ΠΗΓΗ: FT (via euro2day)
Πρόσφατα συμμετείχα σε μια συζήτηση, στην οποία όλοι έδειχναν να συμφωνούν ότι το νέο δημοσιονομικό σύμφωνο της Ευρώπης είναι παλαβό. Την συζήτηση παρακολουθούσε κι ένας πρώην κρατικός αξιωματούχος, που στράφηκε στην παρέα μου και είπε ότι συμφωνεί κατ’ αρχάς – αλλά πρόσθεσε ότι, αν η συμφωνία ενθαρρύνει την ΕΚΤ να γίνει πιο ελαστική, θα έχει κάποια αξία.
Αργότερα μίλησα με έναν κεντρικό τραπεζίτη που επίσης ισχυρίστηκε ότι η συμφωνία είναι άσχετη, αλλά είναι ευνοϊκός απέναντί της για θα λειτουργήσει ως σινιάλο για τις αγορές. Όταν μίλησα με τις επαφές μου στις αγορές, μου είπαν ότι το σύμφωνο είναι παλαβό.
Το καλύτερο που μπορούμε να πούμε για την συμφωνία, είναι ότι δεν είναι απαραίτητη. Οσα πιθανόν θα δούμε στην τελική εκδοχή της, είτε υπάρχουν στις υπάρχουσες συνθήκες είτε στις νομοθεσίες, και ειδικά στο αποκαλούμενο «πακέτο των έξι», το πακέτο μέτρων επόπτευσης που εγκρίθηκε στις αρχές του έτους. Τα υπόλοιπα θα μπορούσαν εύκολα να εισαχθούν με νέες δευτερεύουσες νομοθετικές ρυθμίσεις.
Αν και δεν έχω συναντήσει ακόμη κανέναν που να μπορεί να μου εξηγήσει τι θα κάνει η συνθήκη –εκτός από τα εύλογα- η ζημιά που θα κάνει είναι πιο εμφανής. Σκεφτείτε μόνο την εντελώς αχρείαστη διαμάχη με τον Βρετανό πρωθυπουργό David Cameron. Και το βρετανικό πρόβλημα ωχριά σε σχέση με τις πραγματικά καταστροφικές δυνάμεις του συμφώνου. Θα ενθαρρύνει τα μέλη της ευρωζώνης να υιοθετήσουν ακραία φιλο-κυκλικές στρατηγικές.
Αυτό συμβαίνει ήδη στην Ισπανία. Μέχρι την περασμένη εβδομάδα, η κυβέρνηση έλεγε ότι δεν θα συνεχίσει να συσσωρεύει το ένα μέτρο λιτότητας πάνω στο άλλο για να αντεπεξέλθει στους στόχους για το έλλειμμα. Εμοιαζε λογική στρατηγική.
Η ισπανική οικονομία συρρικνώνεται με ταχύτερο ρυθμό απ’όσο αναμενόταν για λόγους που βρίσκονται εκτός του ελέγχου της χώρας. Υπό αυτές τις συνθήκες, θα ήταν λογικό να μπουν σε λειτουργία οι αυτόματοι σταθεροποιητές. Αυτό ήταν που έκαναν τα κράτη μέλη της ευρωζώνης το 2009. Διασφάλισαν ότι η ύφεση, αν και θα είναι πολύ βαθιά, δεν θα είναι τουλάχιστον και μακρόχρονη. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο συμμεριζόταν αυτή την θέση της ισπανικής κυβέρνησης, μέχρι την περασμένη εβδομάδα.
Κι όμως. Στα τέλη της προηγούμενης εβδομάδας, σε επίσκεψή του στο Βερολίνο, ο νέος Ισπανός πρωθυπουργός Mariano Rajoy, ανόρεχτα επανέλαβε ότι η κυβέρνησή του είναι δεσμευμένη στην επίτευξη των στόχων για το έλλειμμα –στο 4,4% του ΑΕΠ το 2012 και 3% το 2013. Φέτος, θέλει να μειώσει το έλλειμμα κατά 2,2 ποσοστιαίες μονάδες προσθέτως στο βασικό σενάριο του ΔΝΤ και κατά 3,3% του χρόνου –όλ’ αυτά ενώ η οικονομία συρρικνώνεται.
Η Ισπανία ακολουθεί τον ίδιο δρόμο που πήρε η Ελλάδα. Η Ισπανία είναι, βέβαια πολύ πιο υγιής οικονομία. Εχει όμως κι ένα πρόβλημα που δεν είχε η Ελλάδα: βαθιά χρεωμένο ιδιωτικό τομέα. Αυτός είναι ο λόγος που η πολιτική της υπερβολικής μείωσης του ελλείμματος θα μπορούσε να γίνει τόσο τοξική.
