Εφ’ όρου ζωής λιτότητα επιβάλει η Γερμανία

ΠΗΓΗ: ΕΠΙΚΑΙΡΑ  7-13 Οκτώβρη 2010

του Λ. Βατικιώτη

Η Τετάρτη 29 Σεπτεμβρίου ήταν μια μέρα ιδιαίτερα συμβολική μέρα γιατί τέσσερις διαφορετικές, ή σχεδόν διαφορετικές, εξελίξεις που διαδραματίστηκαν ταυτόχρονα στην Ευρωπαϊκή Ένωση βοήθησαν με μια σχεδόν κίνηση να συντεθεί το παζλ της οικονομικής και πολιτικής κρίσης που ταλανίζει την γηραιά ήπειρο.

Η πρώτη σκηνή εξελίχθηκε στην έδρα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Το θέμα που εξετάσθηκε στη συνεδρίασή της αφορούσε την αυστηροποίηση των ποινών για όποιες χώρες παραβιάζουν τους όρους του Συμφώνου Σταθερότητας, δηλαδή, το δημοσιονομικό έλλειμμα να μην υπερβαίνει το 3% του ΑΕΠ και το δημόσιο χρέος να είναι μικρότερο του 60% του ΑΕΠ. Η γερμανική πατρότητα της αναθεώρησης του Συμφώνου Σταθερότητας έγινε σαφής, για πολλοστή φορά, επ’ αφορμή επιστολή που έστειλε ο γερμανός υπουργός Οικονομικών, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, στους ομολόγους του την Κυριακή 26 Σεπτέμβρη, όπου υπογράμμιζε την ανάγκη αλλαγής των ισχύοντων κανόνων και θέσπισης νέων αυστηρότερων.

Με βάση τις συζητήσεις που έγιναν τόσο στο συμβούλιο υπουργών Οικονομικών την Δευτέρα όσο και στην Επιτροπή δύο μέρες αργότερα, η τελική πρόταση περιλαμβάνει την επιβολή προστίμου που αντιστοιχεί στο 0,2% του ΑΕΠ σε όποια χώρα αρνείται να συμμορφωθεί με τις συστάσεις της για μείωση του ελλείμματος και τους χρέους. Περιλαμβάνει επίσης και την στέρηση του δικαιώματος ψήφου από τα συμβούλια υπουργών για αυτές τις χώρες, σε μια προσπάθεια μετατροπής τους σε χώρες – παρίες, που θα συγκροτούν μια δεύτερη ταχύτητα στο εσωτερικό της ευρωζώνης. Η διαδικασία δε επιβολής τους προβλέπει την αυτόματη εφαρμογή των παραπάνω εξοντωτικών όρων και την άρση τους μόνο εκ των υστέρων με τη βοήθεια ειδικών πλειοψηφιών! Μαζί με τα παραπάνω, η Επιτροπή εισηγήθηκε τον τακτικό έλεγχο της ανταγωνιστικότητας κάθε χώρας μέλους της ευρωζώνης (όπως αυτή συντίθεται από την πορεία του εργατικού κόστους, του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, των τιμών στην ακίνητη περιουσία, κ.α.) και την τιμωρία όποιας χώρας δεν συμμορφώνεται με τις οδηγίες. Το πρόστιμο μάλιστα θα ανέρχεται στο 0,1% του ΑΕΠ.

Πρόκειται για αποφάσεις οι οποίες αλλάζουν άρδην τις αρχές λειτουργίας και συγκρότησης της ΕΕ και της ευρωζώνης, που μετατρέπονται σε θεματοφύλακα της πιο άγριας λιτότητας και μηχανισμό εξαθλίωσης χιλιάδων εργατών, υπαλλήλων και συνταξιούχων από την μια άκρη της γηραιάς ηπείρου ως την άλλη. Κατ’ αρχήν οι Γερμανοί με τον αυτόματο μηχανισμό των ποινών καταργούν ακόμη οποιαδήποτε διαδικασία ακρόασης και εξέτασης κάθε μεμονωμένης περίπτωσης. Ας αναλογιστούμε τι μεγέθους οπισθοδρόμηση θα σηματοδοτούσε ένα τέτοιο μέτρο αν εφαρμοζόταν στην απόδοση δικαιοσύνης! Επί του περιεχομένου τους, τα μέτρα αυτά θα επιβάλλουν λιτότητα στο διηνεκές προσφέροντας ταυτόχρονα στις κυβερνήσεις το τέλειο άλλοθι. Αρκεί να φανταστούμε τα κροκοδείλια δάκρυα των κυβερνήσεων κάθε φορά που θα δικαιολογούν το πάγωμα ή την μείωση των μισθών στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, επικαλούμενες τυχόν πρόστιμα από την ΕΕ, που θα έχει μετατραπεί σε ένα απέραντο δημοσιονομικό Νταχάου. Οι ευθύνες τους βέβαια κάθε άλλο παρά αμελητέες θα είναι, και ξεκινούν από σήμερα, καθώς από πουθενά δεν εξουσιοδοτούνται να εγκρίνουν τόσο ριζικές αλλαγές στον καταστατικό χάρτη της ευρωζώνης, που αναιρούν μάλιστα ευθέως τα κυριαρχικά δικαιώματα των κρατών. Γιατί, πλέον είμαστε μάρτυρες του ολοκληρωτικού εξοστρακισμού της λαϊκής βούλησης από τις σοβαρότερες σφαίρες της πολιτικής. Αν για το μέγεθος του ελλείμματος και του χρέους, δηλαδή για το ύψος των δημοσίων δαπανών και κατ’ επέκταση των χρηματοδοτήσεων στην παιδεία και την υγεία, για παράδειγμα, αποφασίζει το Βερολίνο – κάτι που δεν συνέβαινε ούτε επί ναζιστικής Γερμανίας – τότε ποιο θα είναι το διακύβευμα της πολιτικής αντιπαράθεσης στην Ελλάδα και όλες τις άλλες χώρες;

