Πώς ο Κέινς θα έλυνε την κρίση της Ευρωζώνης

Πηγή: ΜΑΑ

Των Marcus Miller και Robert Skidelsky, από τους Financial Times, 16/5/2012

Μεταφραση Αριάδνη Αλαβάνου

 Σχεδόν πριν από 100 χρόνια , ένας νεαρός αξιωματούχος του βρετανικού υπουργείου Οικονομικών επιδίωξε να συμβουλεύσει τους Ευρωπαίους πολιτικούς πώς θα έπρεπε να χειριστούν κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο τα εφιαλτικά εξωτερικά χρέη. Υποστήριξε ότι υπήρχε ένα όριο στην ικανότητα μιας χώρας να εξυπηρετεί το χρέος. Εκείνοι που περίμεναν περαιτέρω πληρωμές ήταν μοιραίο να απογοητευτούν. Ακόμη περισσότερο, οι προσπάθειες των πιστωτών να καταβληθούν περαιτέρω πληρωμές θα απέβαιναν επικίνδυνες πολιτικά. “Εάν υπογράψουν [οι οφειλέτες]”, έγραψε σε ένα φίλο, “δεν θα μπορούν πιθανώς να τηρήσουν κάποιους από τους όρους και το αποτέλεσμα παντού θα είναι αναταραχή και ξεσηκωμός”. Συνέστησε ένα γύρο ακύρωσης χρεών μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών , ένα σχέδιο που –με μια μονοκοντυλιά-- θα εξάλειφε μεγάλο μέρος του προβλήματος. Όταν αγνοήθηκε από τις κυβερνήσεις των πιστωτών, ο Τζον Μέιναρντ Κέινς παραιτήθηκε από το αξίωμά του για να γράψει το έργο  Economic Consequences of the Peace (Οικονομικές Συνέπειες της Ειρήνης).

Βεβαίως, στη σημερινή Ευρώπη τα πράγματα έχουν αντιστραφεί εντελώς. Δεν είναι η Γερμανία που υποφέρει υπό το μη βιώσιμο δημόσιο χρέος, αλλά οι νότιοι εταίροι της Ευρωζώνης.

Και Ευρώ και Βαρβαρότητα;

ΠΗΓΗ: ΜΑΑ

Θεόδωρος Μαριόλης - Αν. Καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας, Τμήμα Δημόσιας Διοίκησης, Πάντειο Πανεπιστήμιο

Τέσσερα χρόνια μετά την εισαγωγή του ευρώ, το πόρισμα αναλυτικής μελέτης σκοπιμότητας του βρετανικού υπουργείου οικονομικών ήταν το εξής: «Παρά τους κινδύνους και το κόστος από την καθυστέρηση και τα οφέλη από την ένταξη, δεν στοιχειοθετείται, προς το παρόν, καθαρά και αδιαμφισβήτητα η συμμετοχή της χώρας στην ΟΝΕ.

Η απόφαση της άμεσης ένταξης δεν θα εξυπηρετούσε το εθνικό οικονομικό συμφέρον.». Ποια ήταν ή, έστω, είναι η αντίστοιχη μελέτη του ελληνικού υπουργείου οικονομικών;

Πριν από μία δεκαετία, η συντριπτική πλειοψηφία των μελετητών και των πολιτικών κομμάτων υποστήριζε, για να το διατυπώσω με μετριοπάθεια, ότι η Ζώνη του Ευρώ (ΖΕ) «συμβάλλει στην εξυπηρέτηση των τριών βασικών σκοπών της οικονομικής πολιτικής, ήτοι στη μικροοικονομική αποτελεσματικότητα, στη μακροοικονομική σταθερότητα και στην ισόρροπη ανάπτυξη μεταξύ χωρών και περιοχών». Σήμερα, αποφασίζεται και επιβάλλεται η ανάληψη κάθε πιθανής και απίθανης θυσίας από την Ελλάδα προκειμένου να συντηρηθεί η συμμετοχή της στη ΖΕ ή, κατά άλλους, να αποφευχθεί η αποσύνθεση της τελευταίας. Πρόκειται, άραγε, για στατιστική αστοχία του ευρωπαϊκού οικοδομήματος ή για αναπόφευκτο αποτέλεσμα της εγγενούς δυναμικής του;

