Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα χρεωκοπίας

ΠΗΓΗ: ΑΥΓΗ 

ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΚΑΛΛΩΝΙΑΤΗ

Το Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής δημιουργήθηκε για να δικαιολογηθεί το νέο πακέτο δανείων - μαμούθ από την Ε.Ε. Προέκυψε σαν κατασκευή ανάγκης της τελευταίας στιγμής. Και όπως συνήθως συμβαίνει με ανάλογες προχειροκατασκευές, εύκολα υποχωρούν στην πρώτη δοκιμασία. Η παλλαϊκή αντίδραση που προκάλεσε η ανακοίνωσή του εξηγεί τον κοινωνικά διαλυτικό και πολιτικά αντιδραστικό χαρακτήρα του. Παράδειγμα, η σχέση άμεσων προς έμμεσους φόρους, που το 2009 ήταν 76% και το 2015 καταλήγει 66%. Όμως, ακόμη και ως φύλλο συκής των πραγματικών κυβερνητικών προθέσεων, αξίζει να εξετασθεί η επάρκεια και συνοχή της οικονομικής λογικής του.

Το Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο (Μ.Π.) φιλοδοξεί να προσφέρει στη χώρα «μεσοπρόθεσμο σχεδιασμό» μέσα από «πολυετείς προϋπολογισμούς». Γι' αυτό όφειλε να φέρει τον τίτλο του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος και όχι Πλαισίου. Εάν δεν τιτλοφορείται έτσι, είναι γιατί απλά δεν αποτελεί Πρόγραμμα, αλλά μάλλον ευσεβή πόθο των σχεδιαστών του. Συγχρόνως, ως "Πλαίσιο" υποδηλώνει τη δυνατότητα αναπροσαρμογής (βλ "ευελιξία") και διαρκούς λήψης νέων μέτρων για την επίτευξη των διαφευγόντων στόχων… Μόνο που, έτσι, με το "καλημέρα" αυτοαναιρείται, αναγνωρίζοντας τον κυριολεκτικά εικονικό χαρακτήρα των στόχων του.

Επί της ουσίας, το Μ.Π. ή Μνημόνιο 2 φτιάχτηκε στο πόδι, στα σκοτεινά και με χαμηλό φωτισμό... Ιδού γιατί:

Αποτελεί μία πανηγυρική ομολογία αποτυχίας του Μνημονίου 1, αφού στο σενάριο βάσης για την περίοδο 2011-2015 (που θα ισχύσει εάν δεν εφαρμοσθεί το Μ.Π.), η αύξηση του δημοσίου χρέους είναι εκρηκτική: ο λόγος χρέους/ΑΕΠ από 143% το 2010 και 161% το 2011 ανέρχεται σε 199% το 2015! Με άλλα λόγια όλες οι πρόσφατες θυσίες του ελληνικού λαού έγιναν για να επιδεινωθεί η κατάσταση και να απομακρυνθούμε από τον βασικό στόχο του Μνημονίου, που είναι η μεσοπρόθεσμη μείωση του χρέους τουλάχιστον αναλογικά με το ΑΕΠ. Οπότε αυτόματα γεννάται το ερώτημα: «Γιατί να πετύχει το Μνημόνιο 2 (ΜΠ) εκεί που απέτυχε παταγωδώς το Μνημόνιο 1;".

Την απάντηση δίνει το ίδιο το Μ.Π. με δύο σενάρια (μέτρα δημοσιονομικής εξυγίανσης με ή χωρίς αποκρατικοποιήσεις) και είναι σοκαριστική: το 2015 ο λόγος χρέους/ΑΕΠ με το μεν πρώτο σενάριο (δημοσιονομική εξυγίανση χωρίς αποκρατικοποιήσεις) θα φθάσει το 159%, όσο περίπου ήταν και το 2011, με το δε δεύτερο σενάριο (δημοσιονομική εξυγίανση με αποκρατικοποιήσεις 50 δισ. ή 20% του ΑΕΠ) θα «πέσει» στο 140%, όσο δηλαδή ήταν το 2010! Μία, δηλαδή, πενταετία σκληρής ταξικής λιτότητας και εκποιήσεων για να φέρει η χώρα το χρέος της εκεί που ήταν όταν τελείωνε το Μνημόνιο 1!!!

