Το μηδέν και το άπειρο στην πολιτική

ΠΗΓΗ: ΕλευθεροτυπίαΤου ΚΩΣΤΑ ΒΕΡΓΟΠΟΥΛΟΥ

Η Ελλάδα βρίσκεται σε κρίσιμη ιστορική καμπή.

Τα μάτια του πλανήτη είναι στραμμένα επάνω της. Η αξιωματούχος του ΔΝΤ Κάρμεν Ράινχαρτ διευκρινίζει ότι ο απολογισμός του εφαρμοζόμενου προγράμματος στην Ελλάδα αφορά όλες τις χώρες, όχι μόνον τις αναπτυσσόμενες, αλλά και τις ήδη ανεπτυγμένες. Η ίδια, ομού μετά του Κεν Ρόγκοφ από το Χάρβαρντ, συνιστά ως θεραπευτική αγωγή για τις υπερχρεωμένες χώρες τη μέθοδο της «χρηματιστικής καταστολής», δηλαδή το χρηματοπιστωτικό «ξεφούσκωμα», μέχρι ασφυξίας και οικονομικής συρρίκνωσης, με υποθετικό στόχο την πτώση τιμών προς αποκατάσταση της ανταγωνιστικότητος. Εννοείται ότι η ασφυξία αφορά κατά κύριο λόγο τα εργασιακά εισοδήματα, ενώ εκείνα του κεφαλαίου παραμένουν εξ ορισμού άθικτα, ιδίως στον τομέα των χρηματοπιστωτικών «καινοτομιών», με την υποθετική προσδοκία απεξάρτησης από τη σημερινή θηριώδη κρατική στήριξη.

Πρόσφατα, η ίδια πάντα, έπειτα από μελέτη 15 κρίσεων μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, αποφαίνεται ότι «εξαντλήθηκε πλέον η εποχή της επιεικούς διαχείρισης» και επιβάλλεται προσφυγή σε «ακραίες και σκληρές» -δηλαδή ακεραιόφρονες- «εξυγιαντικές επιλογές». Σε κάθε περίπτωση, προειδοποιεί η αξιωματούχος, η οριστική απεμπλοκή μιας χώρας από κρίση του δημοσίου χρέους αποτελεί διαδικασία όχι γραμμική, αλλά «δύστροπη και ελικοειδή», που μπορεί να διαρκέσει από 50 μέχρι 100 έτη ή και περισσότερο! Σε αυτήν περιλαμβάνονται: η σοβαρή συρρίκνωση του κατά κεφαλήν εθνικού εισοδήματος, η ταχύτερη πτώση του εργατικού εισοδήματος, η εκτίναξη της ανεργίας στα ύψη, και αυτό εντοπίζεται περισσότερο στις ανεπτυγμένες οικονομίες και λιγότερο στις αναπτυσσόμενες. Η αξιωματούχος διευκρινίζει ότι η αναπόφευκτη απόσυρση των χρηματοπιστωτικών μοχλεύσεων οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε διόγκωση της ανεργίας και σε αναπόφευκτη περικοπή των εισοδημάτων. Τα πράγματα θα πάνε περισσότερο άσχημα εκεί που μέχρι πρόσφατα πήγαιναν καλύτερα. Η μελλοντική βελτίωση και θωράκιση έναντι των κρίσεων προϋποθέτει προγενέστερη, αναγκαστική, μείζονα επιδείνωση διάρκειας πολλών δεκαετιών. Οσον αφορά τις προσπάθειες του προέδρου Ομπάμα να καταπολεμήσει την ανεργία και να αποκαταστήσει άμεσα το επίπεδο απασχόλησης στη χώρα του, η εκπρόσωπος του ΔΝΤ εκτιμά πως ο Αμερικανός πρόεδρος «αγνοεί τα διδάγματα της ιστορίας»: πρώτον, η απασχόληση δεν αποκαθίσταται ποτέ ενόσω διαρκεί η κρίση και δεύτερον, ακόμη και αν αυτό θεωρηθεί εφικτό, θα συνιστούσε μέγιστο αρνητικό εμπόδιο για την οριστική απεμπλοκή της οικονομίας από τη δυναμική των κρίσεων. Τάδε διατείνεται το σύγχρονο ιερατείο του παγκοσμιοποιημένου χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου. Κατάπληκτοι οι σπουδαστές της οικονομικής επιστήμης υποχρεώνονται έτσι να αφομοιώνουν ότι η χρηματοπιστωτική επέκταση δεν αποτελεί εργαλείο απόσβεσης της ύφεσης, αλλά αιτία βαθύτερης κρίσης, όπως και ότι η όξυνση εισοδηματικών ανισοτήτων δεν αποτελεί βαθύτερη αιτία αδιεξόδου του καπιταλισμού, αλλά προϋπόθεση «εξυγίανσής» του.