Martin Wolf: Μετά την Ελλάδα… το χάος

ΠΗΓΗ: FT (euro2day)

Martin Wolf

Ο εκνευρισμός της ευρωζώνης με την Ελλάδα έχει πάρει ακραίες διαστάσεις. Στο κάτω – κάτω το 80% των Ελλήνων δηλώνουν υπερ της παραμονής στο ευρώ, αλλά μετά αποτυγχάνουν να εκλέξουν πολιτικούς έτοιμους να εφαρμόσουν τις συμφωνημένες μεταρρυθμίσεις. Κι αυτό τρελαίνει τους πιστωτές. Ολο και περισσότερο, τους γίνεται ευκολότερο να αποδεχτούν την ελληνική έξοδο, ίσως και να την καλωσορίσουν. Αλλά θα πρέπει να προσέχουν τι εύχονται. 


Μια έξοδος θα δημιουργήσει σοβαρούς κινδύνους. Ο κίνδυνος ντόμινο είναι εμφανής. Ο μακροπρόθεσμος κίνδυνος είναι πιο κρυφός. Αλλά η ευρωζώνη ή είναι μια μη ανατρέψιμη νομισματική ένωση ή δεν είναι. Αν φύγουν χώρες που έχουν δυσκολίες, τότε δεν είναι. Κι αυτό θα είχε δύο σκληρά αποτελέσματα: Ο κόσμος δεν θα εμπιστεύεται ότι θα επιβιώσει και τα οικονομικά οφέλη από το ενιαίο νόμισμα θα εξαφανιστούν. 


Αυτοί οι κίνδυνοι δεν αφορούν μόνο την ευρωζώνη. Συνολικά, μιλάμε για την δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο, με το μεγαλύτερο τραπεζικό σύστημα. Ο κίνδυνος να δημιουργήσει παγκόσμια κρίση μια ευρεία αναταραχή στην ευρωζώνη, είναι πραγματικός. Οσο τρομαχτική, είναι η πιθανότητα να γίνουν οι κρίσεις στην ευρωζώνη μόνιμο θέμα στην παγκόσμια οικονομία. 


Ποιοι είναι, λοιπόν, οι κίνδυνοι;

Ας ξεκινήσουμε με την Ελλάδα. Βρίσκεται σε απελπιστική κατάσταση. Η οικονομία της θα είναι μη ανταγωνιστική και σε ύφεση για πολλά χρόνια, αν όχι δεκαετίες. Όπως θα έπρεπε να είναι αναμενόμενο, το δυσλειτουργικό πολίτευμα κατέρρευσε. Οι πολιτικοί που πιστεύουν ότι μπορούν να κερδίσουν καλυτερους όρους πλησιάζουν πιο κοντά στην εξουσία. Και αυτό δημιουργεί ένα μεγάλο δίλημμα για τους εξωτερικούς υποστηριχτές: Είτε θα δώσουν στην Ελλάδα περισσότερα κεφάλαια για να μειωθούν τα προβλήματα, είτε θα επιμείνουν στο πρόγραμμα και θα ρισκάρουν την κατάρρευση. 


Ας δούμε τι θα σήμαινε μια κατάρρευση. 


Η διακοπή της εξωτερικής χρηματοδότησης θα προκαλούσε άτακτη κατάρρευση. Η κυβέρνηση θα χρεοκοπούσε. Η ΕΚΤ θα έκρινε ότι οι ελληνικές τράπεζες δεν αποτελούν πλεον καλή εγγύηση και δεν θα λειτουργούσε ως δανειστής έσχατης ανάγκης. Θα ακολουθούσαν μαζικές τραπεζικές αναλήψεις. Η Αθήνα θα επέβαλε ελέγχους κεφαλαίου, θα εισήγαγε νέο νόμισμα, θα άλλαζε ονομαστικοποίηση στα εγχώρια συμβόλαια και θα κήρυττε στάση πληρωμών στα εξωτερικά συμβόλαια σε ευρώ. 