Το ερώτημα όμως ισχύει πολύ περισσότερο για την Ελλάδα καθώς εδώ και όχι στην Αυστρία εκφράζονται τα σοβαρότερα όχι μόνο δημοσιονομικά αλλά και διαρθρωτικά προβλήματα. Και το αστείο είναι ότι η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, όπως μας δήλωσε ο πρωθυπουργός Γ. Παπανδρέου στο πλαίσιο συζήτησής του με δημοσιογράφους στο Μέγαρο Μαξίμου με αφορμή την συμπλήρωση ενός χρόνου στην εξουσία, συμφωνεί με αυτή την αλλαγή. Έτσι όμως οι εργαζόμενοι στην Ελλάδα θα οδηγηθούν στην εξαθλίωση. Ταυτόχρονα, η Γερμανία αποενοχοποιείται για τις τεράστιες, σχεδόν αποκλειστικές ευθύνες που φέρει για την αποσάθρωση του ούτως ή άλλως ισχνού παραγωγικού ιστού της Ελλάδας, που οδήγησε στις τρέχουσες δημοσιονομικές και διαρθρωτικές αδυναμίες.

Από την άλλη πετάει στα σύννεφα όποιος υποστηρίζει ότι είναι πράγματι δυνατόν τόσο σοβαρά προβλήματα όπως είναι η ανταγωνιστικότητα ή οι δημοσιονομικές ανισορροπίες να λυθούν με …πρόστιμα! Πιστεύει αλήθεια ο υπουργός Οικονομικών, Γ. Παπακωνσταντίνου, που παρέστη στη συνεδρίαση των υπουργών και συμφώνησε σε αυτή την πρόταση ότι τα ελλείμματα της Ελλάδας μέχρι σήμερα οφείλονται στο ότι το Βερολίνο δεν μας τράβαγε αρκετά το αυτί; Η Γερμανία από τη μεριά της πολύ καλά πράττει και πιέζει να μετατραπεί η ευρωζώνη σε στρατόπεδο δημοσιονομικής πειθαρχίας καθώς μόνο έτσι μπορεί να θωρακίσει τον ηγεμονικό της ρόλο και να διαιωνίσει τα εμπορικά πλεονάσματά της. Η Ελλάδα όμως τι έχει να κερδίσει από το νέο αυστηρότερο πλαίσιο πέρα από το να δει να τις χρηματοδοτήσεις της από την ΕΕ να μειώνονται κάθετα;

Το ίδιο ισχύει και για μια σειρά άλλες χώρες που συμφώνησαν με τις γερμανικές προτάσεις, όπως η Ιρλανδία, που αποτελεί το δεύτερο κομμάτι του παζλ. Η Ιρλανδία αποτελεί κραυγαλέο παράδειγμα των αντιθέσεων που έχουν συσσωρευτεί στην ΕΕ όσο διαρκεί η κρίση. Προς επίρρωση το γεγονός ότι την μέρα που στις Βρυξέλλες ο ιρλανδός επίτροπος συγκατάνευε στην αυστηροποίηση του πλαισίου δημοσιονομικής πειθαρχίας, την ίδια εκείνη μέρα η κυβέρνηση του ανακοίνωνε την απόφασή της να καταβάλει κάθε αναγκαίο τίμημα για να σωθούν οι κλυδωνιζόμενες τράπεζές της, που επί χρόνια κολυμπούσαν στην κερδοσκοπία. Και όταν μιλάμε για τίμημα, δεν μιλάμε για φραγκοδίφραγκα. Εννοούμε ένα ποσό που με βάση τις νέες ανακοινώσεις θα φθάσει το ένα τρίτο του ΑΕΠ! Ως αποτέλεσμα το έλλειμμα φέτος θα ξεπεράσει το 32% του ΑΕΠ! Και τι θα κάνει η κυβέρνηση για να ακολουθήσει τις γερμανικές οδηγίες; Θα επιβάλλει νέα μέτρα λιτότητας! Η Ιρλανδία μπορεί να αποτελεί την πιο ακραία περίπτωση που φαίνεται πεντακάθαρα ότι η λιτότητα επιβάλλεται για χάρη των τραπεζών, δεν είναι όμως και το μοναδικό. Και στην Ελλάδα ακόμη, των χρόνιων διαρθρωτικών προβλημάτων, η δημοσιονομική κατάσταση θα ήταν πολύ καλύτερη αν οι τράπεζες δεν είχαν εξαιρεθεί από τον κανόνα της κατάργησης παροχών και επιδοτήσεων, εξασφαλίζοντας από τη σημερινή και την προηγούμενη κυβέρνηση 78 δις. ευρώ!