Η ειρωνεία είναι πως το Μ.Π. θεωρεί το πρώτο αποτέλεσμα πως καθιστά το χρέος "βιώσιμο αλλά με αργή μείωση», ενώ το δεύτερο αποτέλεσμα πως κάνει το χρέος "απολύτως βιώσιμο αφού το μειώνει με γοργούς ρυθμούς». Όμως όλη η "μείωση" του χρέους έρχεται από τις αποκρατικοποιήσεις (20% του ΑΕΠ), ενώ το επίπεδο χρέους του 140% παρασάγγας απέχει από το 90% του ΑΕΠ που πρόσφατη εμπειρική μελέτη του καθηγητή Ρογκόφ θεωρεί ως κατώφλι μη βιωσιμότητας του χρέους. Για ένα Μ.Π. που έχει βασικό στόχο τη μείωση του χρέους αλλά καταλήγει εκεί από όπου ξεκίνησε, είναι προκλητικά περίεργη η αυτοϊκανοποίηση που επιδεικνύουν οι συντάκτες του με το τελικό αποτέλεσμα.

Εξάλλου την ίδια αρνητική απάντηση δίνει ως "δείγμα" το πρώτο έτος εφαρμογής του Μ.Π., το 2011, όταν η πρόσθετη δημοσιονομική προσπάθεια που απαιτείται των 6,4 δισ. αποδίδεται κατά 55% στη "μεγαλύτερη του αναμενομένου ύφεση" όπως χαρακτηριστικά λέγεται. Μόνο που οικονομική ύφεση δεν υπήρξε πουθενά αλλού παρά μόνον στην ελληνική οικονομία. Και ήταν αποτέλεσμα των μέτρων του Μνημονίου 1!

Γεγονός που διδάσκει ότι από τα ποιοτικά ανάλογα μέτρα (περικοπές δαπανών, αυξήσεις φόρων) του Μ.Π. πρέπει να αναμένονται αρνητικές παρενέργειες στην οικονομική δραστηριότητα με θύμα την αποτελεσματικότητα των μέτρων του ίδιου του Μ.Π. Εξ ου και η ανάγκη ενός "Πλαισίου", δηλαδή της δυνατότητας επιβολής και νέων μέτρων λιτότητας…

Φυσικά, τις παρενέργειες των μέτρων του Μ.Π. στην οικονομική ανάπτυξη αγνοούν οι συντάκτες του. Ή ενδεχομένως, τις υποψιάζονται αλλά προτιμούν να τις αποσιωπήσουν. Μόνο που κάνουν το τραγικό σφάλμα να μη μεταβάλλουν έστω εικονικά τον ρυθμό εξέλιξης του ΑΕΠ στα διάφορα σενάρια που ακολουθούν. Με αποτέλεσμα οι εμπνευστές του Μ.Π. να εμφανίζουν την ίδια μεταβολή του ΑΕΠ τόσο στο βασικό σενάριο χωρίς Μ.Π. (βλ Πίν. 2.7, σ. 43) όσο και στο ίδιο το Μ.Π. (βλ Πίν. 3.6, σ. 73)!!!

Μπορείτε να το διανοηθείτε; Είτε λαμβάνονται μέτρα 30 δισ. περίπου (παρεμβάσεις Μ.Π.) είτε όχι (βασικό σενάριο), το ΑΕΠ, δηλαδή η οικονομική δραστηριότητα, παραμένει όμοια και απαράλλαχτη στην εξέλιξή της. Μεγαλύτερη γκάφα από αυτή δύσκολα θα βρει κανείς στα χρονικά του μακροοικονομικού σχεδιασμού.

Εκεί, πάντως, που τα πράγματα ξεφεύγουν εντελώς είναι στα βασικά μακροοικονομικά μεγέθη, οι προβλέψεις για την εξέλιξη των οποίων συνιστούν και τις βασικές υποθέσεις εργασίας για την υποτιθέμενη δημοσιονομική προσαρμογή και στρατηγική του Μ.Π. Τέτοιες προβλέψεις απλά δεν υπάρχουν για το μεγαλύτερο μέρος της πενταετίας και τα περισσότερα μεγέθη. Με συνέπεια οι υποθέσεις εργασίας να είναι εντελώς αβάσιμες και το Μ.Π. να βρίσκεται κυριολεκτικά στον αέρα. Ας δούμε γιατί.

Μία από τις πιο ευμετάβλητες παραμέτρους είναι αυτή της συναλλαγματικής ισοτιμίας ευρώ/δολαρίου. Το Μ.Π. αδυνατεί να προβλέψει τη πιθανότερη τάση της την περίοδο 2011-2015 με αποτέλεσμα να την υποθέτει σταθερή στα 1,4 δολ. για όλη την περίοδο. Αντίστοιχα σταθερά διατηρεί για την τριετία 2013-2015 (Πιν. 2.1) μεγέθη όπως την αύξηση του παγκόσμιου ΑΕΠ (4,7%), του ευρωπαϊκού ΑΕΠ (2%), του όγκου του παγκόσμιου εμπορίου (7%), της τιμής του πετρελαίου (100 δολ.) και του ευρωπαϊκού πληθωρισμού (1,7%).

