ΣΕΒ: Βιομήχανοι χωρίς... βιομηχανίες

ΠΗΓΗ: Το Ποντίκι

Μπορεί στο Frieze Art Fair στο Λονδίνο, πριν από μερικούς μήνες, οι κάμερες να φωτογράφιζαν τον Ρομάν Αμπράμοβιτς, αλλά το «Economist» έκανε ειδική μνεία στον «Έλληνα μεγιστάνα». Τον άνθρωπο που ξεκίνησε από τον κλάδο των τροφίμων, για να αγοράσει αντί 1,5 εκατ. δολαρίων το γλυπτό Flight Fantasy του David Hammons.

Ο Δημήτρης Δασκαλόπουλος, μια και γι’ αυτόν γινόταν ο λόγος, είναι από τους γνωστότερους συλλέκτες τέχνης, με συλλογή πολλών δεκάδων εκατομμυρίων δολαρίων. Αναμφίβολα πρόκειται για μια αρκετά ενδιαφέρουσα περίπτωση. Εκπροσωπεί τους Έλληνες βιομηχάνους εδώ και χρόνια, ενώ ο ίδιος... δεν είναι πλέον βιομήχανος.

Χρησιμοποιεί πολλές φορές «σοσιαλίζουσα» ρητορική για να εκφράσει τις πιο σκληρές τοποθετήσεις στον τομέα των εργασιακών σχέσεων και της οικονομίας γενικότερα. Σίγουρα, στους καιρούς που ζούμε, αξίζει να δούμε ποιος είναι ο άνθρωπος που εκφράζει την «τάξη των εργοδοτών», αλλά και ποιους εκπροσωπεί.

Τεράστια ρευστότητα

Η αλήθεια είναι ότι ο Δασκαλόπουλος δεν εκπροσωπεί την πιο... αγαπητή τάξη στη χώρα. Η κοινή γνώμη δεν τρέφει μεγάλη εκτίμηση στα έργα και τις ημέρες των «εργοδοτών» και ειδικότερα των βιομηχάνων. Αντιθέτως, της προσάπτει πολλά από τα δεινά που ταλαιπώρησαν και – το χειρότερο – συνεχίζουν να ταλαιπωρούν τον τόπο. Διόλου παράξενο, αν σκεφτεί κάποιος ότι η συγκεκριμένη επιχειρηματική συνομοταξία, παρ’ ότι συχνά κατηγορεί κράτος και εργαζόμενους για «αγκυλώσεις» και «αντιπαραγωγικότητα», χαρακτηρίζεται η ίδια από δύο βασικά στοιχεία:

● Κρατικοδίαιτη λογική και, επομένως, παρασιτισμό.

● Αποφυγή επενδύσεων και έρευνας, καθώς η λογική του καρτέλ συνήθως είναι ο ευκολότερος δρόμος για εύκολη συσσώρευση τεράστιων κερδών χωρίς επιχειρηματικό ρίσκο.

Εσχάτως μάλιστα, αφού η χώρα – και με τη δική τους συμβολή – έφτασε στο «μη περαιτέρω», είναι προφανές και στους αδαείς ότι αποτελούν βασικό συντελεστή στη διαμόρφωση του προγράμματος που αυτή την περίοδο εφαρμόζει η κυβέρνηση, ιδιαίτερα στην κατεδάφιση του κοινωνικού κράτους.

Ο Δασκαλόπουλος, για να επιστρέψουμε στον επικεφαλής των βιομηχάνων της χώρας μας, διαθέτει μεντεράστια ρευστότητα, ισχυρό προσωπικό προφίλ, διασυνδέσεις και θεσμικό ρόλο, αλλά δεν είναι μια λαμπερή προσωπικότητα ούτε διατηρεί την αίγλη του παρελθόντος, όταν ήταν κληρονόμος και συνεχιστής της περιουσίας που έφτιαξε και του άφησε ο πατέρας του Αριστείδης.

Πουλώντας (ή χάνοντας, σύμφωνα με ορισμένους, από τον Ανδρέα Βγενόπουλο) τη γαλακτοβιομηχανίαΔΕΛΤΑ και μένοντας χωρίς υπολογίσιμο επιχειρηματικό αντικείμενο, η εικόνα του ξεθώριασε. Και αναμφίβολα η πρακτική και ρητορεία που έχει υιοθετήσει κατά καιρούς δεν είναι ικανή να τον καταστήσεισυμπαθέστερο στην κοινή γνώμη. Το κεφάλαιο της απώλειας της οικογενειακής επιχείρησης είναι κάτι που τον στενοχωρεί εδώ και πολλά χρόνια. Άλλωστε δεν μπορεί να καταγραφεί στα θετικά των επιχειρηματικών του ικανοτήτων.

● Τον Δεκέμβριο του 2005 ο Δημήτρης Δασκαλόπουλος και ο Σπύρος Θεοδωρόπουλος ανακοινώνουν το μεγάλο deal της ένωσης της DELTA με την Chipita, που ανοίγει τον δρόμο για τη δημιουργία της μεγαλύτερης ελληνικής βιομηχανίας στον τομέα των τροφίμων, τη Vivartia. Αυτή αποκτά νομική μορφή τον Σεπτέμβριο του 2006.

● Την εταιρεία διεκδίκησαν πολλά ξένα funds, αλλά επικράτησε η πρόταση της MIG του Ανδρέα Βγενόπουλου, ο οποίος συνδεόταν με τον Δασκαλόπουλο με μακρά επιχειρηματική φιλία. Με τη MIG (η οποία είχε πραγματοποιήσει και μια αύξηση κεφαλαίου της τάξης των 5,2 δισ. ευρώ) να αποκτά το 30% της Vivartia, τον Ιούλιο του 2007, οι δύο μέτοχοι πήραν μεγάλες «υπεραξίες». Για τον Δασκαλόπουλο η επίσημη «αποζημίωση» ήταν κοντά στο μισό δισ. ευρώ.

