Τα παραμύθια του PSI

ΠΗΓΗ: Εργατική Αλληλεγγύη Νο 1003

του Σωτήρη Κοντογιάννη 

Οι συνεδριάσεις διαδέχονται η μια την άλλη αυτές τις μέρες. Την περασμένη βδομάδα οι πρωταγωνιστές του προκλητικού σήριαλ με τον ευγενικό (αλλά παραπλανητικό) τίτλο "Η διάσωση της Ελλάδας" ήταν ο Τσαρλς Νταλάρα, πρόεδρος του IIF και ο Ζαν Λεμιέρ, σύμβουλος της πολυεθνικής τράπεζας BNP Paribas. Ο Νταλάρα εκπροσωπεί το "συνδικάτο" των μεγαλoπιστωτών -την μαφία των διεθνών κερδοσκόπων, δηλαδή, που ειδικεύονται στην απομύζηση των δημόσιων ταμείων μέσα από τις αγοροπωλησίες ομολόγων. Ο Ζαν Λεμιέρ τη μεγαλύτερη (το 2010, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Bloomberg) τράπεζα του κόσμου.

Η ελληνική κυβέρνηση βρίσκεται σε διαπραγματεύσεις μαζί τους με στόχο την υπογραφή μιας συμφωνίας ανταλλαγής των παλιών ελληνικών ομολόγων με νέα, μεγαλύτερης διάρκειας (μέχρι και κατά 30 χρόνια) και ονομαστικής αξίας μειωμένης κατά 50%. Από το PSI ("Συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στην διάσωσης της Ελλάδας") όπως, κατ' ευφημισμόν, ονομάζεται το πρόγραμμα αυτό, το ελληνικό δημόσιο ελπίζει να μειώσει το χρέος του κατά 100 περίπου δισεκατομμύρια.

Από αυτή τη βδομάδα η σκυτάλη των διαπραγματεύσεων πέρασε στα χέρια ενός άλλου "συνδικάτου" -στα χέρια της Κομισιόν, του Eurogroup και του Ecofin. Την Δευτέρα συνεδρίασε το συμβούλιο των υπουργών Οικονομικών των 17 χωρών της Ευρωζώνης.

Η συνεδρίαση θα συνεχιστεί και την Τρίτη (η Εργατική Αλληλεγγύη θα είναι εκείνη την ώρα στο τυπογραφείο), αυτή τη φορά με τη συμμετοχή και των 27 υπουργών Οικονομικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και ο κύκλος αυτός αναμένεται να κλείσει την ερχόμενη Δευτέρα, στις 30 Γενάρη, με μια ακόμα "κρίσιμη" σύνοδο κορυφής των αρχηγών-κρατών της ΕΕ.

“Σωτηρία”

Στο κέντρο αυτών των διαπραγματεύσεων βρίσκεται το νέο πακέτο "σωτηρίας" της Ελλάδας αξίας 130 δισεκατομμυρίων ευρώ. Από αυτά τα δισεκατομμύρια το μεγαλύτερο κομμάτι (89 δις) θα εκταμιευθεί άμεσα, με την πρώτη δόση.

Για την Ελλάδα ο χρόνος είναι πολύ πιεστικός. Στις 20 Μάρτη "ωριμάζει" ένα παλιό 10ετές ομόλογο του ελληνικού δημοσίου ονομαστικής αξίας 14,5 δισεκατομμυρίων ευρώ. Αν η κυβέρνηση δεν καταφέρει να υπογράψει έγκαιρα τις συμφωνίες με τους ιδιώτες-πιστωτές και με τους "εταίρους" μας στην ΕΕ, γράφουν οι εφημερίδες, η Ελλάδα τον Μάρτη θα πτωχεύσει. Η υπογραφή των συμφωνιών -με όλους τους όρους που περιέχουν- λένε είναι ζήτημα ζωής και θανάτου για την ελληνική οικονομία.

Πρόκειται για καθαρό ψέμα. Οι κερδοσκόποι και οι τραπεζίτες δεν πηγαινοέρχονται στην Αθήνα για να σώσουν εμάς. Για να σώσουν τα λεφτά τους, τις "επενδύσεις" τους πηγαινοέρχονται.

Οι εφημερίδες και η κυβέρνηση υποστηρίζουν ότι η συμφωνία για το PSI θα κάνει πλέον το δημόσιο χρέος βιώσιμο. Πρόκειται για μύθο.