Αυτό σημαίνει χάος. Οι απλήρωτοι αστυνομικοί και στρατιωτικοί δύσκολα θα κρατούσαν την τάξη. Θα ξεσπούσαν ταραχές και λεηλασίες. Θα μπορούσε να ξεσπάσει και πραξικόπημα ή εμφύλιος. Το νέο νόμισμα θα υφίστατο υποτιμήσεις και ο πληθωρισμός θα εκτινασσόταν. 


Μεσοπρόθεσμα όμως, θα μπορούσε να αποκατασταθεί η τάξη. Ας υποθέσουμε ότι η Ελλάδα κατόρθωνε να θέσει υπό έλεγχο το δημοσιονομικό της έλλειμμα, που δεν είναι απίθανο αφού το ΔΝΤ προβλεπει πρωτογενές έλλειμμα 1% του ΑΕΠ φέτος. Ας υποθέσουμε ότι οι εξαγωγείς ξανάβρισκαν πρόσβαση στην αγορά της ΕΕ. Τότε, όπως ισχυρίζεται ο κ. Arvind Subramanian του αμερικανικού Peterson Institute for International Economics, η Ελλάδα θα απολάμβανε μια εύρωστη, αν και μάλλον πρόσκαιρη, άνθιση. 


Μια διατεταγμένη αποχώρηση θα κατέληγε πάλι περίπου εκεί, αλλά γρηγορότερα. Το εξωτερικό θα στήριζε το τραπεζικό σύστημα κατά την μετάβαση στο νέο νόμισμα περιορίζοντας την αναταραχή και την διολίσθηση του νομίσματος και την εκτίναξη του πληθωρισμού. 


Σε μια έκθεση που προκαλεί πολλές σκέψεις υπό τον τίτλο «Διάλυση της ΟΝΕ: Πληρώστε τώρα ή αργότερα», ο Mark Cliffe της ING αποτιμά τις επιπτώσεις μιας εξόδου. Εκτιμά κατ’αρχήν ότι θα έμπαιναν χειρόφρενα σε άλλες χώρες που θα καθιστούσαν την έκρηξη ελεγχόμενη, με πτώση του ΑΕΠ 4% για την Ελλάδα μεταξύ 2012 και 2014 και 2% για την υπόλοιπη ευρωζώνη. Όμως τα νομίσματα εκτός ευρωζώνης θα ανατιμούνταν, με αρνητικές επιπτώσεις και στις δικές τους οικονομίες. 


Ο περιορισμός όμως της ζημιάς δεν θα ήταν ευκολος. Η έξοδος της Ελλάδας, ειδικά αν είναι άτακτη, θα προκαλούσει μαζικές τραπεζικές αναλήψεις σε Πορτογαλία, Ιρλανδία, Ιταλία, Ισπανία και παραπέρα. Επίσης θα προκαλούσε κατάρρευση στις τιμές χρηματοπιστωτικών και άλλων ενεργητικών. Η έξοδος προς την ασφάλεια της Γερμανίας και αλλού θα επιταχυνόταν. 


Για να αποφευχθεί σοβαρή μετάσταση, η ευρωζώνη θα πρέπει να δράσει αποφασιστικά. Η ΕΚΤ θα πρέπει να λειτουργήσει ως πιστωτης έσχατης ανάγκης απεριόριστα, αντικαθιστώντας το χρήμα που θα φεύγει από τις τράπεζες. Τα επιτόκια στα κρατικά ομόλογα θα πρέπει να συγκρατηθούν με έξωθεν βοήθεια. 