Στην πραγματικότητα το μοναδικό αποτέλεσμα που θα έχει η πολιτική λιτότητας που επιβάλλεται στην Ευρώπη δεν θα είναι η ισχυροποίηση της κάθε μίας από αυτές τις χώρες, όπως διατείνεται το Βερολίνο και οι κυβερνήσεις, αλλά η βύθισή τους σε ένα τέλμα λιτότητας και η ακόμη μεγαλύτερη αμφισβήτησή τους από τις αγορές. Αρκεί μια ματιά στην Ισπανία που, ειρήσθω εν παρόδω, διέθετε το απαραίτητο πολιτικό σθένος να συνταχθεί με την Γαλλία και την Ιταλία στο άτυπο και χαμηλών φιλοδοξιών μέτωπο που συγκρότησαν ενάντια στις γερμανικές προτάσεις. Η Ισπανία λοιπόν, αποτελώντας το τρίτο κομμάτι του παζλ, την προηγούμενη Πέμπτη είδε την πιστοληπτική της ικανότητα να υποβαθμίζεται από τον οίκο Moody’s κατά μία μονάδα. Μέχρι εδώ τίποτε το ασυνήθιστο για την περίοδο που ζούμε. Δε συμβαίνει το ίδιο όμως με την αιτιολόγηση. Αναφέρει συγκεκριμένα στο δελτίο του ο αμερικανικός οίκος αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας, εξηγώντας την απόφασή του: «Τα επόμενα χρόνια η ισπανική οικονομία είναι πιθανό να αναπτύσσεται περίπου κατά 1% ετησίως». Με την υποβάθμιση της θέσης της δηλαδή η Ισπανία πλήρωσε τους προβλεπόμενους αναιμικούς ρυθμούς μεγέθυνσης και κατ’ επέκταση την πολιτική λιτότητας που εφαρμόζει η κυβέρνηση του Θαπατέρο. Γιατί, η απώτερη αιτία της στασιμότητας είναι οι άγριες περικοπές δαπανών και μισθών, η πολιτική δηλαδή που ζητά η Γερμανία να εφαρμόζεται με ακόμη μεγαλύτερη συνέπεια και αυστηρότητα σε όλη την ευρωζώνη και ήδη αποτελεί τον κανόνα, σε τέτοιο βαθμό ώστε να απειλείται άμεσα η κυβερνητική σταθερότητα σε μια σειρά χώρες.

Το παράδειγμα της Πορτογαλίας είναι το πιο χαρακτηριστικό, καθώς η κυβέρνηση μειοψηφίας του σοσιαλδημοκράτη Ζοζέ Σόκρατες αδυνατεί να συγκροτήσει την απαραίτητη κοινοβουλευτική πλειοψηφία που θα της επιτρέψει την έγκριση ενός νέου πακέτου λιτότητας ύψους 5,1 δις. ευρώ, στο επίκεντρο του οποίου είναι μια νέα αύξηση του ΦΠΑ, η δεύτερη εντός του 2010. Ούτε αυτό το παράδειγμα είναι το μοναδικό, καθώς όλες μα όλες οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις από την Γερμανία και την Γαλλία, μέχρι την Αγγλία και την Ισπανία τρίζουν υπό το βάρος της λαϊκής αγανάκτησης που κορυφώνεται καθώς γίνεται εμφανές ότι το ειδικό καθεστώς λιτότητας και περικοπών που επιβλήθηκε παγιοποιείται απειλώντας το επίπεδο ζωής και κάθε κοινωνική κατάκτηση. Οι μαζικές διαδηλώσεις που πραγματοποιήθηκαν την προηγούμενη Τετάρτη 29 Σεπτέμβρη σε όλες τις πόλεις της Ισπανίας, σε πολλές πόλεις της Ευρώπης και στις Βρυξέλλες, αποτελώντας το τέταρτο και πιο φωτεινό κομμάτι του παζλ, αποτελούν απάντηση στην κοινωνική λαίλαπα. Που δυστυχώς όμως μέχρι στιγμής, υπολείπεται σημαντικά των περιστάσεων.