Το δημόσιο χρέος είναι σήμερα περίπου 350 δισεκατομμύρια ευρώ. Το 2008, λίγο πριν μπει η Ελλάδα στο Μνημόνιο, το χρέος αντιστοιχούσε περίπου στο 120% του ΑΕΠ. Σήμερα, ύστερα από τρία χρόνια βαθιάς ύφεσης, έχει εκτιναχθεί στο 180%. Ακόμα και αν ήταν πραγματικά τα 100 δις που υποτίθεται ότι θα γλυτώσουμε με το PSI, το χρέος, σαν ποσοστό του ΑΕΠ, θα συνέχιζε να βρίσκεται πολύ πάνω από τα επίπεδα του 2008.

Οι ίδιοι οι (κατά γενική ομολογία εξωπραγματικά αισιόδοξοι) υπολογισμοί της Τρόικας λένε ότι το χρέος θα ξαναφτάσει στο 120% του ΑΕΠ το 2020. Φυσικά όχι λόγω του PSI του 2012 αλλά λόγω, κύρια, της σκληρής λιτότητας, που θα συνεχιστεί για όλη τη δεκαετία. Τα σχέδια της Τρόικας προβλέπουν όχι απλά ισοσκελισμένους, αλλά και πλεονασματικούς προϋπολογισμούς για την Ελλάδα μέσα στα επόμενα χρόνια. Περιττό να το πούμε, τα πλεονάσματα αυτά θα χρησιμοποιηθούν αποκλειστικά και μόνο για να ξεπληρωθούν οι πιστωτές μας.

Στην προσπάθειά τους να στηρίξουν την κυβέρνηση τα ΜΜΕ επιστρατεύουν τα πιο απίθανα κόλπα. Η μείωση, γράφουν, δεν θα είναι απλά και μόνο 50% αλλά 60, 65 ίσως και 70%. Τεράστια εθνική επιτυχία! Στην πραγματικότητα, όμως, τα νούμερα αυτά δεν έχουν καμιά σχέση με αυτά που θα εξοικονομήσει το ελληνικό δημόσιο. Είναι τα νούμερα που δίνουν οι ίδιοι οι πιστωτές μας (και οι φίλοι τους) όταν υπολογίζουν τι θα "χάσουν". Και όταν λέμε "θα χάσουν" δεν μιλάμε κυριολεκτικά. Για διαφυγόντα κέρδη μιλάμε! Τι θα χάσουν σε σχέση με αυτό που θα έπρεπε, σαν τοκογλύφοι και κερδοσκόποι που σέβονται τον εαυτό τους, να κερδίσουν.

Το "κούρεμα" δεν θα είναι ούτε 60, ούτε 65, ούτε 70%. Θα είναι 50%. Και το τελικό όφελος θα είναι πολύ μικρότερο από τα 100 δισεκατομμύρια για τα οποία κάνουν λόγο τα ΜΜΕ. Για δύο λόγους.

Πρώτον, γιατί ο Νταλάρα και η παρέα του, αντιπροσωπεύουν ένα κομμάτι μόνο των ιδιωτών πιστωτών -ένα μεγάλο κομμάτι, αλλά όχι όλους. Από τα 350 δις του ελληνικού χρέους τα 260 περίπου είναι σε μορφή ομολόγων (τα υπόλοιπα είναι τα χρέη του μνημονίου και χρέη από άλλες διακρατικές συμφωνίες που δεν πρόκειται να κουρευτούν).

Από αυτά τα 260 τα 55 βρίσκονται στην κατοχή της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) και των εθνικών τους παρατημάτων (όπως είναι η Τράπεζα της Ελλάδας) -και φυσικά ούτε αυτά δεν πρόκειται να κουρευτούν, παρόλο που η ΕΚΤ τα έχει αγοράσει «κοψοχρονιά» στην δευτερογενή αγορά, για να «βοηθήσει την Ελλάδα». Μένουν 205 δισεκατομμύρια, αλλά από αυτά τα 50 δισεκατομμύρια περίπου βρίσκονται στα χέρια κερδοσκοπικών hedge funds που ούτε εκπροσωπούνται, ούτε θέλουν να εκπροσωπηθούν από τον Νταλάρα. Και φυσικά δεν πρόκειται να δεχτούν τη συμφωνία.

Θεωρητικά η ελληνική κυβέρνηση θα μπορούσε να τους επιβάλει τους όρους της, κάνοντας το «κούρεμα» υποχρεωτικό μέσα από ένα νόμο που θα ψήφιζε η Βουλή. Νομικά, όμως, κάτι τέτοιο θα ισοδυναμούσε με «χρεοκοπία» -με αυτό ακριβώς, δηλαδή, που προσπαθούν οι άρχουσες τάξεις μέσα και έξω από την Ελλάδα με νύχια και με δόντια να αποφύγουν. Το πιο πιθανό είναι ότι και αυτά τα 50 δις θα εξαιρεθούν τελικά από το PSI. Αποτέλεσμα: το «κούρεμα» θα αφήσει το δημόσιο χρέος κοντά στα 275 δις -ένα νούμερο που συνεχίζει να είναι εφιαλτικό για μια χώρα όπου η οικονομία βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση (πέρσι το ΑΕΠ έπεσε, σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις, κατά 6%, μιάμιση φορά πιο γρήγορα από ό,τι υπολόγιζε η Τρόικα).