Εάν εκ των άνω διαγράφεται έτσι το ορατό μέλλον της χώρας μας και με παραδειγματικό τρόπο για τις υπόλοιπες, θα πρέπει ακόμη να ληφθούν υπ' όψιν οι κοινωνικές και πολιτικές αντιστάσεις του ελληνικού λαού, προκειμένου να αποτιμηθεί ο ρεαλισμός και η αποτελεσματικότητα του εγχειρήματος. Οπως σημειώνει ο Γάλλος κοινωνιολόγος Αλέν Τουρέν, στις κρίσιμες στιγμές της ιστορίας τα μεγάλα κινήματα που μεταβάλλουν τους κανόνες του κοινωνικού βίου προέρχονται πάντα από τα κάτω, από αυτούς που συνήθως στερούνται τροφής, ελευθερίας, έκφρασης και παντός είδους εκπροσώπησης. Το αίτημα της Δημοκρατίας προβάλλεται πάντα από τα κάτω, από τα κοινωνικά στρώματα που τη στερούνται. Σήμερα, διαπιστώνει ο Γάλλος κοινωνιολόγος, το πολιτικό σύστημα είναι αυτιστικό και νεκρό, όπως και το σύνολο των κομματικών συνιστωσών του. Ομως, σε αντίθεση με τη στειρότητα του πολιτικού προσωπικού όλων ανεξαιρέτως των αποχρώσεων, όσο χαμηλότερα κατέρχεται κάποιος στη βάση της κοινωνίας τόσο περισσότερη ζωντάνια συναντά σε αυτούς των οποίων η φωνή αγνοείται από τους επαγγελματίες της πολιτικής. Σιγή, αυτισμός, αμηχανία στο πολιτικό σύστημα, πανδαιμόνιο, εκρηκτικότητα, ευρηματικότητα, δημιουργικότητα στην κοινωνική βάση. Ενώ το υπερωκεάνιο βυθίζεται, οι πολιτικοί παίζουν χαρτιά στο σαλόνι, προσπαθώντας έκαστος να εκμεταλλευτεί τις χαρτοπαικτικές αδυναμίες του αντιπάλου. Και οσάκις ο κοινωνικός απόηχος απειλεί να εισβάλει στο σαλόνι της πολιτικής, τότε επιχειρείται αντιπερισπασμός, αποπροσανατολισμός, μέσω σκανδαλολογίας και ηθικολογίας, προτάσσοντας επουσιώδη πολιτικά και ιδεολογικά διακυβεύματα. «Πρώτιστο καθήκον του πολιτικού σήμερα είναι να το βουλώνει», υπογραμμίζει ο Τουρέν, «προκειμένου να ακούει αυτούς που μέχρι σήμερα αποκλείονται από το δικαίωμα στην έκφραση και να προσδίδει πολιτική διάσταση στη φωνή τους». Τι επιτέλους ζητούν και αξιώνουν οι απλοί και ζωντανοί άνθρωποι; - «Δεν επιθυμώ την ταπείνωση και τον εξευτελισμό, θέλω να με υπολογίζουν και να με σέβονται». Σήμερα, η κοινωνική αξιοπιστία των πολιτικών και γενικότερα των ενδιάμεσων σωμάτων αποβαίνει αρνητική: στο εξής, ό,τι νέο προκύπτει δεν προέρχεται από αυτούς, αλλά φέρεται με τα μεγάλα κινήματα, που αναβλύζουν πάντα εκτός ελέγχου από τη βάση της κοινωνίας.

Στη χώρα μας, εφαρμόζεται σήμερα κατευθυνόμενο σενάριο με μείζονες κοινωνικές και εθνικές συνέπειες, χωρίς την παραμικρή λαϊκή εντολή, που οδηγεί σε «εμφύλιο πόλεμο», σύμφωνα με το γερμανικό Ινστιτούτο ΙΦΟ. Ο πρωθυπουργός ανησυχεί όχι όσον αφορά την ορθότητα των επιλογών του, αλλά όσον αφορά την «κατανόησή» τους από την κοινωνία. Το Μνημόνιο προσάπτεται ως «ταφόπλακα» στη Νέα Δημοκρατία, όμως αυτό δεν απαλλάσσει κάθε ευθύνης όσους δεν μπόρεσαν να το αποτρέψουν και ιδίως όσους φέρουν τη μοιραία ευθύνη της υπογραφής του. Ο φόρος είναι αλληλεγγύη, αλλά με την προϋπόθεση ότι αυξάνουν, και δεν περικόπτονται, οι κοινωνικές δαπάνες. Αλληλεγγύη όχι μόνο στις θυσίες, αλλά και στις απολαβές. Οι δυνάμεις της προόδου και της ισονομίας συγκρούονται σήμερα με εκείνες της καθυστέρησης, όμως η σημερινή αποθέωση κοινωνικών ανισοτήτων δεν συνιστά πρόοδο ούτε ισονομία, αλλά απροσχημάτιστη και απαίσια οπισθοδρόμηση στις σκοτεινότερες περιόδους της Ιστορίας.

kvergo@gmail.com