Ξέρουν πού το πάνε;

Πηγή: Αυγή

του Χρ. Λάσκου

Ένα από τα πιο ενοχλητικά, κατά τη γνώμη μου, στοιχεία της περιόδου μετά το κοσμοϊστορικό 2008 είναι το γεγονός πως οι ιδεολογικοί κέρβεροι του καπιταλισμού -και, κυρίως, οι οικονομολόγοι- λαμβάνονται ακόμη σοβαρά υπόψη. Σαν να ξέρουν για τι μιλάνε και σαν να έχουν κάτι να πουν. Για τους περισσότερους από αυτούς είμαι πεπεισμένος πως δεν ισχύει τίποτε από τα δύο. Δεν είναι μόνο πως μέχρι πριν από την κατάρρευση της Lehman Brothers το 98% ανάμεσά τους ήταν βέβαιοι πως οι «αυτορρυθμιζόμενες αγορές», ο καπιταλισμός δηλαδή, δεν υπόκεινται σε κρίσεις -αυτά τα λέγανε μόνο κάτι παρωχημένοι κομμουνίζοντες χίπηδες. Δεν είναι, ακόμη, το ό,τι, λίγο μετά, γκουρού του τύπου Άλαν Γκρήνσπαν το μόνο που είχαν να συνεισφέρουν στη συζήτηση ήταν η ιστορική φράση «τι έγινε, ρε παιδιά;». Δεν είναι ούτε το γεγονός πως σούπερ γκόλντεν μπόις σαν τον Σον Φιτζπάτρικ της θετικά δακτυλοδεικτούμενης Anglo Irish -στάχτη και μπούρμπερη πλέον- ομολογούν ότι «δεν είχαν καμία απολύτως αίσθηση για το τι συνέβαινε». Το κυριότερο είναι πως όλα αυτά δεν αποτελούν συγκυριακές αστοχίες, αλλά είναι άμεσα συνυφασμένα με την απόλυτη έλλειψη, από μέρους τους, μιας οποιασδήποτε θεωρίας του υπαρκτού καπιταλισμού. Το υποκατάστατο, δηλαδή τα λεπτεπίλεπτα μαθηματικά τους μοντέλα, είναι ενδιαφέρον, αλλά άσχετο με το θέμα. Μπορεί να βοηθήσει ως εισαγωγή στην εκπαίδευση φανατικών του σουντόκου. Ελάχιστα, όμως, μιλάει για τον πραγματικό κόσμο, στον οποίο τόσο επώδυνα πια ζούμε οι περισσότεροι εργαζόμενοι άνθρωποι.

Γιʼ αυτό θα έπρεπε, νομίζω, να αντιμετωπίζουμε τους αστέρες των Financial Times όχι ως επιστήμονες(!) παρόχους μιας κάποιας γνώσης, αλλά ως ντουντούκες του συστήματος για τη διαμόρφωση της κοινής γνώμης. Όπως, επίσης, να ακούμε τους ακαδημαϊκούς τύπου Ρουμπινί ως αυτό που, κυρίως, είναι: παπαγαλάκια που δεν προβλέπουν, αλλά οδηγούν τις «αγορές» - και προς ίδιον όφελος. Το ίδιο ισχύει και για τους Έλληνες νεοφιλελεύθερους και λοιπούς εκσυγχρονιστικάριους. Πρωταθλητές της τρύπας στο νερό, που επιδιώκουν -και τα καταφέρνουν- να βγουν και από πάνω. Δυστυχώς δεν το κάνουμε όσο θα έπρεπε.

Και είναι δυστύχημα αυτή η στάση, στο μέτρο που μας εμπλέκει στους -χαοτικούς στην πραγματικότητα- «προβληματισμούς» του αντιπάλου, εμποδίζοντάς μας να έχουμε καθαρότερη εικόνα. Θέλω να πω, τα σαΐνια που αποδείχτηκαν μπούφοι εξακολουθούν, λόγω της τεράστιας επικοινωνιακής δύναμης πυρός που διαθέτουν, να καθορίζουν το πλαίσιο της συζήτησης σχετικά με την κρίση παρέχοντας τις κεντρικές έννοιες, χαράσσοντας τελικά τους δρόμους πάνω στους οποίους όλοι κινούμαστε. Δεν είναι τυχαίο πως έχουν κυριαρχήσει οι θεματικές του χρέους, της «χρεωκοπίας» της χώρας, του ευρώ και της δραχμής - ίσως και του ταλάντου σιγά σιγά. Και - ακόμη και στους αριστερούς κύκλους- έχουν παραδόξως υποτονιστεί οι θεματικές της υπερσυσσώρευσης, της κερδοφορίας, της εκμετάλλευσης και της ακραία άνισης διανομής. Όσοι, μάλιστα, επιμένουν στα δεύτερα - όπως ο ΣΥΝ, αλλά και το ΚΚΕ με τον δικό του τρόπο- εγκαλούνται για εγκατάλειψη του ουσιώδους μπροστά στο αφηρημένο.

Νομίζω πως πρόκειται για μεγάλο ατόπημα. Γιατί, επιπλέον, όλα όσα έφεραν την παγκόσμια καπιταλιστική κρίση είναι ακόμη εδώ και τίποτε δεν έχει γίνει, προς το παρόν, για να αρθούν οι αιτίες που την προκάλεσαν. Ακόμη περισσότερο, οι κυρίαρχοι δεν φαίνεται να ξέρουν πού το πάνε, να διαθέτουν κάποιο συνεκτικό σχέδιο εξόδου από την κρίση. Το μόνο που τους ενώνει είναι το σύνθημα «φάτε τους». Αυτό, όμως, δεν συνιστά στρατηγική. Έχει, λοιπόν, και γιʼ αυτό ιδιαίτερη σημασία να... μην δίνουμε ιδιαίτερη σημασία στους ιδεολόγους του συστήματος, αλλά να βασιζόμαστε στα δικά μας εργαλεία και, ιδίως, στη σπουδαία μαρξιστική κριτική της πολιτικής οικονομίας. Ας το κάνουμε, που σημαίνει ας αρχίσουμε επιτέλους να μιλάμε και στα καθ' ημάς για τον καπιταλισμό και την εκμετάλλευση τουλάχιστον όσο μιλάμε για την «περιφέρεια» και τη «χρεωκοπία».

*O Χρ. Λάσκος είναι οικονομολόγος, μέλος της Π.Γ. του ΣΥΝ.