Ο κ. Richard Koo, επικεφαλής οικονομολόγος του Nomura Research Institute, πρόσφατα έγραψε μια έκθεση για τις επιπτώσεις της απομόχλευσης στις ΗΠΑ, την Βρετανία και την ευρωζώνη. Η Ισπανία βιώνει μια ακραία εκδοχή της «ύφεσης ισολογισμών» όπως την αποκαλεί, πολύ μεγαλύτερη από αυτή των ΗΠΑ ή της Βρετανίας.
Μετά το γ΄τρίμηνο 2007, ο ισπανικός ιδιωτικός τομέας έχει μειώσει τα χρέη του κατά 17,2% ως ποσοστό του ΑΕΠ, ενώ ο δημόσιος τομέας εν μέρει αντιστάθμισε την απομόχλευση του ιδιωτικού, με αύξηση των χρεών κατά 11,8% του ΑΕΠ. Η διαφορά εκδηλώθηκε με την μορφή της θετικής συμβολής από τον εξωτερικό κλάδο, δηλαδή με την πτώση στο έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών.
Ο κ. Koo ισχυρίζεται ότι, όπως η Ιαπωνία στην δεκαετία του 1990, είναι βασικό οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να υποστηρίζουν την οικονομία στην διάρκεια της απομόχλευσης του ιδιωτικού τομέα, για να αποφύγουν την διολίσθηση σε βαθιά ύφεση.
Οπότε, αν η Ισπανία έπρεπε να ακολουθήσει το παράδειγμα της Ελλάδας και να αγνοήσει ό,τι συνέβη στην Ιαπωνία, το πιο πιθανό αποτέλεσμα θα ήταν σοβαρή και παρατεταμένη ύφεση. Κατ’ εμέ, αυτή είναι πολύ μεγαλύτερη απειλή για την ευρωζώνη από τα διάφορα ξεσπάσματα που μας εξιτάρουν κατά καιρούς. Στην μεγάλη εικόνα, δεν έχει στην πραγματικότητα σημασία αν οι Έλληνες ομολογιούχοι συμφωνούν σε εθελοντική συμμετοχή. Αν η Ισπανία επρόκειτο να πέσει σε μαύρη τρύπα, κανένα ταμείο διάσωσης, όσο μεγάλο κι αν ήταν, δεν θα μπορούσε να την τραβήξει έξω.
Η ειρωνεία είναι ότι η δημοσιονομική συμφωνία που δημιουργείται για να μειώσει το χρέος της ευρωζώνης, μπορεί να προκαλέσει έκρηξη χρέους, επειδή αυξάνει πάρα πολύ τον κίνδυνο μιας ημι-μόνιμης διολίσθησης σε μεγάλα τμήματα της Νοτίου Ευρώπης. Αν συμβεί κάτι τέτοιο, τίποτα δεν θα μπορεί να σώσει την ευρωζώνη.
Αργότερα μίλησα με έναν κεντρικό τραπεζίτη που επίσης ισχυρίστηκε ότι η συμφωνία είναι άσχετη, αλλά είναι ευνοϊκός απέναντί της για θα λειτουργήσει ως σινιάλο για τις αγορές. Όταν μίλησα με τις επαφές μου στις αγορές, μου είπαν ότι το σύμφωνο είναι παλαβό.
Το καλύτερο που μπορούμε να πούμε για την συμφωνία, είναι ότι δεν είναι απαραίτητη. Οσα πιθανόν θα δούμε στην τελική εκδοχή της, είτε υπάρχουν στις υπάρχουσες συνθήκες είτε στις νομοθεσίες, και ειδικά στο αποκαλούμενο «πακέτο των έξι», το πακέτο μέτρων επόπτευσης που εγκρίθηκε στις αρχές του έτους. Τα υπόλοιπα θα μπορούσαν εύκολα να εισαχθούν με νέες δευτερεύουσες νομοθετικές ρυθμίσεις.
Αν και δεν έχω συναντήσει ακόμη κανέναν που να μπορεί να μου εξηγήσει τι θα κάνει η συνθήκη –εκτός από τα εύλογα- η ζημιά που θα κάνει είναι πιο εμφανής. Σκεφτείτε μόνο την εντελώς αχρείαστη διαμάχη με τον Βρετανό πρωθυπουργό David Cameron. Και το βρετανικό πρόβλημα ωχριά σε σχέση με τις πραγματικά καταστροφικές δυνάμεις του συμφώνου. Θα ενθαρρύνει τα μέλη της ευρωζώνης να υιοθετήσουν ακραία φιλο-κυκλικές στρατηγικές.
Αυτό συμβαίνει ήδη στην Ισπανία. Μέχρι την περασμένη εβδομάδα, η κυβέρνηση έλεγε ότι δεν θα συνεχίσει να συσσωρεύει το ένα μέτρο λιτότητας πάνω στο άλλο για να αντεπεξέλθει στους στόχους για το έλλειμμα. Εμοιαζε λογική στρατηγική.