Πάνω απ’όλα θα πρέπει να δυναμώσει η δέσμευση να κρατηθεί η υπόλοιπη ευρωζώνη ενωμένη κι αυτό θα απαιτήσει ισχυρότερες μορφές δημοσιονομικής αλληλεγγύης, πιθανόν με ευρωομόλογα. Τέλος, η άποψη ότι η χώρες μπορούν να επανακτήσουν την υγεία τους λιμοκτονώντας, χωρίς οικονομική ανάπτυξη και με υψηλότερο πληθωρισμό, θα πρέπει να μείνει στην άκρη. 


Ας υποθέσουμε ότι δεν γίνονται αυτές οι προσπάθειες και η ευρωζώνη διαλύεται. Ο κ. Cliffe πιστεύει ότι οι συνέπειες θα είναι τεράστιες, ακόμη και για την Γερμανία. Προβλέπει «βαθιά ύφεση σε όλη την ευρωζώνη, που θα παρασύρει την παγκόσμια οικονομια. Στην ευρωζώνη η παραγωγή θα μειωθεί από 7% στην Γερμανία μέχρι 13% στην Ελλάδα». Ο πληθωρισμός θα εκτιναχθεί στην περιφέρεια και στον «πυρήνα» θα εγκατασταθεί ο αποπληθωρισμός. Θα είναι φοβερά επίπονο για ολους. 


Η ανάλυση αυτή ίσως μάλιστα είναι πολύ αισιόδοξη στην αποτίμηση των επιπτώσεων της απόλυτης διάλυσης. Θα ενεργοποιηθούν πανίσχυροι μηχανισμοί: Επιβολή (παράνομων) ελέγχων κεφαλαίου, νομικές αβεβαιότητες, καταρρεύσεις ενεργητικών, απρόβλεπτες μεταβολες σε ισολογισμούς πάγωμα του τραπεζικού συστήματος, διατάραξη των κεντρικών τραπεζών, κατάρρευση στις δαπάνες και το εμπόριο και τεράστιες μεταβολές στους συναλλαγματικούς μηχανισμούς των νέων ισοτιμιών. 


Θα χρειαστούν οπωσδήποτε πρόσθετες διασώσεις τραπεζών, με μεγάλο κόστος. Οι βαθιές υφέσεις θα επιδεινώσουν τις ήδη προβληματικές δημοσιονομικές θέσεις. 


Η διάλυση θα επιφέρει επίσης ορδές από νομικές προσφυγές. Πέρα από αυτό, η ΕΕ θα επιπέσει σε νομική και πολιτική αφάνεια, με διαλυμένες τις πιο σπουδαίες συμφωνίες και το πιο περήφανο επίτευγμά της. Είναι αδύνατο να εκτιμήσουμε το αποτέλεσμα μιας τόσο βαθιάς αλλαγής στην ευρωπαϊκή τάξη. 


Και ποιες θα είναι οι επιπτώσεις στις χώρες εκτός ευρωζώνης; Η Βρετανία έχει μεγάλο άνοιγμα στην πραγματική οικονομία και τις τράπεζες και ο κ. Cliffe υπολογίζει πτώση του ΑΕΠ της 5%. Θα πληγούν επίσης η κεντρική και ανατολική Ευρώπη. Οι ΗΠΑ θα υποστεί ήπια τουλάχιστον ύφεση, όπως ίσως και η Ιαπωνία. 


Και σε αυτή την περίπτωση, οι ευρύτερες επιπτώσεις στην ευρωπαϊκή νομική και πολιτική τάξη είναι δυνητικά πιο σημαντικές. Αν και ίσως δεν είναι τόσο επικίνδυνες όσο του 1930, θα έχουν ανυπολόγιστες επιπτώσεις. Θα είναι σχεδόν σίγουρα χειρότερες από εκείνες της κατάρρευσης της Lehman Brothers. Δεν μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο. 


