"Συμβάν"

ΑΥΓΗ, Ημερομηνία δημοσίευσης: 19/06/2011

του Αριστείδη Μπαλτά

Ο Τρισέ της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας διαφωνεί με τον Σόιμπλε, υπουργό Οικονομικών της Γερμανίας, γιατί ισχυρίζεται πως η ενδεχόμενη συμμετοχή ιδιωτών στο νέο δάνειο προς την Ελλάδα (με τη μορφή κατακράτησης ομολόγων και ανταλλαγής τους με άλλα μεταγενέστερης ημερομηνίας αποπληρωμής), εφόσον δεν είναι απολύτως εθελοντική, μπορεί να «θεωρηθεί πιστωτικό συμβάν» και να διαταράξει την ούτως ή άλλως επισφαλή ισορροπία του ευρωπαϊκού -και από εκεί του παγκόσμιου- χρηματοπιστωτικού συστήματος.

Πέρα από το περιεχόμενο της διαφωνίας και τα επιχειρήματα που μπορούν να προσκομισθούν εκατέρωθεν, αξίζει να σταθούμε στους χρησιμοποιούμενους όρους.

Ο Τρισέ λέει ότι η μη εθελοντική συμμετοχή ιδιωτών μπορεί «να θεωρηθεί», όχι να αποτελέσει ή να συγκροτήσει, «πιστωτικό συμβάν». Η επιλογή της λέξης είναι ορθή γιατί υπογραμμίζει τον ανεξάλειπτο υποκειμενισμό που διέπει τις λειτουργίες του χρηματιστηριακού / πιστωτικού τομέα. Σήμερα οι τύχες μιας χώρας εξαρτώνται, ακριβώς, από το τι μπορεί να θεωρήσει ένας κερδοσκόπος, δηλαδή, ακριβέστερα, από τι τον συμφέρει κάθε στιγμή να «θεωρήσει». Γιατί βέβαια μια τέτοια θεώρηση είναι αυτοεκπληρούμενη: εφόσον ο κερδοσκόπος θεωρήσει κάτι ως πιστωτικό συμβάν, αυτό μετατρέπεται ipso facto σε όντως πιστωτικό συμβάν. Κι ας τρέχουν όλοι μετά να προλάβουν. Οπότε τα ερωτήματα προκύπτουν φυσιολογικά: Πώς είναι δυνατόν τα ανώτερα πολιτικά κλιμάκια των G8, των G20 ή, έστω, της Ε.Ε. να αποδέχονται παθητικά ότι οι τύχες των χωρών τους και του κόσμου ολόκληρου κρέμονται από το τι επιλέγει να «θεωρήσει» κάθε κερδοσκόπος; Πώς είναι δυνατόν να μην έχουν επιβληθεί περιορισμοί (έστω μόνον με τη μορφή φορολογίας) στην κίνηση του χρηματιστηριακού κεφαλαίου; Πώς είναι δυνατόν να μην ελέγχονται οι εξωχώριες εταιρείες; Πώς είναι δυνατόν να διακινούνται ελεύθερα ασφάλιστρα κινδύνου -τα περίφημα CDS- χωρίς καν κατοχή των τίτλων που αυτά υποτίθεται πως ασφαλίζουν; Πώς είναι δυνατόν να αγοράζει κάποιος και κατόπιν να πουλά με κέρδος μετοχές χωρίς να έχει καταβάλει στο μεσοδιάστημα κανένα τίμημα, δηλαδή να κερδίζει με αέρα (το εξίσου περίφημο short selling); Η απάντηση στα ερωτήματα αυτά παραλείπεται ως προφανής: τα ανώτερα πολιτικά κλιμάκια των G8, των G20 ή της Ε.Ε. και από 'κεί ο κόσμος ολόκληρος υπόκεινται πλήρως στο χρηματιστηριακό κεφάλαιο και τις καινοτόμες πρακτικές του. Η πολιτική έχει υποταγεί πλήρως σε αυτή τη μορφή οικονομίας.

