Πώς θα χρεοκοπούν οι χώρες της Ευρωζώνης

Πηγή: Sofokleous 10

Όχι σε ευρωομόλογο, δημοσιονομικές μεταβιβάσεις, ναι σε ‘κούρεμα’ για τα ελληνικά  ομόλογα και  επιστροφή της Ελλάδας στη δραχμή

Όχι στο ευρωομόλογο, όχι στην ένωση δημοσιονομικών μεταβιβάσεων, όχι σε περαιτέρω ευρωπαϊκή στήριξη της Ελλάδας: αυτό είναι το απόσταγμα της ετήσιας έκθεσης του λεγόμενου European Economic Advisory Group. Η έκθεση υπογράφεται από 7 ακαδημαϊκούς προερχόμενους από 7 διαφορετικές ευρωπαϊκές χώρες: μεταξύ άλλων τον Χανς Βέρνερ Σιν, του Ινστιτούτου Ifo για την Οικονομική Έρευνα του Μονάχου από τη Γερμανία και τον Τζιανκάρλο Κορσέτι του Πανεπιστημίου του Κέμπριτζ από την Ιταλία. Ωστόσο ως προς τις λύσεις που προτείνει, ακολουθεί πλήρως το γερμανικό πνεύμα, συνιστά δε την αναθεώρηση των ευρωπαϊκών συνθηκών προκειμένου να ανοίξει ο δρόμος για τη χρεοκοπία των κρατών μελών της Ευρωζώνης με επιβολή ζημιών στους κατόχους κρατικών ομολόγων, ενώ  προτείνει την εισαγωγή ενός Μηχανισμού Διάσωσης που έχει σαν στόχο την απαλλαγή της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας από το ρόλο της ως ‘δανειστή εσχάτου καταφυγίου’.

Όχι στο ευρω-ομόλογο

Συγκεκριμένα, η ομάδα των 7 Ευρωπαίων οικονομολόγων υπογραμμίζει ότι η Ευρωζώνη πρέπει να απόσχει από κάθε ιδέα έκδοσης ευρω-ομολόγου ή άλλων μέτρων αποτροπής της κρίσης που θα επιδιώκουν τη σύγκλιση του κόστους δανεισμού για τα κράτη του ενιαίου νομίσματος. Η έκθεση επικρίνει μάλιστα την ιδρυτική συνθήκη του Μάαστριχτ, τονίζοντας ότι η ρήτρα μη διάσωσης δεν υπήρξε ποτέ αξιόπιστη επειδή ήταν προφανές ότι σε περίπτωση κρίσης τα κράτη θα υποχρεώνονταν να βοηθήσουν τους εταίρους τους φοβούμενα τον κίνδυνο μόλυνσης.

Το μελλοντικό ταμείο διάσωσης της Ευρωζώνης, ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας θα πρέπει να το αποφύγει αυτό, τονίζεται, διαγράφοντας κάποια ξεκάθαρα στάδια για μια χώρα που αντιμετωπίζει δυσκολίες δανεισμού ώστε, αν είναι απαραίτητο, να μπορεί να καταλήγει σε χρεοκοπία. Γι’ αυτό κρίνεται ως σημαντική η διατήρηση των σπρεντ των κρατικών ομολόγων ώστε να αποτυπώνεται ο διαφορετικός κίνδυνος της κάθε χώρας.

«Σε καμιά περίπτωση η Ευρωζώνη δεν πρέπει να υιοθετήσει ευρω-ομόλογα ή κάποιον τύπο κοινού δανεισμού, όπως υποστηρίζουν ορισμένοι Ευρωπαίοι πολιτικοί», τονίζεται κατηγορηματικά. «Η τιμολόγηση του κινδύνου των κρατικών ομολόγων αποτελεί βασικό στοιχείο για την καλή λειτουργία των χρηματοπιστωτικών αγορών και αυτό αποκλείει τους μηχανισμούς κοινού παθητικού». Σε διαφορετική περίπτωση οι αδύναμες οικονομίες της Ευρωζώνης θα εκτεθούν ξανά σε υπερθέρμανση ενώ η στασιμότητα θα πλήττει τις οικονομίες με τις ισχυρότερες δημοσιονομικές θέσεις, γεγονός που θα έχει ως αποτέλεσμα τη διαρκή αναπαραγωγή των εμπορικών ανισορροπιών.

