Ξέφραγο αμπέλι

ΠΗΓΗ: Ποντίκι

Του Δημήτρη Καζάκη

Οικονομολόγου - Αναλυτή

Zούμε μια παράσταση του παρα­λόγου. Από τη μια, η κυβέρνηση και ο πρωθυπουργός να μιλούν για επιτυχίες ανύπαρκτες, για έξοδο από το τούνελ με όλους τους ζωτικούς δείκτες της οικονομίας και του χρέους να επιδεινώνονται δραματικά. Από την άλλη, οι ευρωκράτες και η τρόικα να ισχυρίζονται ότι όλα βαίνουν καλώς, αρκεί να επιβληθούν νέα, ακόμη πιο σκληρά εισπρακτικά μέτρα και να που­λήσει η χώρα ό,τι έχει και δεν έχει.

Την ίδια ώρα, η ελληνική κοινωνία ζει τη δική της τραγωδία. Η ανεργία έχει επίσημα ξεπεράσει το 15%. Η ανεργία των νέων ξεπερνά επίσημα το 35%. Το αδιέξοδο των μικρομεσαίων εμπόρων, επαγγελματιών και επιχειρηματιών ξεπερνά κάθε προηγούμενο. Μιλάμε για αληθινή καταστροφή. Ο Δείκτης Κύκλου Εργασιών στο Λιανικό Εμπό­ριο, χωρίς τα καύσιμα, μειώθηκε κατά 13,3% τον Ιανουάριο 2011 σε σύγκρι­ση με τον Ιανουάριο 2010. Ο Δείκτης Όγκου στο Λιανικό Εμπόριο, χωρίς τα καύσιμα, μειώθηκε κατά 14,8% τον Ια­νουάριο 2011, σε σύγκριση με τον Ια­νουάριο 2010. Και μιλάμε για έναν από τους πιο προσοδοφόρους μήνες του έτους για το εμπόριο.

Με λίγα λόγια, ο Δείκτης Κύκλου Ερ­γασιών, δηλαδή ο τζίρος στην αγορά, βρίσκεται ήδη (αν εξαιρέσουμε τα καύ­σιμα και τα λιπαντικά των αυτοκινήτων) κάτω από το επίπεδο του 2005 κατά 1,2%, ενώ ο όγκος έχει υποχωρήσει κατά 12,5%. Τι σημαίνει αυτό; Καταρ­χάς σημαίνει ότι η πρωτοφανής ύφεση βαθαίνει και παίρνει ολοένα και πιο έντονα χαρακτηριστικά ανθρωπιστικής καταστροφής. Επιπλέον εξηγεί γιατί υπάρχει τέτοια καθίζηση στα δημοσιο­νομικά έσοδα. Όταν ο τζίρος στην αγο­ρά βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση, από πού και πώς θα εισπράξει το κράτος;

Το ερώτημα αυτό δεν απασχολεί βέ­βαια κανέναν από την κυβέρνηση και την τρόικα, η οποία συνεχίζει τον χαβά της: Το όλο πρόβλημα βρίσκεται στην κακή φοροδιαφυγή και επομένως λύνεται με την ακόμη μεγαλύτερη διεύρυν­ση της φορολογικής βάσης. Νέοι φόροι και πιο δραστικές περικοπές. Αυτό έρ­χονται να «υπενθυμίσουν», ανάμεσα στα άλλα, οι ελεγκτές του ΔΝΤ, της Ευ­ρωπαϊκής Επιτροπής και της ΕΚΤ.

