Τρίτη 27 Απριλίου 2010

το ευρώ και το «νέο γερμανικό ράιχ»: όταν η μυθολογία υποκαθιστά την πραγματικότητα



Ιδού λοιπόν η απειλή για το έθνος: το νέο γερμανικό ράιχ έρχεται να καταβροχθίσει το δύστυχο έθνος των Ελλήνων. Και όχι μόνο. Ολόκληρη η Ευρωπαϊκή Ένωση κινδυνεύει να μετατραπεί σε γερμανική επαρχία. Το νέο πανίσχυρο όπλο ονομάζεται ευρώ και αποτελεί τον πολιορκητικό κριό της σύγχρονης γερμανικής επέλασης.
Κάποιοι, σε αυτήν την υστερική σκιαγράφηση της πραγματικότητας, είναι ελαφρώς πιο συγκρατημένοι: και γι’ αυτούς ασφαλώς «αυτοί οι Γερμανοί» είναι οι κατεξοχήν υπεύθυνοι για τα προβλήματα του ευρωπαϊκού καπιταλισμού, «λόγω της κοντόφθαλμης πολιτικής της Μέρκελ». Συσσωρεύουν εμπορικά πλεονάσματα σε βάρος των «εταίρων» τους και κάποια στιγμή και αυτοί («οι Γερμανοί») θα υποστούν τις συνέπειες (αναγκαστικά θα περιοριστούν οι εξαγωγές τους λόγω υπερχρέωσης των «εταίρων» τους στην Ε.Ε.). Ο βασικός μοχλός αυτής της «κοντόφθαλμης γερμανικής πολιτικής» είναι το ευρώ που άλλοτε η Γερμανία το θέλει «σκληρό» και άλλοτε λιγότερο «σκληρό» (είναι ελαφρώς σκοτεινό πότε θέλει το ένα και πότε το άλλο, εξαρτάται από τον αρθρογράφο που υποστηρίζει αυτές τις απόψεις).
Όπως κάθε αστική μυθολογία έτσι και αυτή έχει κάποιες αναφορές στην πραγματικότητα (γερμανικά πλεονάσματα, ελληνικά ελλείμματα, ενδοευρωπαϊκοί οικονομικοί και πολιτικοί ανταγωνισμοί κ.λπ.). Ωστόσο η συνολική εικόνα που προβάλλεται είναι στρεβλή και ιδεοληπτική.
Στην πραγματικότητα το ευρώ έγινε πραγματικότητα γιατί ήταν επιλογή του συνόλου των ευρωπαϊκών καπιταλιστικών κρατών που συμμετείχαν στη δημιουργία του. Και αυτό γιατί θεωρούσαν ότι η όλη διαδικασία εξέφραζε τα μακροπρόθεσμα ταξικά τους συμφέροντα. Επιπλέον το ευρώ δεν επιβλήθηκε από «τους Γερμανούς», το αντίθετο μάλιστα, αρχικά η Γερμανία είχε τις περισσότερες επιφυλάξεις για τη δημιουργία του ευρώ. Να λοιπόν γιατί είναι χρήσιμο να θυμηθούμε λίγο την ιστορία της δημιουργίας του ευρώ.


Από την Οικονομική και Νομισματική Ένωση
(ΟΝΕ) στο Μάαστριχτ

Η διαδικασία που οδήγησε από την ΟΝΕ στο Μάαστριχτ και μετά στο ευρώ ήταν το αποτέλεσμα μιας διελκυστίνδας κυρίως ανάμεσα στη Γερμανία, με καγκελάριο τότε τον Χέλμουτ Κολ, και τη Γαλλία, με πρόεδρο τον Φρανσουά Μιτεράν. Το Φεβρουάριο του 1986 υπογράφτηκε η Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη (η συμφωνία τέθηκε σε ισχύ τον Ιούλιο 1987) με την οποία συμφωνείται η ολοκλήρωση της εσωτερικής αγοράς και ορίζει χρονικό ορίζοντα το 1992.