Αλλά η διατύπωση του Τρισέ έχει και ένα άλλο στοιχείο. Αν λάβουμε υπόψη το φορτίο που έχει αποκτήσει ο όρος «συμβάν», ο φόβος του Τρισέ για ένα «πιστωτικό συμβάν» μόλις κρύβει τον βαθύτερο φόβο του για το πολιτικό συμβάν που θα αποτελούσε μια ενδεχόμενη άρνηση του ελληνικού λαού να αποδεχθεί το αποκαλούμενο «μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα». Ας πούμε με την καταψήφισή του στο κοινοβούλιο. Γιατί αυτό το πολιτικό συμβάν θα έχει πολύ σημαντικότερες επιπτώσεις από το αντίστοιχο πιστωτικό. Έστω μέσω της πλήρως διαστρεβλωμένης εκπροσώπησής του, ο Ελληνικός λαός θα έδειχνε έτσι ότι μπορεί να χαράξει πολιτικά κόκκινες γραμμές, ότι είναι ικανός να αντισταθεί στην επικυριαρχία του χρηματιστηριακού κεφαλαίου, θέτοντας εκ νέου την πολιτική στο προσκήνιο, ότι μπορεί να αποτελέσει πολιτικό παράδειγμα για τους άλλους λαούς της Ευρώπης και του κόσμου.

Ο Τρισέ και οι κυρίαρχοι κύκλοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης φοβούνται πάνω από όλα τοπολιτικό συμβάν, γιατί αυτό όχι μόνο κλονίζει την όλη αρχιτεκτονική του ευρώ, που στηρίζεται, ακριβώς, στην πλήρη υποταγή της πολιτικής στο χρηματιστηριακό κεφάλαιο, όχι μόνο γιατί οι ευρωπαϊκές δομές δεν έχουν μάθει να αντιμετωπίζουν πολιτικά συμβάντα, αλλά κυρίως γιατί έτσι τίθεται έμπρακτα στην ημερήσια διάταξη μια εντελώς διαφορετική στρατηγική για τους όρους οικοδόμησης της Ευρώπης.

Προς την κατεύθυνση αυτού του συμβάντος ήδη κινούνται τρία διακριτά ρεύματα. Πρώτον, το κίνημα στις πλατείες με τις νέες μορφές συλλογικότητας που αναδεικνύει. Δεύτερον, το παραδοσιακό συνδικαλιστικό κίνημα με αιχμή του δόρατος τους εργαζόμενους στις υπό αποκρατικοποίηση ΔΕΚΟ. Τρίτον -συνδεδεμένο με τα άλλα δύο- το ρεύμα που έχει αρχίσει να αποσυνθέτει τις κυρίαρχες πολιτικές δυνάμεις και ιδιαίτερα το ΠΑΣΟΚ. Δεν είναι βέβαιο ότι τα τρία αυτά ρεύματα θα συγκλίνουν. Αν όμως συγκλίνουν στο εν λόγω πολιτικό συμβάν, τότε η Ελλάδα θα αρχίσει πραγματικά να γυρνά πολιτική σελίδα.

Και κάτι ακόμη. Ας μην παρασυρόμαστε και ας μην τρομοκρατούμαστε. Το νέο δάνειο ούτε μας το χαρίζουν ούτε μας το δίνουν επειδή μας αγαπούν ή μας λυπούνται. Πρώτον, μας το δίνουν με κατά το δυνατόν εξασφαλισμένους τους όρους αποπληρωμής του και με τον προσήκοντα βεβαίως τόκο, δηλαδή κερδίζοντας. Δεύτερον και κυριότερο, μας το δίνουν γιατί ενδεχόμενη χρεωκοπία της Ελλάδας θα αποτελούσε όντως μείζον «πιστωτικό συμβάν» όχι μόνο για την Ευρωζώνη αλλά για ολόκληρο τον κόσμο. Αυτός είναι ο λόγος που έβαλε όλους να τρέχουν να πιέζουν τους κυρίαρχους ευρωπαϊκούς κύκλους για τη «σωτηρία» της Ελλάδας και αυτός είναι ο λόγος που «επέτρεψε» στη Μέρκελ να περάσει την έγκριση του δανείου από το κοινοβούλιό της. Κι αυτό σημαίνει πως θα μας έδιναν το δάνειο ακόμη και χωρίς τα παράπλευρα οφέλη που θα αποκόμιζαν οι εταιρείες τους αγοράζοντας κοψοχρονιά τη δική μας δημόσια περιουσία, και τόσο οι δικές τους όσο και οι δικές μας εταιρείες θα αποκόμιζαν αφανίζοντας οικονομικά τον ελληνικό λαό.

ΥΓ.: Το κείμενο είχε γραφεί πριν τα «συμβάντα» της Τετάρτης 15.6. Ωστόσο το «συμβάν» που περιγράφεται παραπάνω ακόμη εκκρεμεί.

* Ο Αριστείδης Μπαλτάς είναι πανεπιστημιακός