Ανθρωπιστική καταστροφή

Δημοσιογραφικές πληροφορίες λένε ότι οι ελεγκτές έρχονται σε μια αποστολή χαμηλού προφίλ για να ενη­μερωθούν απευθείας από την Ελληνι­κή Στατιστική Αρχή για τα τελικά δημο­σιονομικά μεγέθη του 2010, τα οποία θα δημοσιοποιηθούν από την Eurostat στις 26 Απριλίου. Σύμφωνα με πληρο­φορίες, η Στατιστική Υπηρεσία έχει αναθεωρήσει στο 10,6% του ΑΕΠ το περυσινό έλλειμμα, λόγω της καταγραφής πρόσθετωνυποχρεώσεων που αρχικώς δεν είχαν υπολογιστεί. Αυτό τουλάχιστον ισχυρίζεται επίση­μα η Eurostat ρίχνοντας για μια ακόμη φορά το μπαλάκι της χειραγώγησης στοιχείων στην ελληνική πλευρά.

Η αλήθεια όμως είναι άλλη. Οι υπη­ρεσίες της τρόικας και η Eurostat γνώ­ριζαν πολύ καλά ότι το δημόσιο έλλειμ­μα δεν είχε καμιά σχέση με το 9,4% του ΑΕΠ που έδωσε ως εκτίμηση η κυ­βέρνηση. Το γνώριζαν και είχαν εγκρί­νει την ανακοίνωσή του με σκοπό να εμφανιστεί «εντυπωσιακή» η δήθεν μείωση του ελλείμματος, ώστε να δι­ασκεδαστεί η εντύπωση από την απο­τυχία των δημοσιονομικών στόχων του μνημονίου.

Τώρα ξαφνικά η Eurostat και οι ελε­γκτές ανακάλυψαν ότι οι «διεφθαρ­μένοι Έλληνες» έκρυβαν κι άλλα ελ­λείμματα. Να είστε σίγουροι ότι στην πορεία του έτους η Eurostat και οι ελε­γκτές της τρόικας θα εμφανίζουν διαρ­κώς «κρυμμένα ελλείμματα», ώστε να δικαιολογήσουν την καταβαράθρωση των δημοσιονομικών δεικτών και ελ­λειμμάτων. Κι όλα αυτά για να ενισχύ­σουν την εντύπωση που επιμόνως καλ­λιεργεί η επίσημη προπαγάνδα ότι για την επιδείνωση δεν φταίει το μνημόνιο, αλλά οι κακοίεπαγγελματίες και έμπο­ροι που φοροδιαφεύγουν, οι κακές δη­μόσιες υπηρεσίες που δεν κάνουν καλά τη δουλειά τους κ.ο.κ. Η ύφεση που βαθαίνει και η αποσάθρωση της οικο­νομίας ούτε καν υπάρχει στη συλλογι­στική τους.

Ωστόσο, δεν χρειάζεται να έχει κα­νείς ιδιαίτερη ευφυΐα, αρκεί ακόμη κι αυτή των κ.κ. Παπανδρέου και Παπακωνσταντίνου, για να καταλάβει ότι όσο καταβαραθρώνεται η εσωτερική αγορά, όσο τσακίζονται τα εισοδήματα και γιγαντώνεται η ανεργία, τόσο μεγα­λύτερη θα είναι η δυναμική των ελλειμ­μάτων. Με δεδομένη την κατάσταση και το γεγονός ότι η τρόικα δεν αφήνει κανένα περιθώριο ανάσχεσης της ύφεσης, το δημόσιο έλλειμμα για το 2011 θα είναι ακόμη μεγαλύτερο από αυτό του 2010.

Ήδη η υστέρηση των δημοσιονο­μικών τακτικών εσόδων, δηλαδή των εσόδων από τη φορολογία, εμφανίζε­ται να πλησιάζει το 20%. Είναι τέτοια η δυσπραγία και το έλλειμμα ρευστότη­τας του δημόσιου ταμείου, ώστε η κυ­βέρνηση δεν είναι σε θέση ούτε καν να κλείσει μήνα!