Στόχος ήταν η δημιουργία μιας «εσωτερικής αγοράς», χωρίς εσωτερικά σύνορα, στην οποία θα διασφαλίζεται η «ελεύθερη κυκλοφορία εμπορευμάτων, προσώπων, υπηρεσιών και κεφαλαίων» (οι περίφημες «τέσσερις ελευθερίες»). Εξ’ ίσου σημαντικό στη συμφωνία, ήταν η προσπάθεια να προχωρήσει παράλληλα και η «πολιτική ολοκλήρωση». Θεωρήθηκε ότι η «οικονομική ολοκλήρωση» θα ήταν εξαιρετικά επίφοβη χωρίς να υπάρχει μια κοινή πολιτική βάση που να την υποστηρίζει. Η αρχή της ομοφωνίας (μεταξύ των κρατών-μελών) για τη λήψη των αποφάσεων αντικαθίσταται, σε αρκετές περιπτώσεις, από «ειδικές πλειοψηφίες» (δηλαδή μια απόφαση επικυρώνεται αν λάβει ένα ορισμένο αριθμό ψήφων που λαμβάνει υπ’ όψη τον πληθυσμό κάθε χώρας και άλλα εξαιρετικά πολύπλοκα δεδομένα).

NYT: Προτάσεις για αναδιαπραγμάτευση χρέους




Μέχρι πριν από λίγες εβδομάδες, η ιδέα και μόνο της πιθανότητας αναδιάρθρωσης χρέους της Ελλάδας έμοιαζε με "πυρηνική" εναλλακτική. Πλέον η αναδιάρθρωση -μια πιο ευγενική εναλλακτική διατύπωση της χρεοκοπίας- δεν είναι μόνο μια ιδέα, αλλά και μια πιθανότητα. 

Και είτε με τον έναν είτε με τον άλλον τρόπο, όπως υποστηρίζουν αρκετοί οικονομολόγοι, οι ομολογιούχοι αναμένεται να επωμιστούν μέρος του βάρους. 

Σύμφωνα με τον αρθρογράφο των "New York Times", κ. Jack Ewing, στην περίπτωση χρεοκοπίας, όπως αυτή της Αργεντινής, οι επενδυτές θα έχαναν πάνω από το ήμισυ των χρημάτων τους - μια προοπτική πολύ δυσμενής για να την εξετάσει σοβαρά η Ελλάδα. Όμως, ακόμα και ένα επονομαζόμενο haircut, με το οποίο οι πιστωτές απορροφούν μια σχετικά μέτρια μείωση της ονομαστικής αξίας των ελληνικών ομολόγων, θα μπορούσε να έχει σοβαρές συνέπειες για την ευρωζώνη και για τις τράπεζες της περιοχής, οι οποίες κατέχουν τα περισσότερα ελληνικά ομόλογα. 

Μια πιο ήπια εναλλακτική θα ήταν η διασπορά των πληρωμών της Ελλάδας στους πιστωτές, οι οποίοι θα έπρεπε να δεχτούν μείωση της τρέχουσας αξίας των επενδύσεών τους - μια εναλλακτική που αρχίζει να μοιάζει με την καλύτερη λύση έπειτα από μια σειρά κακές επιλογές.



"Μόνο μια πολυετής αναδιάρθρωση των ομολογιακών υποχρεώσεων, σε συνδυασμό με σημαντική μείωση του ελλείμματος, μπορεί να επιτύχει μόνιμη προσαρμογή των ελληνικών δημοσιονομικών υποχρεώσεων χωρίς να υπάρξει χρεοκοπία και δίνοντας σε όλους τους ομολογιούχους ένα haircut", ανέφερε σε e-mail του ο οικονομολόγος της High Frequency Economics, κ. Carl B. Weinberg

Ο κ. Weinberg πρότεινε τη συγκέντρωση όλων των ελληνικών ομολόγων λήξης έως το 2019 και την αναχρηματοδότησή τους με 25ετή ομόλογα. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του, υπολογίζοντας επιτόκιο 4,5%, η κίνηση αυτή θα μείωνε τις ανάγκες χρηματοδότησης της Ελλάδας κατά περίπου 60%, ή κατά 140 δισ. ευρώ. Καθώς η απόδοση του 10ετούς ελληνικού ομολόγου ξεπερνά πλέον το 8%, αυτοί που αγόρασαν πρόσφατα ελληνικά ομόλογα θα είχαν σημαντικές απώλειες.