Επιτόκια

Ο δεύτερος λόγος για τον οποίο το όφελος θα είναι πολύ μικρότερο από τα 100 δις είναι τα επιτόκια. Το τι ακριβώς έχουν συμφωνήσει μέχρι σήμερα οι δυο πλευρές δεν το ξέρουμε ακόμα. Τα κανάλια και οι εφημερίδες, όμως, λένε ότι τα επιτόκια θα κινηθούν κατά μέσο όρο γύρω στο 4%. Η συμφωνία, μάλιστα, προβλέπει ότι το νούμερο αυτό θα μεγαλώσει αν η ελληνική οικονομία μπει ξανά σε ρυθμούς ανάπτυξης. Όσο μεγαλύτερος είναι ο χρόνος ωρίμανσης (λήξης) των αρχικών ομολόγων, τόσο μεγαλύτερο θα είναι και το επιτόκιο -φτάνοντας έως και το 6%.

Η Ελλάδα πληρώνει σήμερα για τα χρέη της απέναντι στην Τρόικα επιτόκια λίγο μεγαλύτερα από το 4% (είναι τουλάχιστον απάτη να παριστάνουν η Μέρκελ και η Λαγκάρντ, ότι πιέζουν τώρα τους πιστωτές "μας" να δεχτούν μικρότερα επιτόκια). Με έναν πρόχειρο υπολογισμό, αυτό σημαίνει ότι το ελληνικό δημόσιο θα συνεχίζει ακόμα και μετά το PSI να πληρώνει τουλάχιστον 11 δισεκατομμύρια κάθε χρόνο για τόκους -και αυτό χωρίς να πάρουμε υπ' όψιν μας τους τόκους για τα βραχυπρόθεσμα δάνεια των εντόκων γραμματίων.

Το PSI δεν πρόκειται να κάνει ούτε κατά ένα χιλιοστό πιο "βιώσιμο" το ελληνικό χρέος. Σε πείσμα της εικόνας που ζωγραφίζουν τα ΜΜΕ -που παρουσιάζουν τους πιστωτές σαν τα θύματα του"κουρέματος" - το PSI είναι κομμένο και ραμμένο στα μέτρα τους: οι μόνοι κερδισμένοι θα είναι ο Νταλάρα και η κακόφημη παρέα του. Με τη συμφωνία, οι πιστωτές ανταλλάσουν ομόλογα που θεωρούνται σήμερα από τις αγορές «κουρελόχαρτα» με μετρητά, κεφάλαια για την ενίσχυση των τραπεζών και νέα ομόλογα που, παρόλο που τυπικά έχουν μειωμένη κατά 50% ονομαστική τιμή, θα αξίζουν (ή τουλάχιστον ελπίζουν ότι θα αξίζουν) πολύ περισσότερα στην «αγορά».

Το πρώτο δώρο που θα πάρουν οι τραπεζίτες και οι κερδοσκόποι σαν αντάλλαγμα για την υπογραφή τους κάτω από το PSI θα είναι τα 89 δισεκατομμύρια, τα λεφτά της πρώτης «μέγα» δόσης του νέου μνημονίου: τα 30 θα τα πάρουν κατευθείαν, για την ανταλλαγή. Αλλά 30 θα πάνε στις ελληνικές τράπεζες, για «ανακεφαλαιοποίηση». Από τα 29 που απομένουν, τα 14,5 θα χρησιμοποιηθούν για την αποπληρωμή του ομολόγου του Μάρτη -δηλαδή και πάλι στους πιστωτές. Και τα υπόλοιπα για τα άλλα ομόλογα που ακολουθούν.

Το δεύτερο δώρο είναι τα ίδια τα νέα ομόλογα. Τον Δεκέμβρη, τα επιτόκια για τους δεκαετείς ελληνικούς τίτλους στη δευτερογενή αγορά ξεπέρασαν το 35%. Οι τιμές των ομολόγων είναι αντιστρόφως ανάλογες με τα επιτόκια: όσο μεγαλύτερα είναι τα επιτόκια, τόσο μικρότερη είναι η τιμή τους. Επιτόκια της τάξης του 30 ή του 35% σημαίνει απλά ότι οι αγορές αξιολογούν τα χρεόγραφα αυτά σαν «σκουπίδια». Ακόμα και ένα μικρό ποσοστό της αξίας τους να έπαιρναν οι πιστωτές θα ήταν, θεωρητικά ευχαριστημένοι. Αντί για αυτό η κυβέρνηση τους δίνει μετρητά, καλά επιτόκια και νέα ομόλογα που λήγουν τόσο μακριά (30 χρόνια) που ακόμα και αν χρεοκοπήσει μέσα στα επόμενα χρόνια η Ελλάδα αυτά θα μείνουν ανεπηρέαστα.