Πληρώνουν με «αέρα»

Με ανύπαρκτα αποθεματικά και την ταμιακή ρευστότητα να εξαρτάται από την έκδοση τρίμηνων και εξάμηνων εντόκων γραμματίων, η κυβέρνηση προσανατολίζεται να πληρώνει τις υπο­χρεώσεις της, όσες πληρώνει, με ειδι­κά ομόλογα. Δηλαδή με ομόλογα που λειτουργούν ως υποσχετικά πληρωμής κάποτε στο μέλλον, χωρίς να θεωρού­νται επίσημα ή να καταγράφονται ως δημόσιο χρέος. Κι επομένως δεν έχουν καμιά κατοχύρωση πληρωμής. Η μόνη κατοχύρωση είναι ο «λόγος τιμής» της κυβέρνησης, με ό,τι αυτό σημαίνει. Κι αυτό πρέπει να το πάρουν πολύ σοβα­ρά υπόψη όλοι όσοι καλούνται να πληρωθούν με τέτοια υποσχετικά.

Να ξαναθυμίσουμε ότι η μεγάλη επι­τυχία της κυβέρνησης στην Ευρωπαϊ­κή Σύνοδο στις 11 και 25 Μαρτίου την απέτρεψε από το να δοκιμάσει την τύ­χη της με την προγραμματισμένη έκ­δοση εντόκων γραμματίων του μηνός Μαρτίου. Το γεγονός αυτό δημιούργη­σε πρόσθετη τρύπα στο δημόσιο τα­μείο πάνω από 1,5 δισ. ευρώ.

Τώρα, με τα επιτόκια του δεκαετούς ομολόγου να έχουν ξεπεράσει το 12%, το κυβερνητικό επιτελείο σκέφτεται σοβαρά να αναβάλει και την έκδοση των εντόκων γραμματίων του μηνός Απριλίου. Κάτι που μάλλον είναι απαγο­ρευτικό για την κατάσταση του δημόσι­ου ταμείου. Με τα σημερινά δεδομένα ο στόχος των 55 δισ. ευρώ τακτικών εσόδων του προϋπολογισμού για το 2011 μοιάζει όνειρο απατηλό. Η εκτί­μηση είναι ότι τα έσοδα θα κυμανθούν γύρω στα 45 δισ. ευρώ, που σημαίνει ένα πρόσθετο έλλειμμα της τάξης των 10 δισ. ευρώ.

Περικοπές και κερδοσκοπία

Με βάση τις εξελίξεις, για να ισορ­ροπηθεί ο κρατικός προϋπολογισμός σε ετήσια βάση για το 2011, θα πρέπει να εξοικονομηθούν κοντά στα 18 δισ. ευρώ, δηλαδή το 8% επί του ΑΕΠ, μέ­σα από έκτακτεςφορολογίες και κυρί­ως μέσα από πιο δραστικές περικοπές δαπανών.

Είναι ποτέ δυνατόν να γίνει κάτι τέ­τοιο; Το σίγουρο είναι ότι η τρόικα το απαιτεί ήδη και η κυβέρνηση είναι δια­τεθειμένη να το τραβήξει όσο πάει, όσο κι αν κοστίσει στην ελληνική οικονομία και προπαντός στην κοινωνία. Πληρο­φορίες φέρουν τα στελέχη των διεθνών οργανισμών να τάσσονται υπέρ ενός εμπροσθοβαρούς προγράμματος που θα δίνει βάρος στον περιορισμό των λεγόμενων ανελαστικών δαπανών του Δημοσίου. Ποιες είναι αυτές; Μισθοί και συντάξεις, δαπάνες για υγεία και παιδεία κ.ο.κ.

Έτσι το μεσοπρόθεσμο δημοσιονομι­κό πλαίσιο δίνει βάρος στη μείωση του μισθολογικού κόστους στο Δημόσιο, στην περικοπή αμυντικών δαπανών, στη μεταρρύθμιση του συστήματος υγείας και στον περιορισμό των κοινω­νικών μεταβιβάσεων, μέσω μειώσεως των κοινωνικών επιδομάτων και του αριθμού των δικαιούχων. Από την οι­κονομία - καζίνο βαδίζουμε ολοταχώς στην κοινωνία - καζίνο, όπου η επιβίω­ση του εργαζόμενου νοικοκυριού αφή­νεται καθαρά στην τύχη.