Με άλλα λόγια, το Μ.Π. δεν κάνει ουσιαστικά καμία εκτίμηση για έστω μία γραμμική τάση στην εξέλιξη των παραπάνω μεγεθών και υποθέτει σταθερά επίπεδα τιμών και επιδόσεων, σε μία εποχή όπου όλα αλλάζουν σε ελάχιστο χρόνο.

Όμως, ακόμη πιο εντυπωσιακές είναι οι αντιφάσεις στα μεγέθη της παγκόσμιας ανάπτυξης και του πετρελαίου. Συγκεκριμένα, το παγκόσμιο ΑΕΠ αυξάνεται 4,4% το 2011-2012 όταν η τιμή του πετρελαίου εκτιμάται στα 112 δολ. και ακολούθως επιταχύνεται η παγκόσμια ανάπτυξη σε 4,7% ετησίως την τριετία 2013-2015, όταν αντίθετα η τιμή του πετρελαίου υποχωρεί στα 100 δολ. Μεγαλύτερη ανάπτυξη σημαίνει ακριβότερο πετρέλαιο, το αντίθετο από αυτό που περιγράφει το Μ.Π.

Θα μπορούσε βεβαίως να υποθέσει κανείς ότι η ανάπτυξη θα είναι σημαντικά βραδύτερη οπότε να δικαιολογείται η κάμψη της τιμής του πετρελαίου. Για παράδειγμα οι τελευταίες προβλέψεις της Παγκόσμιας Τράπεζας μιλούν για μόλις 3,2% παγκόσμια ανάπτυξη φέτος και 3,6% τη διετία 2012-2013. Όμως, ακόμη και έτσι, δύσκολα μπορεί να φανταστεί κανείς την κάμψη των τιμών του πετρελαίου όταν η Διεθνής Επιτροπή Ενέργειας μιλά πλέον για κορύφωση της παραγωγής του από συμβατικές πηγές, το ΔΝΤ τον Απρίλιο αναθεώρησε ανοδικά τις προβλέψεις του κατά 20% και η πρόσφατη συνάντηση του ΟΠΕΚ απέτυχε να αυξήσει την παραγωγή του μαύρου χρυσού περαιτέρω.

Άρα το πιθανότερο αποτέλεσμα θα είναι ακριβότερο πετρέλαιο και βραδύτερη παγκόσμια ανάπτυξη (λόγω φούσκας διεθνών χρεών) και όχι αυτό που βολικά εμφανίζει το Μ.Π. για να στηρίξει την αύξηση του ελληνικού ΑΕΠ κατά 2,8% ετησίως την τετραετία 2012-2015 (1,8% την πενταετία 2011-2015).

Τέλος, ακόμη και με μία υπεραισιόδοξη πρόβλεψη για 2% μέση ετήσια αύξηση του ελληνικού ΑΕΠ την προσεχή πενταετία, είναι βέβαιο πως το χρέος ως ποσοστό στο ΑΕΠ θα συνεχίσει να αυξάνεται όσο το μέσο επιτόκιο που πληρώνει η Ελλάδα (σήμερα 5%) θα είναι μεγαλύτερο του ονομαστικού ρυθμού αύξησης του ΑΕΠ. Άρα ο μόνος τρόπος μείωσης ή "συγκράτησης" της ανόδου του χρέους θα είναι η εκποίηση περιουσιακών στοιχείων.

Και επειδή αναμένεται να μας δανείσουν και άλλα 100 δισ. τουλάχιστον, αυτό σημαίνει πως για να ξεχρεώσει η Ελλάδα με το Μ.Π. θα πρέπει να πουλήσει όλα της τα περιουσιακά στοιχεία.

Αποδεικνύεται, έτσι, πως απώτερος στόχος του Μ.Π. δεν είναι η βιωσιμότητα του χρέους μέσω της μείωσής του, αλλά η συντήρηση (νέος δανεισμός) και αξιοποίηση του χρέους για την απαλλοτρίωση του πλούτου της οικονομίας από το χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο. Και όλα αυτά στο όνομα της διάσωσης της Ελλάδας από τη χρεωκοπία.

Αυτό που χρειάζονται οι Έλληνες και Ευρωπαίοι εργαζόμενοι δεν είναι νέα δάνεια, αλλά διαγραφή του μεγαλύτερου μέρους του χρέους για να ανακάμψει η οικονομία. Τόσο απλά.