"Το κενό στρατηγικής κίνδυνος για οικονομία"

ΠΗΓΗ: euro2day

M. El-Erian

Σύμφωνα με τον El-Erian, η επαναλαμβανόμενη τάση για επιλογή της τακτικής αντί της στρατηγικής λύσης της τωρινής κατάστασης είναι εμφανής τόσο στην Ευρώπη όσο και στις ΗΠΑ - και ορατή τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα. Αν και αντιμετωπίζουν τη μεγαλύτερη κρίση χρέους στη σύγχρονη ιστορία, οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι ουσιαστικάπεριφέρονται άσκοπα για περισσότερα από δύο χρόνια. Μέσω μιας σειράς μικρών βημάτων -είτε πρόκειται για την οικονομική διάσωση τριών περιφερειακών οικονομιών, είτε για τις μαζικές ενέσεις ρευστότητας από την ΕΚΤ- έκαναν τόσα ώστε να αποφύγουν την καταστροφή, αλλά όχι αρκετά για να αφήσουν πίσω τους την κρίση. 

Αυτού του τύπου η συμπεριφορά είναι εμφανής και στις ΗΠΑ, αν και η κατάσταση εκεί δεν είναι τόσο δραματική. Με οδηγό πρωτίστως -αν όχι αποκλειστικά- τη Fed, οι Αμερικανοί αξιωματούχοι έχουν κάνει κινήσεις για να σταθεροποιήσουν την οικονομική κατάσταση και να ενθαρρύνουν μια σταδιακή βελτίωση. Όμως, η Fed δεν στηρίχθηκε επαρκώς από άλλες κυβερνητικές οντότητες που κατέχουν καλύτερα εργαλεία πολιτικής για να άρουν τα εμπόδια στην ανάπτυξη, συμπεριλαμβανομένων και των μεταρρυθμίσεων στη στεγαστική αγορά, στην αγορά στεγαστικών δανείων, στην επαγγελματική επιμόρφωση, στην εκπαιδευτική μεταρρύθμιση και στα δημοσιονομικά.

Ως αποτέλεσμα, η οικονομία δεν έχει αποκτήσει τη φόρα που χρειάζεται για να μειώσει δραστικά τη μακροχρόνια ανεργία και να επαναφέρει τις ΗΠΑ στον δρόμο της βιώσιμης ανάπτυξης και της μεσοπρόθεσμης δημοσιονομικής βιωσιμότητας. 

Το ίδιο μπορεί να λεχθεί και για το παγκόσμιο νομισματικό σύστημα. Αντιδρώντας στις εντεινόμενες πιέσεις, οι ανεπτυγμένες οικονομίες συμφώνησαν σε μικρά βήματα που αντανακλούν τη συνεχιζόμενη παγκόσμια αναδιοργάνωση. Ωστόσο, συγκριτικά με την ξεκάθαρη αλλαγή ισορροπίας δυνάμεων μεταξύ των ανεπτυγμένων χωρών και των αναδυόμενων οικονομιών, οι αλλαγές είναι πολύ περιορισμένες - είτε αφορούν την ψήφο και την εκπροσώπηση σε πολυμερείς θεσμούς, είτε το πώς επιλέγονται οι επικεφαλής των θεσμών αυτών. 

Ως αποτέλεσμα, αυτοί οι θεσμοί, την ίδια ώρα που καλούνται να διευκολύνουν τον συντονισμό της διεθνούς πολιτικής και να βελτιώσουν τη λειτουργία της παγκόσμιας οικονομίας, δεν έχουν νομιμοποίηση και αξιοπιστία. 

Ο ιδιωτικός τομέας δεν έχει μείνει ανεπηρέαστος από αυτού του είδους την τακτική συμπεριφορά. Τα τελευταία χρόνια οι επιχειρήσεις έχουν δείξει ασυνήθιστη αντίσταση στη λήψη μακροπρόθεσμων δεσμεύσεων. Αντί να επενδύσουν και να προσλάβουν προσωπικό για μελλοντικές δραστηριότητες, προτιμούν να περιμένουν. Και στο μεταξύ, έχουν συσσωρεύσει τεράστια ταμειακά υπόλοιπα στους ισολογισμούς τους, σε μια περίοδο όπου τα επιτόκια είναι τόσο χαμηλά που υποδηλώνουν απώλειες στην πραγματική αγοραστική δύναμη. 

«Αυτή η κυριαρχία της τακτικής προσέγγισης δεν είναι παράλογη, καθώς αντανακλά το τρίπτυχο ασυνήθιστα αβέβαιες προοπτικές - ισχυρές βραχυπρόθεσμες πρωτοβουλίες - εξαιρετική πόλωση στην πολιτική. 

Βγαίνοντας από την παγκόσμια οικονομική κρίση, οι ανεπτυγμένες οικονομίες αντιμετώπισαν μια σειρά αδιανόητων σεναρίων, που κάνουν λόγο για βαθιές δομικές αλλαγές και ένα ζοφερό μέλλον. 

Τα σενάρια αυτά κινούνται από την αποτυχία των οικονομιών να ανακάμψουν κανονικά από τη Μεγάλη Ύφεση μέχρι τη συνέχιση απαράδεκτα υψηλών ποσοστών ανεργίας, από την απώλεια των αξιολογήσεων ΑΑΑ της Γαλλίας και των ΗΠΑ, μέχρι την αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους στην Ευρώπη (κυρίως στην Ελλάδα), και από την αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα των αναδυόμενων οικονομιών, μέχρι τις ανησυχίες αναφορικά με την αξιοπιστία της ευρωζώνης. 