Την ίδια ώρα, η χρεοκοπημένη οικο­νομία της χώρας αποδεικνύεται ξέφρα­γο αμπέλι και εύκολη λεία για τους κερδοσκόπους όλων των ειδών. Οι πολυε­θνικές και τα καρτέλ της αγοράς αυξά­νουν διαρκώς τις τιμές παραγωγού. Ο Γενικός Δείκτης Τιμών Παραγωγού στη Βιομηχανία (σύνολο Εγχώριας και Εξωτερικής Αγοράς) του μηνός Φεβρουαρί­ου 2011, σε σύγκριση με τον αντίστοιχο δείκτη του Φεβρουαρίου 2010, παρου­σίασε αύξηση 8,5%, έναντι αύξησης 6,7% που σημειώθηκε κατά την ίδια σύγκριση των δεικτών του έτους 2010 προς το 2009.

Ο μέσος Δείκτης του δωδεκαμήνου Μαρτίου 2010 - Φεβρουαρίου 2011, σε σύγκριση προς τον ίδιο δείκτη του δω­δεκαμήνου Μαρτίου 2009 - Φεβρουα­ρίου 2010, παρουσίασε αύξηση 7,0%, έναντι μείωσης 4,1%, που σημειώθηκε κατά τη σύγκριση των αντίστοιχων προ­ηγούμενων δωδεκαμήνων. Σ’ αυτές τις συνθήκες δεν υπάρχει κανένα περιθώριο επιβίωσης της όποιας παραγωγής έχει απομείνει σ’ αυτόν τον τόπο.

Ένας πιστός φίλος

Ωστόσο η κυβέρνηση έχει πολύ πιο σοβαρές ασχολίες. Τη Δευτέρα το με­σημέρι ο κ. Παπανδρέου είχε συνά­ντηση «κεκλεισμένων των θυρών» με έναν από τους πιο αδίστακτους κερδο­σκόπους των διεθνών αγορών και φυ­σικά μέγα φιλάνθρωπο, τον κ. Τζορτζ Σόρος. Λεπτομέρειες για τη συνάντη­ση δεν δόθηκαν. Ούτε κάποιος από την κυβέρνηση ένιωσε την υποχρέωση να ενημερώσει την ελληνικό λαό για το τι συζητά ο Έλληνας πρωθυπουργός με κάποιον σαν τον Σόρος πίσω από κλει­στές πόρτες.

Το μόνο που φρόντισαν να διαρρεύ­σει είναι ότι συζητήθηκαν οι εξελίξεις στη διεθνή οικονομία και στην ευρωζώνη ειδικότερα, ενώ δεν τέθηκε από καμία πλευρά θέμα αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους. Που σημαίνει ότι αυτό ακριβώς ήταν το θέμα της συ­νάντησης.

Ο κ. Σόρος συμμετέχει σε μια ομάδα ισχυρών επενδυτικών κεφαλαίων, που συγκροτήθηκε στο Μανχάταντης Νέας Υόρκης στις αρχές του 2010 και ηγεί­ται της κερδοσκοπικής επίθεσης στο ευρώ. Είναι από εκείνους που πιέζουν, πατρονάρουν και χρηματοδοτούν αδρά λόμπι για να περάσει η ιδέα τουευρω-ομολόγου ως βασικού χρηματοδοτικού εργαλείου του Ευρωπαϊκού Μηχανι­σμού Στήριξης.