Όχι στις δημοσιονομικές μεταβιβάσεις

Οι οικονομολόγοι τάσσονται κατά της ενίσχυσης των δημοσιονομικών μεταβιβάσεων από τις πλουσιότερες προς τις φτωχότερες χώρες εντός της Ευρωζώνης. Το μέτρο αυτό, που προτείνεται από κεϋνσιανούς οικονομολόγους με σκοπό τη μερική ανακούφιση των λαών της ευρωπαϊκής περιφέρειας από τον σκληρό αντίκτυπο της οικονομικής προσαρμογής και της λιτότητας, απορρίπτεται από την έκθεση με το επιχείρημα ότι το παράδειγμα της Ανατολικής Γερμανίας που έχει λάβει δημόσια κονδύλια ύψους 1.5 τρις από τη Δυτική Γερμανία μέσα στα 20 τελευταία χρόνια, αλλά παρ’ όλα αυτά εξακολουθεί να έχει υψηλή ανεργία και κατά κεφαλήν εισόδημα μόλις στο 69% του αντίστοιχου εισοδήματος της Δυτικής, αποδεικνύει ότι πρόκειται για πολιτική που δεν αποδίδει.

Σύμφωνα με την έκθεση, οι μεταβιβάσεις παρέχουν «μια εναλλακτική πηγή εισοδήματος όπου το πολιτικό σύστημα και η οικονομία εθίζονται, έτσι διαιωνίζεται η ίδια κατάσταση συνεχώς» – κι αυτό αφορά τόσο την Ανατολική Γερμανία και τον ιταλικό Νότο, όσο και την Ελλάδα, σημειώνεται.

Ελλάδα: ‘κούρεμα’ ή/και δραχμή

Ως προς το ζήτημα της Ελλάδας ειδικότερα, η έκθεση διαγράφει δύο σενάρια: ‘κούρεμα’ άνω του 30% στα ελληνικά ομόλογα ή έξοδος από την Ευρωζώνη και επιστροφή στη δραχμή.

Οι οικονομολόγοι επισημαίνουν ότι με δεδομένα τα μεγέθη του αναθεωρημένου δημόσιου ελλείμματος και χρέους για τα έτη 2009 και 2010,  το ελληνικό πρόγραμμα λιτότητας δεν εγγυάται την επιτυχή επιστροφή της Ελλάδας στις αγορές όταν εκπνεύσει το τρέχον πακέτο διάσωσης. Για το σκοπό αυτό, απαιτούνται ακόμη πιο δραστικά μέτρα και συγκεκριμένα είτε ‘κούρεμα’ των ελληνικών ομολόγων σε ποσοστό άνω του 30%, σε συνδυασμό με την επιβολή ακόμη σκληρότερων μέτρων, μεταξύ των οποίων και γενικές περικοπές στους μισθούς, ώστε να επιτευχθεί εσωτερική υποτίμηση, είτε επιστροφή στη δραχμή ώστε να γίνει εξωτερική υποτίμηση.

Πώς θα χρεοκοπούμε στην Ευρώπη

Τέλος, σε ό,τι αφορά το σχεδιασμό του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας για την αντιμετώπιση της κρίσης, η έκθεση προτείνει την εισαγωγή τριών σταδίων.

• Καταρχήν, τα κράτη που αντιμετωπίζουν πρόβλημα ρευστότητας εξαιτίας μιας προσωρινής κρίσης δυσπιστίας των αγορών θα λαμβάνουν χρηματοδοτική βοήθεια από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας για 2 χρόνια. Το συνολικό ύψος των παρεχόμενων εγγυήσεων και της χορηγηθείσας ρευστότητας θα πρέπει να περιορίζεται στο 30% του ονομαστικού ΑΕΠ των χωρών που λαμβάνουν τη βοήθεια.

• Αν οι δυσκολίες ρευστότητας επιμένουν για πάνω από 2 χρόνια, αυτό σημαίνει ότι το κράτος πλησιάζει την αφερεγγυότητα. Στην περίπτωση αυτή ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας θα παρέχει εγγυήσεις ως το 80% της έκδοσης νέων ομολόγων που θα αντικαθιστούν τα ομόλογα που έχουν λήξει και τα οποία η χώρα θα μπορεί να προσφέρει στους κατόχους των ομολόγων της υπό τον όρο ότι θα δεχτούν ένα ‘κούρεμα’ – της τάξης του 20% ως 50% – που θα μειώνει την αξία των νέων ομολόγων. Αυτό το ‘κούρεμα’ είναι πολύ σημαντικό γιατί θα υποχρεώνει τις τράπεζες και τους άλλους κατόχους κρατικών ομολόγων να αναλαμβάνουν μέρος του κινδύνου για τις επενδύσεις τους και θα βοηθάει στη σταθεροποίηση των αγορών, υποστηρίζουν οι συγγραφείς.

Επιπλέον όλα τα νέα κρατικά ομόλογα θα περιλαμβάνουν ρήτρες συλλογικής δράσης, όπως έχει προταθεί από τα κράτη για μετά το 2013. Οι ρήτρες αυτές θα επιτρέπουν σε μια διευρυμένη πλειοψηφία ομολογιούχων να συμφωνήσουν στην αναδιάρθρωση του χρέους για λογαριασμό όλων των κατόχων ομολόγων, έτσι ώστε μια αφερέγγυα κυβέρνηση να μπορεί να διαπραγματευτεί ένα σχέδιο αναδιάρθρωσης με τους πιστωτές της. Οι συντάκτες της έκθεσης υπογραμμίζουν ότι οι συμφωνίες αυτές θα πρέπει να αφορούν μόνο τους κατόχους ομολόγων μιας συγκεκριμένης έκδοσης έτσι ώστε οι κάτοχοι άλλων ομολόγων να μην μπορούν να ζητούν τα κεφάλαιά τους νωρίτερα. «Με τον τρόπο αυτό αποτρέπεται η μετατροπή μιας προσωρινής κρίσης πληρωμών σε κρατική χρεοκοπία», αναφέρει η έκθεση.

• Και το τρίτο στάδιο είναι η πλήρης αφερεγγυότητα. Η χώρα που φτάνει στο σημείο αυτό δεν μπορεί πια να εξυπηρετήσει το χρέος ούτε των ομολόγων που έχουν εκδοθεί σε αντικατάσταση των παλαιότερων, οπότε πρέπει να χρησιμοποιήσει τις εγγυήσεις του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας. Στην περίπτωση αυτή η χώρα μπορεί να δηλώσει πλήρη αφερεγγυότητα για το σύνολο του χρέους της.

Εν τω μεταξύ, καθώς η πρόταση αυτή καθιστά στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας ‘δανειστή εσχάτου καταφυγίου’ για τα κράτη, απαλλάσσεται η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα «από ευθύνες που δεν αρμόζουν στις νομισματικές αρχές», δηλαδή από τα προγράμματα αγοράς κρατικών ομολόγων. Η έκθεση καταλήγει προτείνοντας την αναθεώρηση των ευρωπαϊκών συνθηκών έτσι ώστε ο ρόλος της ΕΚΤ να περιοριστεί «στην αγορά τίτλων υψηλής αξιοπιστίας που θα επιτρέπονται αποκλειστικά για τους σκοπούς της νομισματικής πολιτικής».