Η μοντέρνα Αριστερά δεν μπορεί να εκφραστεί μέσα από τη σοσιαλδημοκρατία αφού η τελευταία έχει αλλοιωθεί ανεπανόρθωτα από την αλληλεπίδρασή της με φιλελεύθερες ή νεοφιλελεύθερες πολιτικές και ιδεολογίες. Ο χώρος έκφρασης της μοντέρνας Αριστεράς θα είναι αναγκαστικά διεθνοποιημένος, χωρίς αυτό να σημαίνει την αποδοχή του οικονομικού φιλελευθερισμού που χαρακτηρίζει την πολιτική θεωρία του κοσμοπολιτισμού.
Πάνος Παπούλιας: Νομίζετε ότι έχει ακόμη νόημα να μιλάμε για εργατική τάξη και για εργατικό κίνημα σήμερα;
Stanley Aronowitz: Η απάντηση είναι προφανώς ότι το εργατικό κίνημα βρίσκεται σε αδράνεια, ότι δηλαδή είναι υπό έλεγχο, ότι δεν υπάρχει πραγματικό εργατικό κίνημα στις Ηνωμένες Πολιτείες τουλάχιστον. Αυτό το οποίο επιτρέπεται σήμερα είναι μια σειρά σωματείων, που εκπροσωπούν κάπου δεκαέξι εκατομμύρια άτομα, τα οποία εργάζονται με ημερομίσθια και μισθούς και διαπραγματεύονται για τις εργασιακές συνθήκες και για τις απολαβές τους. Με την ιστορική έννοια, όμως, όχι, δεν υπάρχει εργατικό κίνημα στις Ηνωμένες Πολιτείες και υποψιάζομαι πως, με μερικές εξαιρέσεις, δεν υπάρχει εργατικό κίνημα στις περισσότερες από τις ανεπτυγμένες βιομηχανικές κοινωνίες. Αυτό που υπάρχει σήμερα και υπήρξε για πολύ καιρό με κάποιες διακυμάνσεις-όπως οι Γάλλοι δημόσιοι υπάλληλοι ή οι οδηγοί φορτηγών που διαδηλώνουν και ίσως η Γαλλία είναι η μεγάλη εξαίρεση- είναι μια σειρά ρυθμισμένων σχέσεων μεταξύ συνδικάτων και εργοδοτών που ορισμένες φορές- και πολύ σπάνια στις Ηνωμένες Πολιτείες- καταλήγουν σε απεργίες και μάχες γύρω από ορισμένα ζητήματα.
Βασικά, όμως, σήμερα δεν υπάρχει εργατικό κίνημα. Νομίζω ότι αναδυόμενα εργατικά κινήματα υπάρχουν στις χώρες της νότιας Ασίας και στη Λατινική Αμερική. Νομίζω ότι υπάρχει εργατικό κίνημα στην Κίνα ή στην Ινδία ή και σε μερικές από τις μεγαλύτερες χώρες της Νότιας Αμερικής- ειδικά σε μέρη όπως το Μεξικό ή η Αργεντινή και η Βραζιλία. Σε εκείνα τα μέρη τα ανεξάρτητα σωματεία έχουν απελευθερωθεί από την κυβέρνηση και τον έλεγχο, τα τελευταία χρόνια. Επικρατεί ακόμη μια αίσθηση ότι υπάρχει εργατική τάξη κι εργατικό κίνημα, που έχει μια ανεξάρτητη πολιτική και κοινωνική προοπτική. Στην Κίνα, βεβαίως, το εργατικό κίνημα και τα συνδικάτα ελέγχονται από την κυβέρνηση. Το 2006 έγιναν 24.000 απεργίες, διαδηλώσεις και εξεγέρσεις διαφόρων ειδών σε όλη την Κίνα. Πολλές από αυτές αφορούσαν τις εργασιακές συνθήκες και τις συνθήκες ζωής των ανθρώπων της εργατικής τάξης.
Πάνος Παπούλιας: Η έλλειψη ορμής στο εργατικό κίνημα οφείλεται στο γεγονός ότι η εργατική τάξη δεν είναι πλέον τόσο μεγάλη αριθμητικά;
Stanley Aronowitz: Δεν νομίζω καθόλου ότι έχει να κάνει με τους αριθμούς. Το παιχνίδι με τους αριθμούς είναι ένα λάθος που πολλοί κάνουν. Μια σύντομη απάντηση στην ερώτησή σας είναι ότι η έλλειψη ορμής στην οποία αναφερθήκατε προκύπτει επειδή το ιδεολογικό δόγμα που επικράτησε στις εργατικές τάξεις όπως και στον γενικό πληθυσμό είναι ότι ο καπιταλισμός είναι μόνιμος. Σύμφωνα με αυτή την ιδεολογία, που επηρεάζει τη συνείδηση και τη φαντασία πολλών ανθρώπων, τα ζητήματα που αφορούν μια καλύτερη ζωή θα επιλυθούν μέσω των εδραιωμένων πολιτικών και οικονομικών δυνάμεων. Νομίζω ότι αυτή την περίοδο η λαβή της ιδεολογίας που προαναφέραμε αρχίζει να χαλαρώνει. Πέραν τούτου, το πρόβλημα της χαλάρωσής του δεν οδηγεί αναγκαστικά σε μια αναβίωση του εργατικού κινήματος ή της εργατικής τάξης ως ιστορικής δύναμης. Αυτό που νομίζω ότι είναι το μείζον πρόβλημα εδώ είναι ότι δεν υπάρχει πολιτικός σχηματισμός σε οποιαδήποτε χώρα –συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας- που να αποκηρύσσει καθοριστικά το καπιταλιστικό σύστημα. Δεν υπάρχει αντικαπιταλιστικό πνεύμα στο εργατικό κίνημα και στον γενικό πληθυσμό που να πιστεύει ότι υπάρχουν πολλές εναλλακτικές προς την κατεύθυνση ενός διαφορετικού μέλλοντος. Αυτό είναι το μείζον πρόβλημα.