Η ισπανική οικονομία συρρικνώνεται με ταχύτερο ρυθμό απ’όσο αναμενόταν για λόγους που βρίσκονται εκτός του ελέγχου της χώρας. Υπό αυτές τις συνθήκες, θα ήταν λογικό να μπουν σε λειτουργία οι αυτόματοι σταθεροποιητές. Αυτό ήταν που έκαναν τα κράτη μέλη της ευρωζώνης το 2009. Διασφάλισαν ότι η ύφεση, αν και θα είναι πολύ βαθιά, δεν θα είναι τουλάχιστον και μακρόχρονη. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο συμμεριζόταν αυτή την θέση της ισπανικής κυβέρνησης, μέχρι την περασμένη εβδομάδα.
Κι όμως. Στα τέλη της προηγούμενης εβδομάδας, σε επίσκεψή του στο Βερολίνο, ο νέος Ισπανός πρωθυπουργός Mariano Rajoy, ανόρεχτα επανέλαβε ότι η κυβέρνησή του είναι δεσμευμένη στην επίτευξη των στόχων για το έλλειμμα –στο 4,4% του ΑΕΠ το 2012 και 3% το 2013. Φέτος, θέλει να μειώσει το έλλειμμα κατά 2,2 ποσοστιαίες μονάδες προσθέτως στο βασικό σενάριο του ΔΝΤ και κατά 3,3% του χρόνου –όλ’ αυτά ενώ η οικονομία συρρικνώνεται.
Η Ισπανία ακολουθεί τον ίδιο δρόμο που πήρε η Ελλάδα. Η Ισπανία είναι, βέβαια πολύ πιο υγιής οικονομία. Εχει όμως κι ένα πρόβλημα που δεν είχε η Ελλάδα: βαθιά χρεωμένο ιδιωτικό τομέα. Αυτός είναι ο λόγος που η πολιτική της υπερβολικής μείωσης του ελλείμματος θα μπορούσε να γίνει τόσο τοξική.
Ο κ. Richard Koo, επικεφαλής οικονομολόγος του Nomura Research Institute, πρόσφατα έγραψε μια έκθεση για τις επιπτώσεις της απομόχλευσης στις ΗΠΑ, την Βρετανία και την ευρωζώνη. Η Ισπανία βιώνει μια ακραία εκδοχή της «ύφεσης ισολογισμών» όπως την αποκαλεί, πολύ μεγαλύτερη από αυτή των ΗΠΑ ή της Βρετανίας.
Μετά το γ΄τρίμηνο 2007, ο ισπανικός ιδιωτικός τομέας έχει μειώσει τα χρέη του κατά 17,2% ως ποσοστό του ΑΕΠ, ενώ ο δημόσιος τομέας εν μέρει αντιστάθμισε την απομόχλευση του ιδιωτικού, με αύξηση των χρεών κατά 11,8% του ΑΕΠ. Η διαφορά εκδηλώθηκε με την μορφή της θετικής συμβολής από τον εξωτερικό κλάδο, δηλαδή με την πτώση στο έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών.
Ο κ. Koo ισχυρίζεται ότι, όπως η Ιαπωνία στην δεκαετία του 1990, είναι βασικό οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να υποστηρίζουν την οικονομία στην διάρκεια της απομόχλευσης του ιδιωτικού τομέα, για να αποφύγουν την διολίσθηση σε βαθιά ύφεση.
Οπότε, αν η Ισπανία έπρεπε να ακολουθήσει το παράδειγμα της Ελλάδας και να αγνοήσει ό,τι συνέβη στην Ιαπωνία, το πιο πιθανό αποτέλεσμα θα ήταν σοβαρή και παρατεταμένη ύφεση. Κατ’ εμέ, αυτή είναι πολύ μεγαλύτερη απειλή για την ευρωζώνη από τα διάφορα ξεσπάσματα που μας εξιτάρουν κατά καιρούς. Στην μεγάλη εικόνα, δεν έχει στην πραγματικότητα σημασία αν οι Έλληνες ομολογιούχοι συμφωνούν σε εθελοντική συμμετοχή. Αν η Ισπανία επρόκειτο να πέσει σε μαύρη τρύπα, κανένα ταμείο διάσωσης, όσο μεγάλο κι αν ήταν, δεν θα μπορούσε να την τραβήξει έξω.
Η ειρωνεία είναι ότι η δημοσιονομική συμφωνία που δημιουργείται για να μειώσει το χρέος της ευρωζώνης, μπορεί να προκαλέσει έκρηξη χρέους, επειδή αυξάνει πάρα πολύ τον κίνδυνο μιας ημι-μόνιμης διολίσθησης σε μεγάλα τμήματα της Νοτίου Ευρώπης. Αν συμβεί κάτι τέτοιο, τίποτα δεν θα μπορεί να σώσει την ευρωζώνη.
W. Munchau
ΠΗΓΗ: FT.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου