Συνέντευξη με τον Κίραν Αλλεν από το Δουβλίνο. Ελλάδα – Ιρλανδία, κοινός αγώνας

Πηγή: Εργατική Αλληλεγγύη

(via ΑΝΤΑΡΣΥΑ των μελών)

Written by Πάνος Γκαργκάνας

Ο Κίραν Άλεν είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Δουβλίνου και συγγραφέας πολλών βιβλίων για την Ιρλανδία, τις επαναστατικές παραδόσεις της αλλά και για την «Κέλτικη Τίγρη» το «θαύμα» της και την κρίση της. Ανάμεσα στους τίτλους ξεχωρίζουν «Τζέιμς Κόνολι: Επαναστάτης Σοσιαλιστής», «Η Κέλτικη Τίγρη: Ο μύθος των ‘κοινωνικών εταίρων’», «Η κατάληψη της Ιρλανδίας από τις πολυεθνικές». Ο Κίραν είναι ηγετικό μέλος του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος (SWP) στην Ιρλανδία και μίλησε στον Πάνο Γκαργκάνα.

Η ιρλανδική κυβέρνηση συμφώνησε τελικά να ζητήσει διάσωση 90 δισεκατομμύρια ευρώ από το ΔΝΤ και την Παγκόσμια Τράπεζα, παρόλο που αρχικά ο Ιρλανδός πρωθυπουργός, Μπράιαν Κόουεν, ισχυριζόταν ότι κάτι τέτοιο δεν θα ήταν απαραίτητο αφού το κράτος είχε επαρκή έσοδα για αρκετό καιρό μέσα στον επόμενο χρόνο. Τι ώθησε λοιπόν στην κρίση της διάσωσης;

Στην πραγματικότητα είναι η δεύτερη κρίση διάσωσης της Ιρλανδίας. Οι ρίζες της κρίσης πηγαίνουν πίσω στην ιστορία επιτυχίας της «Κέλτικης Τίγρης». Οταν οι βιομηχανικές επενδύσεις στις ΗΠΑ άρχισαν να υποχωρούν μετά το 2001, η Κέλτικη Τίγρη κρατήθηκε όρθια μέσα από μια τεράστια άνθηση στα ακίνητα. Το 15% του εργατικού δυναμικού απασχολούνταν στην οικοδομή και το 1/5 όλων των δημόσιων εσόδων προέρχονταν από τους φόρους στα ακίνητα.

Ήταν μια μορφή οικονομικών της φούσκας που ερχόταν ως άμεσο αντίγραφο από τις ΗΠΑ, με μια τεράστια έμφαση στη χαμηλή φορολογία, την ελάχιστη ρύθμιση και την καθολική κυριαρχία των δυνάμεων της αγοράς. Για να διατηρηθεί το οικονομικό μπουμ, οι ιρλανδικές τράπεζες δανείστηκαν περίπου 450 δισεκατομμύρια ευρώ από τις ευρωπαϊκές τράπεζες. Το νούμερο είναι συγκλονιστικό, αν σκεφτεί κανείς ότι είναι τρεις φορές το μέγεθος ολόκληρης της ιρλανδικής οικονομίας.

Ακριβώς όπως η Κίνα παρείχε τεράστιες εισροές κεφαλαίων για να συντηρηθεί το μπουμ των ακινήτων στις ΗΠΑ, οι γερμανικές και οι βρετανικές τράπεζες παρείχαν δισεκατομμύρια για τις ιρλανδικές τράπεζες. Τα χαμηλά επίπεδα συσσώρευσης κεφαλαίου σε αυτές τις χώρες και μια σκόπιμη πολιτική «συμπίεσης των μισθών» στη Γερμανία σήμαναν πως υπήρχαν υπέρογκα ποσά διαθέσιμα για δανεισμό.

Όλα αυτά κατέρρευσαν μετά το κραχ στη Γουόλ Στριτ το 2008. Οι ιρλανδικές τράπεζες και μαζί με αυτές ένα μεγάλο ποσοστό των ιρλανδών καπιταλιστών έβλεπαν μπροστά τους την καταστροφή. Η λύση τους ήταν να φορτώσουν τα χρέη των τραπεζών πάνω στην κοινωνία, σε μια απεγνωσμένη κίνηση να στηριχτούν οι επιχειρήσεις που χρεοκοπούσαν.

Τα μέτρα που πήραν ήταν απίστευτα. Το ιρλανδικό κράτος εξέδωσε εγγύηση για να καλύψει όλα τα χρέη των τραπεζών. Στη συνέχεια, έριξαν τα περισσότερα από τα επισφαλή χρέη σε μια ειδική κρατική υπηρεσία Διαχείρισης των Περιουσιακών Στοιχείων και τροφοδότησαν δισεκατομμύρια για να σώσουν τις τράπεζες. Μέχρι το Σεπτέμβρη του 2010, είχαν παραχωρήσει 50 δισεκατομμύρια ευρώ στις τράπεζες.

Στο μεταξύ, για να πληρώσουν για όλα αυτά, εξαπέλυσαν μια βάρβαρη επίθεση στον κόσμο. Οι κοινωνικές δαπάνες περικόπηκαν κατά 4%, οι μισθοί στο δημόσιο κατά 6%, ενώ επιβλήθηκαν πολλοί νέοι φόροι. Εκείνη την περίοδο, ο παγκόσμιος επιχειρηματικός Τύπος έβλεπε την ιρλανδική άρχουσα τάξη με δέος. Τον Αύγουστο, το περιοδικό Νιούσγουϊκ έφτασε στο σημείο να βάλει τον ιρλανδό πρωθυπουργό ανάμεσα στους δέκα σημαντικότερους παγκόσμιους ηγέτες, κυρίως γιατί βρισκόταν επικεφαλής ενός «σκληρού» καθεστώτος, πρόθυμου να θυσιάσει τον ίδιο του τον πληθυσμό.

Και ξαφνικά όλα κατέρρευσαν για δύο βασικούς λόγους. Πρώτον, η απίστευτη κλίμακα των περικοπών έριξαν την Ιρλανδία σε ύφεση οδηγώντας την οικονομία σε συρρίκνωση επί εννέα συνεχή τέταρτα του έτους. Δεύτερον, η κρατική υπηρεσία που ανέλαβε τα επισφαλή χρέη είχε διασώσει μόνο όσα δάνεια ξεπερνούσαν τα 5 εκατομύρια ευρώ και είχε αφήσει να συνεχίζεται μια άγρια κρίση στα στεγαστικά δάνεια. Καθώς οι τιμές των υποθηκευμένων ακινήτων έπεφταν ραγδαία και τα στεγαστικά δάνεια δεν αποπληρώνονταν, δισεκατομμύρια ευρώ άρχισαν να φεύγουν από την ιρλανδική οικονομία.

Παρασκηνιακά, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα παρενέβη και έριξε 110 δισεκατομμύρια ευρώ, κυρίως γιατί ανησυχούσε πως αν χρεοκοπούσαν οι ιρλανδικές τράπεζες, θα τραβούσαν μαζί τους και τις ευρωπαϊκές. Ωστόσο, τα λεφτά που έριξαν ήταν μόνο το 1/5 από το συνολικό ευρωπαϊκό πακέτο διάσωσης, και έτσι ελάχιστη εγγύηση υπήρξε για τις τράπεζες της Ιρλανδίας.

Το Νοέμβρη, άσκησαν πίεση στην ιρλανδική κυβέρνηση να σφίξει τα λουριά. Το λεγόμενο «δάνειο» του ΔΝΤ δεν έχει σε τίποτα να κάνει με τη ζωή των ανθρώπων στην Ιρλανδία. Είναι χρήματα που πηγαίνουν στο ιρλανδικό κράτος για να τροφοδοτήσει ακόμη περισσότερα δισεκατομμύρια στις ιρλανδικές τράπεζες, έτσι ώστε αυτές να αποπληρώσουν τις αντίστοιχες τράπεζες στην Ευρώπη. Είναι μια βρόμικη κοροϊδία και πολύς κόσμος το καταλαβαίνει.

Ο προϋπολογισμός του 2011 προτείνει περικοπές στις κοινωνικές δαπάνες και τον κατώτατο μισθό με καταστροφικές επιπτώσεις στις κοινωνικές υπηρεσίες, τα επιδόματα ανεργίας, τις συντάξεις και τους δημόσιους υπάλληλους. Μπορείς να μας πεις τι θα σημάνει το Πρόγραμμα Εθνικής Ανάκαμψης;

Το τετραετές πρόγραμμα εθνικής ανάκαμψης είναι μια προσπάθεια να αντληθούν 15 δισεκατομμύρια ευρώ από επιπλέον φόρους και από περικοπές. Είναι μια ανοιχτή επίθεση στους φτωχούς και σε ολόκληρη την εργατική τάξη. Μόνο ένα ελάχιστο ποσό 140 εκατομμυρίων ευρώ θα αντληθεί από φόρους στο κεφάλαιο, ενώ τα υπόλοιπα έσοδα από φόρους προέρχονται από αυξήσεις στους λογαριασμούς του νερού, φόρους στους χαμηλόμισθους και 2% αύξηση στο ΦΠΑ.

Τα 10 από τα 15 δισεκατομμύρια ευρώ σκοπεύουν να τα βρουν από περικοπές. Ανάμεσά τους, κατάργηση δεκατεσσάρων χιλιάδων θέσεων εργασίας στις δημόσιες υπηρεσίες, μειώσεις στα κονδύλια για την υγεία και εισαγωγή νέων διδάκτρων για τους φοιτητές. Επιπλέον, μειώνουν τον κατώτατο μισθό.

Αυτό το πακέτο δεν μπορεί με τίποτα να λειτουργήσει. Η κυβέρνηση υποθέτει πως η ιρλανδική οικονομία θα μεγεθυνθεί με ρυθμό 2,7% κάθε χρόνο την επόμενη τριετία, παρόλο που οι επενδύσεις των καπιταλιστών έχουν πέσει στο μισό και η κατανάλωση της εργατικής τάξης έχει μειωθεί δραματικά. Πέραν του ότι κάθε χρόνο θα δίνονται σχεδόν 10 εκατομμύρια ευρώ για να ξεπληρώνεται η διάσωση των τραπεζών.

Να θυμάστε πάντα όταν διαβάζετε αυτά τα νούμερα πόσο μικρό είναι το μέγεθος της Ιρλανδίας, είναι μια χώρα με πληθυσμό 4 εκατομμύρια και με Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν 135 δισεκατομμύρια ευρώ.

Το Πράσινο Κόμμα, ένας μικρός εταίρος στην συμμαχική κυβέρνηση στην οποία ηγείται το Φιάνα Φολ, λέει ότι θα στηρίξει την υπερψήφιση του προϋπολογισμού λιτότητας στην ψηφοφορία στις 7 του Δεκέμβρη, αλλά θα αποχωρήσει από την κυβέρνηση ζητώντας νέες εκλογές το Γενάρη. Ο Κόουεν συμφώνησε να προχωρήσει σε νέες εκλογές αλλά μόνο αφού ψηφιστεί ο προϋπολογισμός. Ποιες είναι οι πιθανές πολιτικές επιπτώσεις της κρίσης;

Εξελίσσεται ένας πολιτικός σεισμός. Μέχρι πρόσφατα, στην ιρλανδική πολιτική κυριαρχούσαν δύο δεξιά κόμματα, το Φιάνα Φολ και το Φίνε Γκελ, που έχουν τις ρίζες τους στον εμφύλιο πόλεμο του 1922. Έπαιρναν περισσότερο από 80% των ψήφων και κρατούσαν εντελώς στο περιθώριο τη ρεφορμιστική αριστερά.

Το Φιάνα Φολ είναι ασυνήθιστο κόμμα. Ξεκίνησε σαν αντι-ιμπεριαλιστικό κόμμα το 1926 και χρησιμοποιούσε αριστερή ρητορική, αρκετά παρόμοια με του σημερινού Σιν Φέιν. Όταν όμως ήρθε στην εξουσία, το βασικό του καθήκον ήταν να οικοδομήσει τον ιρλανδικό καπιταλισμό. Ωστόσο, κατάφερε να παίξει αυτό το ρόλο ενώ παράλληλα διατηρούσε βάσεις μέσα στην εργατική τάξη, εν μέρει διότι ταυτίστηκε με τη δημιουργία ενός υποτυπώδους κοινωνικού κράτους και εν μέρει διότι μπόρεσε να μετατρέψει την αντι-ιμπεριαλιστική του κληρονομιά σε μια μορφή οικονομικού εθνικισμού.

Τώρα, το Φιάνα Φολ έχει μπει σε μια τελική κρίση που ίσως μοιάζει με την κατάρρευση των Χριστιανοδημοκρατών στην Ιταλία. Θα πάρει λιγότερο από 20% τις ερχόμενες εκλογές και το ενδιαφέρον είναι ότι ο βασικός δεξιός του αντίπαλος, το Φίνε Γκελ, δεν καταγράφει κέρδη. Οι Πράσινοι απλώς θα εξαφανιστούν. Η διάθεση στρέφεται έντονα προς τα αριστερά. Σε πρόσφατες έκτακτες εκλογές για μία έδρα του κοινοβουλίου, στο Νότιο Ντόνεγκαλ, την πιο συντηρητική περιοχή της χώρας, το άθροισμα του Σιν Φέιν, του Εργατικού Κόμματος και ενός ανεξάρητου αριστερού έφτασε το 60%.

Ο βασικός κερδισμένος αυτή τη στιγμή είναι το Εργατικό Κόμμα που ίσως μετατραπεί στο πρώτο κόμμα της χώρας. Όμως, ακόμη και πριν από τις εκλογές, έχει ήδη συμφωνήσει στους στόχους του προϋπολογισμού που βάζει το Σχέδιο Ανάκαμψης, ενώ διαφωνεί στα επί μέρους. Οι ηγέτες του κόμματος λένε ότι δεν θα πάρει πίσω τις περικοπές που πέρασε το Φιάνα Φολ.

Το ΠΑΣΟΚ, που είναι το αντίστοιχο του ιρλανδικού Εργατικού Κόμματος, ήρθε στην εξουσία με μια αριστερόστροφη προεκλογική ρητορική και εξαπέλυσε την επίθεση μέσα στους δύο πρώτους μήνες. Το δικό μας Εργατικό Κόμμα δεν θα κρατήσει ούτε δυο βδομάδες στην κυβέρνηση προτού ξεκινήσει αντίστοιχα μέτρα με το Φιάνα Φολ.

Μέχρι στιγμής, το Σιν Φέιν στέκεται στα αριστερά, αν και αυτό είναι σε έντονη αντίθεση με την πολιτική του στη Βόρεια Ιρλανδία όπου βρίσκεται στην κυβέρνηση και έχει αποδεχθεί το νεοφιλελευθερισμό. Έχει ανοίξει πλέον χώρος για μια γνήσια ριζοσπαστική αριστερά.

Χιλιάδες φοιτητές διαδήλωσαν πρόσφατα στο Δουβλίνο ενάντια στις περικοπές στην παιδεία. Η ιρλανδική ΓΣΕΕ οργάνωσε μια μαζική διαδήλωση στις 27 Νοέμβρη. Όμως, η ηγεσία του συνδικαλιστικού κινήματος έχει αποδεχθεί τη λογική των «κοινωνικών εταίρων» μαζί με τα αφεντικά, φρενάροντας τους κοινωνικούς αγώνες καθώς ξεδιπλωνόταν η κρίση. Μπορείς να μας περιγράψεις την αντίσταση που αναπτύσσεται τώρα και τι όρια μπαίνουν στη λογική των «εταίρων»;

Περίπου 100 χιλιάδες άνθρωποι κατέβηκαν στη διαδήλωση που οργάνωσε η ιρλανδική ΓΣΕΕ το Σάββατο το πρωί. Όμως, οι ηγέτες των συνδικάτων άκουσαν ένα μαζικό γιουχάισμα, εντελώς αυθόρμητο, έντονο και παρατεταμένο. Ο λόγος είναι ότι αυτοί οι ηγέτες δεν έχουν κάνει τίποτα για να προχωρήσουμε σε μάχη.

Όταν μειώθηκαν οι μισθοί στο δημόσιο τομέα, οργάνωσαν μια σαββατιάτικη διαδήλωση και μια 24ωρη απεργία. Όμως όλοι ήξεραν πως αυτά ήταν συμβολικές κινήσεις με στόχο να αυξηθεί το κύρος της συνδικαλιστικής ηγεσίας και να επιστρέψουν στο τραπέζι των «εταίρων».

Τα ιρλανδικά συνδικάτα είναι κομμάτι μιας τέτοιας συμφωνίας κοινωνικών εταίρων εδώ και 23 χρόνια. Οι συμφωνίες που υπέγραφαν απαγόρευαν τις διαπραγματεύσεις ανά χώρο και κατάφερναν να εμποδίζουν την εμφάνιση απεργιακής δράσης. Όταν γίνονταν απεργίες, οι συνθήκες ήταν πολύ περιοριστικές και η βάση δεν είχε καμία δύναμη. Όλα γίνονταν με μια μορφή πολιτικού ανταλλάγματος, όπου

οι εργάτες έπαιρναν μικρές αυξήσεις στους μισθούς της εθνικής συλλογικής σύμβασης ώστε οι ηγέτες των συνδικάτων να εξασφαλίζουν θέσεις κάτω από το τραπέζι, στις διαπραγματεύσεις με την κυβέρνηση. Ολη αυτή την περίοδο της «κοινωνικής ειρήνης», η συμμετοχή στα συνδικάτα έπεσε από το 55% του εργατικού δυναμικού στο 33%.

Όταν η κυβέρνηση αποφάσισε να χτυπήσει τους μισθούς όταν ξέσπασε αυτή η κρίση, οι ηγέτες των συνδικάτων έπεσαν από τα σύννεφα. Πραγματικά δεν ήξεραν τι να κάνουν και ο μόνος τρόπος με τον οποίο μπορούσαν να αντιληφθούν τον κόσμο ήταν μέσα από μια νέα συμφωνία για τους καιρούς της «εθνικής έκτακτης ανάγκης».

Τελικά, υπέγραψαν μια συμφωνία που ονομάστηκε «Περισσότερα για Λιγότερα» στην οποία οι εργάτες αποδέχονται τεράστιες απώλειες θέσεων εργασίας στις δημόσιες υπηρεσίες και δραματικές αλλαγές στις συνθήκες εργασίες με αντάλλαγμα την υπόσχεση ότι δεν θα υπάρξουν κι άλλες μειώσεις μισθών. Ακόμα και αυτή η υπόσχεση είναι πολύ πιθανόν να σπάσει, όταν οι συνθήκες το κρίνουν απαραίτητο.

Στο μέλλον είναι πιθανό να δούμε διασπάσεις και διαιρέσεις μέσα στα συνδικάτα, καθώς οι εργάτες προσπαθούν με κάθε μέσο να εξασφαλίσουν κάποια προστασία μέσα στην κρίση.

Πώς καταλαβαίνει ο κόσμος τις ρίζες αυτής της κρίσης; Γίνεται αντιληπτή ως προϊόν κάποιων «άπληστων τραπεζιτών» και «κακών πολιτικών επιλογών» της κυβέρνησης ή ως κρίση του καπιταλισμού;

Σε μεγάλη κλίμακα ο κόσμος καταλαβαίνει την κρίση με όρους άπληστων τραπεζιτών και διεφθαρμένων πολιτικών. Όμως, υπάρχει όλο και μεγαλύτερη κατανόηση ότι υπάρχει πρόβλημα με το ίδιο το σύστημα. Ένας από τους πιο δημοφιλείς μουσικούς στην Ιρλανδία, ο Κρίστι Μουρ, τελείωσε την εμφάνισή του στην πρόσφατη διαδήλωση των συνδικάτων λέγοντας: «Αυτό το σύστημα δεν δουλεύει» ξεσηκώνοντας βροντώδες χειροκρότημα.

Η αριστερά πρέπει να εξηγήσει ότι η κρίση προέρχεται από κάτι παραπάνω από τους άπληστους τραπεζίτες. Όμως δεν είμαστε δάσκαλοι που κάνουν μάθημα στους εργάτες. Θέλουμε να χτίσουμε πάνω στη σημερινή συνείδηση, αναπτύσσοντάς την και δίνοντας έκφραση στον ταξικό θυμό που βράζει. Δεν είναι μεγάλη απόσταση από το να τα βάζεις με τους τραπεζίτες, να τα βάζεις με τους καπιταλιστές.

Πώς βλέπεις το ρόλο των σοσιαλιστών και τις προοπτικές να ξαναοικοδομηθεί η επαναστατική αριστερά στην Ιρλανδία;

Το κύριο καθήκον της επαναστατικής αριστεράς σήμερα είναι να οικοδομήσει ένα μαζικό ριζοσπαστικό κόμμα που θα μπορεί να προσφέρει ελπίδα στον τεράστιο αριθμό εργατών που θέλουν αλλαγή. Οι επαναστάτες θα πρέπει να διατηρήσουν την ξεχωριστή τους παρουσία μέσα σε ένα τέτοιο κόμμα, προσπαθώντας να κερδίσουν τον κόσμο στην προοπτική ανατροπής του συστήματος.

Κάτι τέτοιο έχει αρχίσει να γίνεται με το σχηματισμό της «Συμμαχίας της Ενωμένης Αριστεράς» που ενώνει τις δύο βασικές δυνάμεις της ιρλανδικής άκρας αριστεράς. Αποτελείται από το Σοσιαλιστικό Κόμμα, μια τροτσκιστική οργάνωση που έχει έναν ευρωβουλευτή, τον Τζο Χίγκινς, από τη Συμμαχία «Οι άνθρωποι πάνω από τα κέρδη», η οποία έχει πέντε δημοτικούς συμβούλους στο Δουβλίνο και στηρίζεται από εμάς (το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα). Στη νέα Συμμαχία συμμετέχει επίσης η Ομάδα Δράσης Εργατών και Ανέργων που έχει πέντε δημοτικούς συμβούλους στο Κλόνμελ του Τιπερέρι.

Οι προοπτικές είναι ότι η «Συμμαχία της Ενωμένης Αριστεράς» μπορεί να εκλέξει 5-7 βουλευτές στις ερχόμενες εκλογές. Και σε συνθήκες όπου το Εργατικό Κόμμα που συγκεντρώνει ελπίδες των ιρλανδών εργατών και τους απογοητεύσει ξανά, θα μπορούμε να είμαστε σημαντικός πόλος έλξης. Όλες οι συνιστώσες της συμμαχίας καταλαβαίνουν πολύ καλά ότι η πιθανή παρέμβασή μας στο κοινοβούλιο θα είναι βοηθητικό στοιχείο στις μαζικές κινητοποιήσεις στους δρόμους και την πραγματική δράση των εργατών.

Υπάρχουν, φυσικά, διαφορές τακτικής μεταξύ των διαφορετικών συνιστωσών της συμμαχίας αλλά σε μια καλοδεχούμενη αλλαγή από τις παλιές πρακτικές, υπάρχει μια συντροφική ατμόσφαιρα μεταξύ των οργανώσεων και προθυμία να τεθούν υπό συζήτηση αυτές οι διαφορές μέσα στο πλαίσιο της πάλης ενάντια στον καπιταλισμό που σαπίζει.