Επιπλέον είναι γνωστό ότι ένας από τους κατεξοχήν τομείς ενδιαφέροντος του κ. Σόρος είναι η αγοράακινήτων. Επομένως η εκποίηση της δημόσιας περιουσίας είναι κάτι που ενδιαφέρει ιδιαίτερα τον εν λόγω κερδοσκόπο, ο οποίος έχει ήδη σημαντικές τοποθετή­σεις στην αγορά ακινήτων της Ελλάδας. Άλλωστε ο κ. Σόρος είναι από τις αρχές του 2010 ένας από τους πιο πιστούς φί­λους της κυβέρνησης Παπανδρέου, μια και επανειλημμένα βγήκε να τη στηρί­ξει με δηλώσεις του. Μάλλον ήρθε η ώρα να εξαργυρωθεί μια τόσο πολύτι­μη φιλία.

«Η Αθήνα δεν καταθέτει τα όπλα» ήταν απάντηση της «Frankfurter Rundschau» (4.4) στο δημοσίευμα του«Spiegel» (1.4), σύμφωνα με το οποίο το ΔΝΤ τάσσεται υπέρ μιας ταχείας αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους: «Μια τέτοια άποψη εκ μέρους του ΔΝΤ θα συνιστούσε αλλαγή στη στάση του διεθνούς οργανισμού, διότι μέχρι σήμε­ρα διαμηνύει πάντα ότι η Ελλάδα μπο­ρεί να διαχειριστεί μόνη της την κρίση.

Αναδιάρθρωση εν ευθέτω και... όταν τους βολεύει

Όποιος κάνει λόγο για αναδιάρθρωση του χρέ­ους, δεν κατανοεί ότι τα μειονεκτήματα ενός τέ­τοιου βήματος είναι περισσότερα από τα πλεονε­κτήματα, δήλωσε ο κ. Παπακωνσταντίνου για το δημοσίευμα του «Spiegel». Επίσης το ΔΝΤ στήρι­ξε τη θέση της Αθήνας, δηλώνοντας μέσω εκπροσώπου του ότι δεν υπάρχει αναγκαιότητα αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους. Βέβαια σιγή ιχθύος κράτησε για την ένταξη της Ελλάδας στον μηχανισμό της Εκτεταμένης Χρηματοδοτικής Διευκόλυνσης (EFF) που προτείνει το ΔΝΤ για 10 χρόνια επιπλέον.

Συνήγορος σ’ αυτή τη γραμμή εμφανίστηκε και η γνωστή Goldman Sachs . «Η ευρωκρίση θα μας συνοδεύει επί χρόνια» ήταν η άποψη του Γιαν Χάτσιους, επικεφαλής οικονομολόγου της Goldman Sachs, στην εφημερίδα «Die Welt » (4.4). Συγκεκριμένα δήλωσε: «Οι χώρες της Νό­τιας Ευρώπης είναι πολύ λίγο ανταγωνιστικές, γι’ αυτό και οι σκληρές μεταρρυθμίσεις είναι ανα­πόφευκτες, φαίνεται μάλιστα να αποδίδουν. Στην Ιρλανδία έχει βελτιωθεί η διάθεση των μά­νατζερ και στην Ισπανία η ανταγωνιστικότητα, τουλάχιστον στο κόστος εργασίας. Υπάρχουν πρόοδοι, αλλά φοβούμαι ότι η ευρωκρίση θα μας ακολουθεί για χρόνια».