Αυτά τα αδιανόητα σενάρια αντανακλούν δύο σημαντικότατες δυνάμεις και οδηγούν σε μια ιστορική αναδιοργάνωση της παγκόσμιας οικονομίας: Πρώτον, την ανάγκη για απομόχλευσηστις ανεπτυγμένες οικονομίες μετά από χρόνια υπερβολικού χρέους, χαλαρών στάνταρντ για τον δανεισμό και μιας αδικαιολόγητης απαίτησης για πιστωτική επέκταση. Δεύτερον, μια φάση χαλάρωσης της ανάπτυξης σε συστημικά σημαντικές αναδυόμενες οικονομίες όπως η Βραζιλία, η Κίνα, η Ινδία και η Ινδονησία. 

Για να υπάρχει ομαλή διαχείριση αυτών των τεράστιων δομικών αλλαγών θα πρέπει να υπάρξουν σωστές μεταρρυθμίσεις σε εθνικό, περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο. Αντιθέτως -λόγω είτε εκλογών, είτε ανακοίνωσης εταιρικών αποτελεσμάτων, είτε ανεπαρκούς συντονισμού- πολλοί πολιτικοί αξιωματούχοι και επιχειρήσεις βρήκαν κίνητρο ώστε να επιλέξουν βραχυπρόθεσμες προσεγγίσεις, που στην ουσία μεταθέτουν το πρόβλημα για αργότερα», τονίζει ο επικεφαλής της PIMCO. 

Η ασυνήθιστα πολωμένη πολιτική σύνθεση στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη έχει κάνει την κατάσταση ακόμα χειρότερη, λέει. Επιπλέον, οι πολιτικοί τείνουν να επιλέγουν γρήγορες και πιασάρικες για τα ΜΜΕ λύσεις, αντί συνολικών πακέτων μεταρρυθμίσεων, που θα έχουν διάρκεια. Πράγματι, δεν θα πρέπει να εκπλήσσει το γεγονός ότι οι πολιτικοί το βρίσκουν δύσκολο να βρουν μια κοινή ανάλυση των προβλημάτων στις ανεπτυγμένες οικονομίες και μια κοινή λύση. Έτσι, δεν θα πρέπει να εκπλήσσει το γεγονός ότι οι επιχειρήσεις προτιμούν να μένουν στο περιθώριο και να τηρούν στάση αναμονής μέχρις ότου υπάρξει περισσότερη διαύγεια σε ό,τι αφορά τις προοπτικές. 

«Παλαιότερα, αυτός ο τρόπος προσέγγισης ενείχε λιγότερα ρίσκα, αφού οι περισσότερες ανεπτυγμένες οικονομίες έτειναν να λειτουργούν σε έναν πιο δομικά σταθερό κόσμο. Αναλόγως, οι τακτικές απαντήσεις μπορούσαν να αποφέρουν ικανοποιητικά -ή τουλάχιστον ουδέτερα- αποτελέσματα, ενώ και ο ιδιωτικός τομέας δεν δίσταζε τόσο να εμπλακεί πιο ενεργητικά στις εθνικές οικονομίες, λειτουργώντας σαν λοκομοτίβα της ανάπτυξης και της διασύνδεσης των οικονομιών παγκοσμίως. 

Σήμερα, οι ανεπτυγμένες οικονομίες δεν ζουν πλέον σε έναν δομικά σταθερό κόσμο. Περνούν τεράστιες δομικές αλλαγές. Χρειάζονται ευρείες πολιτικές απαντήσεις για να ξεπεράσουν τα δίδυμα προβλήματα της υπερβολικά χαμηλής ανάπτυξης και του υπερβολικά υψηλού χρέους, και πρέπει να προσαρμοστούν στη ραγδαία ανάπτυξη των αναδυόμενων οικονομιών και των συνεπειών που έχει αυτή στη λειτουργία του παγκόσμιου συστήματος. Και μέχρι να γίνει αυτό, η εμπλοκή του ιδιωτικού τομέα θα αποδεικνύεται ανεπαρκής να δημιουργήσει τις θέσεις εργασίας που απαιτούνται απεγνωσμένα. 

Οι συνθήκες απαιτούν μια ταχύτατη στροφή από τις τακτικές στις στρατηγικές κινήσεις. Ωστόσο, ρεαλιστικά, δυστυχώς οι ηγέτες των ανεπτυγμένων χωρών μάλλον θα πρέπει να έρθουν αντιμέτωποι με το ενδεχόμενο μιας ακόμα κρίσης, πριν καταλάβουν πραγματικά τη σημασία αυτής της αλλαγής - και πόσο επείγουσα είναι. Κατά μία έννοια, όμως, μπορεί ήδη να δημιουργούμε τις συνθήκες γι' αυτό το ενδεχόμενο, αφού στο μεταξύ αυτό που σήμερα φαίνεται έξυπνη κίνηση από τακτικής απόψεως μπορεί αύριο να αποδειχθεί μυωπικό από στρατηγικής απόψεως», καταλήγει.