή ονομαστική συναλλαγματική ισοτιμία, που θα προκαλούσε παρατεταμένο αποπληθωρισμό χρέους και θα κατέληγε πιθανόν σε άτακτες χρεοκοπίες και εξόδους ή παρατεταμένο πληθωρισμό πάνω από τον στόχο για τις πλεονασματικές χώρες. Οπωσδήποτε θα υπήρχε αναταραχή ακόμη και σε μια συνεργατική, μερική διάλυση της νομισματικής ένωσης, αλλά θα ήταν προς το συμφέρον όλων να ελαχιστοποιηθεί η ζημιά με υπαγωγή σε μια συμφωνημένη στρατηγική εξόδου. 

Αυτή η στρατηγική θα πρέπει να διασφαλίζει την βιωσιμότητα των χωρών που θα εξέλθουν και την αξιοπιστία του ευρώ. Θα διατηρήσει την τελωνειακή ένωση της ΕΕ προς όφελος όλων των μελών. Και θα δημιουργήσει ένα νομισματικό πλαίσιο για την υπόλοιπη ΕΚΤ και τις εξερχόμενες εθνικές κεντρικές τράπεζες. 

Ένα μεταβατικό νομισματικό πλαίσιο θα αναστρέψει τον μηχανισμό συναλλαγματικών ισοτιμιών που είχε καταλήξει στο ευρώ: Στόχοι forex για τις εξερχόμενες εθνικές τράπεζες με την ΕΚΤ να δίνει στήριξη αποτρέποντας νομισματική κατάρρευση, εξόδους κεφαλαίων και συνεπαγόμενη εκτίναξη πληθωρισμού. Τα νέα περιθώρια διακύμανσης forex θα διευρύνονται βήμα – βήμα καθώς ο πληθωρισμός και οι προμήθειες συναλλαγματικού κινδύνου θα επιστρέφουν σε ομαλά επίπεδα. 

Μετά την μετάβαση, οι εθνικές κεντρικές τράπεζες και η ΕΚΤ θα εφαρμόσουν συμφωνημένους στόχους πληθωρισμού, αποτρέποντας τον προστατευτισμό στην ευρύτερη ΕΕ με περιορισμό των ανταγωνιστικών υποτιμήσεων. Οι χώρες που εξέρχονται θα είναι μικρές, ανοιχτές οικονομίες σε σχέση με την εναπομένουσα ευρωζώνη, όπου οι συναλλαγματικές κινήσεις θα μεταφραστούν γρήγορα σε πληθωρισμό, προκαλώντας τες έτσι να αποφύγουν μεγάλες υποτιμήσεις που θα προκαλούσαν σπιράλ μισθολογικού πληθωρισμού. 

Σε αντίθεση με άλλες μεταβολές συναλλαγματικών καθεστώτων, οι κλίμακες διακύμανσης FXδεν θα απειλούνται από ανεπαρκή συναλλαγματικά αποθέματα των εξερχόμενων κρατών. Η ΕΚΤ θα αγοράζει τα νέα νομίσματα στο κατώτερο σημείο της κλίμακας διακύμανσης για να μετριάσει τις απώλειες από συναλλαγματικές καταρρεύσεις και άτακτες χρεοκοπίες. Αυτό το στοιχείο του σχεδίου θα βάλει τα βάρη της χρηματοδότησης της προσαρμογής και της εξόδου στην ΕΚΤ και στα εναπομένοντα μέλη της ευρωζώνης. Όμως η μεταβατική κηδεμονία ή οι εφάπαξ συμβιβασμοί είναι συχνά το κλειδί των συναινετικών διαζυγίων. Η μεταβατική επίσημη χρηματοδότηση θα μετριάσει ζημίες και στάσεις πληρωμών, όπως γίνεται σε πολλές μεταβολές συναλλαγματικών καθεστώτων, και θα διευκολύνει την επιβίωση και ενότητα της ΕΕ,βοηθώντας να αποτραπεί η από-παγκοσμιοποίηση που συχνά ακολουθεί τις δημοσιονομικές κρίσεις. 

Είναι πάρα πολύ σημαντικό να υπάρχει ένα ξεκάθαρο, κατανοητό νομικό πλαίσιο για την έξοδο. Θα μετονομαστικοποιήσουμε όλα τα συμβόλαια που υπόκεινται στον εσωτερικό δίκαιο στο νέο νόμισμα κατά την περίοδο της εξόδου. Θα κρατήσουμε την ονομαστικοποίηση σε ευρώ των συμβολαίων του διεθνούς δικαίου. 

Οι τράπεζες και οι αγορές αποτελούν την πιο σοβαρή άμεση απειλή στην στρατηγική εξόδου. Η νομισματική στήριξη από τα ην ΕΚΤ θα δώσει τον χρόνο για κάλυψη από τον κίνδυνο και αποπληρωμή των υποχρεώσεων σε ευρώ. Αυτές οι στρατηγικές θα μετριάσουν την ζημιά στο τραπεζικό σύστημα και θα στηρίξουν την οικονομική δραστηριότητα και επενδυσεις. Ωστόσο, οι αμφιβολίες για την στρατηγική μπορεί να προκαλέσουν έξοδο κεφαλαίων, απαιτώντας προσωρινές εθνικοποιήσεις τραπεζών, περιορισμούς στις αναλήψεις καταθέσεων και μεγαλύτερη χρήση των πληρωμών χωρίς ρευστό, καθώς και προσωρινούς ελέγχους κεφαλαίων. 

Οι νόμοι για τα διαζύγια υπάρχουν γιατί τα συναινετικά διαζύγια είναι καλύτερα για όλους, σε σύγκριση με την χρόνια κατάθλιψη που συνεπάγεται ένας κακός γάμος. Η ευρωζώνη θα πρέπει να μηχανευτεί το σχέδιο της συγκροτημένης εξόδου όσο γρηγορότερα τόσο καλύτερα, γιατί η ολιγωρία συχνά αυξάνει το κόστος της διάλυσης.