Είναι πρόκληση να μας παρουσιάζουν μια τέτοια συμφωνία σαν «λύση». Και είναι διπλή πρόκληση να μας ζητάνε, στο όνομα αυτής της λύσης, ένα ακόμα γύρο από νέες θυσίες. Το χρέος δεν μπορεί να λυθεί με συμφωνίες και συμβιβασμούς με τους πιστωτές «μας». Οι εργάτες και οι φτωχοί δεν πήραν ούτε μια δεκάρα από όλα αυτά τα δισεκατομμύρια. Το χρέος δεν δημιουργήθηκε ούτε από τις συντάξεις πείνας, ούτε από τους μισθούς των 700 ευρώ, ούτε από την ρημαγμένη «κοινή ωφέλεια».

Οι υπεύθυνοι

Δημιουργήθηκε από τις φοροαπαλλαγές απέναντι στους εφοπλιστές και τους τραπεζίτες. Δημιουργήθηκε από τις αρπαχτές των μεγάλων έργων. Δημιουργήθηκε από την τοκογλυφία των τραπεζών απέναντι στο δημόσιο -οι τράπεζες δανείζονται με 1% ή 2% από την ΕΚΤ και ύστερα ξαναδανείζουν αυτά τα λεφτά στο δημόσιο με επιτόκια τρεις, τέσσερις ή και πέντε φορές πάνω. Δημιουργήθηκε από τις «αποζημιώσεις» που έδινε το ελληνικό κράτος σε κάθε «χρεοκοπημένο» μεγαλοαφεντικό που αποφάσιζε ότι η επιχείρησή του δεν απέδιδε πια αρκετά και την φόρτωνε στο κράτος (από τους προέδρους του ΣΕΒ των τελευταίων δεκαετιών μόνο ένας δεν έχει χρεοκοπήσει).

Το χρέος -με κούρεμα ή χωρίς- δεν μπορεί να ξεπληρωθεί. Η πολιτική του μνημονίου έχει απομυζήσει την ελληνική οικονομία και την έχει οδηγήσει σε έναν μαρασμό χωρίς προηγούμενο. Χιλιάδες επιχειρήσεις κλείνουν, εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενοι έχουν ριχτεί στην ανεργία. Αποτέλεσμα: το χρέος σαν ποσοστό του ΑΕΠ μεγαλώνει διαρκώς -με εκρηκτικούς ρυθμούς- αντί να μειώνεται.

Μια μόνο λύση υπάρχει απέναντι στο χρέος: η παύση πληρωμών και η μονομερής διαγραφή του. Οι τραπεζίτες και οι κάθε λογής τοκογλύφοι έχουν πάρει τα λεφτά «τους» πίσω διπλά και τριπλά από τους τόκους μέσα στα τελευταία χρόνια. Δεν τους χρωστάμε τίποτα. Δεν πρέπει να τους πληρώσουμε ούτε μια δεκάρα πλέον.

Φυσικά μια κυβέρνηση σαν την σημερινή δεν μπορεί ούτε να διανοηθεί καν μια τέτοια λύση. Οι τράπεζες θα χρεοκοπήσουν, λένε. Οι εταίροι μας θα μας πετάξουν έξω από το ευρώ. Θα χάσουμε τα πάντα.

Και είναι αλήθεια: και οι τράπεζες θα χρεοκοπήσουν, και από την Ευρωζώνη -και ίσως και από την ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση- θα μας πετάξουν. Κάποιοι θα χάσουν πράγματι τα πάντα: αλλά αυτοί δεν θα είναι ούτε οι εργάτες, ούτε οι φτωχοί, ούτε οι απλοί καθημερινοί άνθρωποι. Αυτοί είναι που τα χάνουν σήμερα όλα -απολύονται από τις δουλειές τους, τους τρώνε τα χαράτσια τις οικονομίες τους, τους αρπάζουν οι τράπεζες τα σπίτια τους, μέχρι και το ηλεκτρικό ρεύμα απειλούν να τους κόψουν, για να διατηρήσουν οι πλούσιοι και οι δυνατοί τη θέση τους, τις περιουσίες τους, τις πολυτέλειές τους και τα προνόμιά τους.

Καιρός να τα αντιστρέψουμε όλα αυτά.