Όσον αφορά την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους παρατηρεί: «Η ελληνική κυβέρνηση κάνει μεγάλες προόδους και έχει δρομολογήσει με ζήλο πολλές αναγκαίες μεταρρυθμίσεις. Όμως η εκκίνηση της εξυγίανσης και των μεταρρυθμίσε­ων, τουλάχιστον όσον αφορά το χρέος, ήταν εξ αρχής ιδιαίτερα δύσκολη.Γι’ αυτό μία αναδιάρ­θρωση του χρέους εν ευθέτω χρόνω παραμένει ρεαλιστικό σενάριο». Το νόημα αυτής της τοποθέτησης είναι ότι, ναι μεν η αναδιάρθρωση για την Ελλάδα και την Ιρ­λανδία είναι αναπόφευκτη,αλλά αφήστε, ρε παιδιά, να ολοκληρωθεί πρώτα το πρόγραμμα προσαρμογής και επιτρέψτε στην ευρωζώνη να ενσωματώσει τα νέα θύματα του ευρώ. Άλλω­στε το μόνο που κατόρθωσε να συμφωνήσει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 25ης Μαρτίου και να προχωρήσει άμεσα στην εφαρμογή του είναι η«οικονομική διακυβέρνηση» με τις ποινές και τις ρήτρες ενάντια στα απείθαρχα κράτη, καθώς και στοΣύμφωνο για το ευρώ με τα μέτρα υποβιβα­σμού των εργαζομένων σε υποζύγια στο όνομα της ανταγωνιστικότητας. Επιπλέον ανακοινώθηκε ότι στο Σύμφωνο για το ευρώ προσχωρούν και μερικές επιπλέον χώρες: Βουλγαρία, Πολωνία, Δανία, Ρουμανία, Λιθουα­νία, Λετονία. Οι χώρες αυτές εντάσσονται στο Σύμ­φωνο όχι επειδή πληρούν τις προϋποθέσεις, αλλά διότι ο ι ισχυροί της ευρωζώνης ζητούν περισσότερα θύματα, περισσότερες αναλώσιμες χώρες.

Η κινέζικη ενδοχώρα της ευρωζώνης

Στον Πίνακα δίνονται ορισμένα στοιχεία για τις νέες χώρες του ευρώ. Κα­ταρχάς οι περισσότερες, μάλλον όλες πλην Δανίας, είναι ήδη υπό καθεστώς ελεγχόμενης χρεοκοπίας, με το ΔΝΤ κυριολεκτικά να αλωνίζει. Όπως μπορεί να παρατηρήσει κανείς, τα προσόντα των χωρών αυτών είναι ο χαμηλός δεί­κτης δημόσιου και ιδιωτικού χρέους (συγκριτικά με τις μεγάλες χώρες του ευρώ), πράγμα που ενδιαφέρει ιδιαίτερα τις τράπεζες, και το ιδιαίτερα χαμηλό επίπεδο βασικού μισθού.

Για λόγους σύγκρισης να αναφέρουμε ότι στην Ελλάδα ο βασικός μισθός για το 2010 ήταν 862,8 ευρώ,ενώ το χρέος των νοικοκυριών (2008) ανερχόταν σε 70,7%. Επίσης ένα σημαντικό πλεονέκτημα των χωρών που εντάσσονται στο ευρώ είναι ο ιδιαίτερα υψηλός δείκτης επιχειρηματικών κερδών, που βρί­σκεται σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις πάνω από τον μέσο όρο της ευρωζώνης (36%). Όμως καμιά χώρα δεν φτάνει την Ελλάδα, στην οποία το 2009 ο δείκτης επιχειρηματικών κερδών έφτασε στο 59,5% της εγχώριας προστιθέ­μενης αξίας.

Η ένταξή τους καθορίστηκε από την ανάγκη επέκτασης των ισχυρών οικονο­μιών της ευρωζώνης, με πρώτη τη Γερμανία, με όρους εξαγωγής κεφαλαίου και εμπορευμάτων. Ταυτόχρονα το φθηνό εργατικό δυναμικό, δίχως δικαιώ­ματα και κατοχυρώσεις, θα λειτουργήσει ως κατασταλτικός μηχανισμός στις κοινωνικές και εργασιακές σχέσεις στις υπόλοιπες χώρες της ευρωζώνης. Σε συνδυασμό με τις υπό χρεοκοπία χώρες, η ευρωζώνη, και ειδικά η Γερμανία, αποκτά επιτέλους την πολυπόθητη «κινέζικη» ενδοχώρα της, με ένα εργατι­κό δυναμικό με αμοιβές και δικαιώματα που προσεγγίζουν σημαντικά το επί­πεδο εξαθλίωσης του Κινέζου εργάτη.