Όμως η έξοδος της Ελλάδας θα αυξήσει πολύ τις πιθανότητες να γίνει, τόσο τώρα όσο και για πάντα, καθώς θα δείξει ότι το ευρώ δεν είναι παντοτινό. Καθένας από εκεί και πέρα θα υπολογίζει κάθε φορά ότι είναι δυνατόν να διαλυθεί. Αυτός ο κίνδυνος θα είναι ακόμη μεγαλύτερος, αν η Ελλάδα φύγει με επιτυχία. Τότε η ευρωζώνη θα πρέπει να κάνει θεμελιώδεις αλλαγές για να καταστήσει λιγότερο επίπονη και πιο αξιόπιστη την επιβίωση. 


Η ελληνική έξοδος θα δημιουργήσει την επιλογή ανάμεσα στις μεγάλες κινήσεις προς μια πιο δυνατή ένωση και ένα μέλλον ατελείωτων κρίσεων. Σε μια τέτοια επιλογή, το κυρίαρχο κράτος-δανειστής, η Γερμανία, πρέπει να δημιουργήσει -ανάμεσα στα μεγάλα βήματα προς την ενοποίηση που τρομοκρατούν πολλούς από τους πολίτες της- ένα μέλλον γεμάτο φριχτές κρίσεις ή την διάλυση τώρα. Δεν υπάρχει καλή επιλογή. Όμως η ευρωζώνη ή θα γίνει μια πιο δυνατή ένωση ή θα εξαφανιστεί. 

Ανοίγει η "πόρτα" για νέο κριτήριο ελλείμματος

Πηγή:www.capital.gr

Της Δήμητρας Καδδά 

Τη πανευρωπαϊκή χρήση άλλου τρόπου μέτρησης του ελλείμματος που αλλάζει άρδην τα δεδομένα για την Ελλάδα προωθούν Ε.Ε. και ΔΝΤ. Το διαρθρωτικό έλλειμμα προσμετρά το ύψος της ύφεσης και φέτος θα μπορούσε να είναι ακόμη και 2,6% αντί για 7,3% του ΑΕΠ που εκτιμάται το επίσημο έλλειμμα. 

Αν ολοκληρωθούν γρήγορα οι διαδικασίες θα αποτελέσει έναν ακόμη παράγοντα αλλαγών στο Μνημόνιο που ήδη… «ψήνονται». Περιλαμβάνουν, σύμφωνα με πληροφορίες, παράταση προσαρμογής για 1-3 έτη, μέτρα σε στάδια, έμφαση στη φοροδιαφυγή, αντικατάσταση επαχθών παρεμβάσεων, άμεση καταβολή περισσότερων κονδυλίων του ΕΣΠΑ και ευρωομόλογα επενδύσεων. 

Το νέο «παράθυρο» για ελαστικότερο Μνημόνιο άνοιξε χθες ο πρόεδρος της Κομισιόν, ανακοινώνοντας την ενεργοποίηση ρητρών προσαρμοστικότητας του νέου δημοσιονομικού συμφώνου. Η ελαστικοποίηση θα αφορά σε όλα τα κράτη και προκύπτει από ένα εναλλακτικό -και πιο δίκαιο- τρόπο μέτρησης του ελλείμματος. 

ECONOMIST: The Greek run. It is not a good idea for Greece to leave the euro. But it is time to prepare for its departure

ΠΗΓΗ: ECONOMIST

“GREXIT” is an ugly term for what may soon become an even uglier reality: Greece’s departure from the euro zone. As fury in Athens runs up against frustration with Greek recalcitrance in the rest of the European Union, the EU’s most troubled economy could be heading out of the single currency within weeks. If Greek banks suffer a mass run, as depositors withdraw euros for fear they will be forcibly converted into new drachmas, Greece’s fate could be settled even sooner.

Greece’s ascendant politicians, particularly Alexis Tsipras, leader of the radical left Syriza party, want to repudiate Greece’s rescue deal with its European and IMF creditors. The creditors, particularly Germany, are standing firm, rightly making clear that they will not be blackmailed into repeatedly rewriting bail-outs. If in fresh elections on June 17th the objectors have a majority, as the polls suggest, and if they renege on Greece’s bail-out deal, then the world will cut off the supply of rescue funds. It is hard to see Greece then staying in the euro.