Όμως, η... συμβίωση Δασκαλόπουλου και Βγενόπουλου στην κορυφή της Vivartia κράτησε μόνο τρεις μήνες. Η σύγκρουση των δύο ανδρών έδειξε ότι στα επιχειρηματικά δεν υπάρχουν φιλίες και οδήγησε λίγες εβδομάδες μετά στην απομάκρυνση Δασκαλόπουλου από την προεδρία της Vivartia. Αφορμή είχε σταθεί η απόφαση της MIG (μετά την ολοκλήρωση της δημόσιας πρότασης με την οποία απέκτησε το 91,7% της Vivartia) να μην αποσύρει τη μετοχή από το ταμπλό του Χ.Α. Οι πραγματικές αιτίες όμως της σύγκρουσης κρατήθηκαν... κρυφές.

Η εξέλιξη αυτή του Δασκαλόπουλου δημιούργησε ερωτήματα για την παραμονή του στη θέση του προέδρου του ΣΕΒ. Πολλοί φαντάστηκαν ότι, μετά την ηχηρή έξοδό του από την οικογενειακή επιχείρηση, θα ασχοληθεί με την πολιτική. Ωστόσο εκείνος παρέμεινε επιλέγοντας να «παντρέψει» την ταυτότητα τουεπιχειρηματία με εκείνη του θεσμικού παράγοντα.

Όταν δεν πολιτικολογεί «αυγατίζει» χρήμα

Μπορεί η κρίση να ανακόπτει τις μεγάλες κινήσεις ή να επιβάλλει συντηρητική στάση, αλλά το χρήμαοφείλει να κινείται. Έτσι οι έχοντες τη ρευστότητα, τις γνώσεις και τις διασυνδέσεις αναζητούν τις ευκαιρίες. Όσοι έχουν γεμάτο ταμείο μπορούν να μπουν στο κόλπο στα «χαμηλά» για να βγουν με πολλά κέρδη στα«υψηλά». Αυτή την προοπτική κυνηγούν οργανωμένα και με κάθε τρόπο.

Η μόδα των εταιρειών ιδιωτικών κεφαλαίων μπορεί να έχει επικριθεί ως μη αποδοτική στον τομέα της απασχόλησης έναντι των κλασικών επιχειρηματικών επενδύσεων, αλλά οι επιχειρηματίες δεν ξεχνούν ότι ο ρόλος τους είναι να «αυγατίζουν» το χρήμα. Γι’ αυτό η αγορά διαθέτει τρανταχτά παραδείγματα επιχειρηματιών, που στράφηκαν στη δημιουργία private equity funds ακόμη και αποσυρόμενοι από την παραδοσιακή επιχειρηματική τους ενασχόληση.

Το fund που συνέστησε ο πρώην βιομήχανος, με τη συμμετοχή και άλλων επιχειρηματιών, περιλαμβάνει στους επενδυτικούς στόχους του μετοχές, ομόλογα, αλλά και συμμετοχές σε άλλες εταιρείες και το κέντρο βάρους πέφτει στην ελληνική αγορά, την οποία η ομάδα διαχείρισης γνωρίζει καλά.

Τη διαχείριση έχει αναλάβει ένας από τους πλέον έμπειρους asset managers, ο Γιώργος Παπουτσής, τέως πρόεδρος της Ένωσης Θεσμικών Επενδυτών. Και μια από τις γνωστές επενδύσεις του fund είναι η χρηματοδότηση της εταιρείας Κορρές (μέσω μικτής θυγατρικής με έδρα στην Κύπρο) για την επέκτασή της στις ΗΠΑ με συνεργάτη τη Johnson & Johnson.

Στους σκοπούς του fund περιλαμβάνεται επίσης η χρηματοδότηση πολιτιστικών εκδηλώσεων, γεγονός ασυνήθιστο για τα ελληνικά δεδομένα. Όμως, η προσωπική ενασχόληση του Δασκαλόπουλου με την τέχνη, είτε με τη μορφή χορηγιών είτε με τη μορφή επενδύσεων σε έργα ξένων και Ελλήνων εικαστικών, δίνει και αυτή τη διάσταση στις επενδύσεις του. Άλλωστε στους χώρους που στεγάζουν τις νέες επιχειρηματικές κινήσεις του επιχειρηματία στο Μαρούσι τα έργα τέχνης από την προσωπική του συλλογή κατέχουνδεσπόζουσα θέση.

Αναταράξεις

Ο σημερινός πρόεδρος του ΣΕΒ, αν και έχει επικριθεί πολλάκις από κόμματα, εργατικές ενώσεις, ακόμη και από την ίδια του τη «συνομοταξία» (τους επιχειρηματίες), δεν έχει αποσυρθεί στα του «οίκου» του και επιλέγει να παρεμβαίνει συνεχώς προκαλώντας πολλών ειδών αναταράξεις.

Οι δηλώσεις του υπηρετούν την αντίληψη περί «συστράτευσης» των κοινωνικών φορέων με την κυβέρνησηπροκειμένου η χώρα «να εξέλθει από τη στενωπό», με προκάλυμμα τη «λογική του αυτονοήτου». Πριν από έναν χρόνο η υπενθύμιση για την ανάγκη άμεσης πάταξης της φοροδιαφυγής «χάιδευε» τον μύχιο πόθο εκατομμυρίων εργαζομένων Ελλήνων, που φορολογούνται ανηλεώς και που διπλοπληρώνουν για διάφορα κοινωνικά αγαθά, όπως η υγεία και η παιδεία.

Η διαφορά όμως ανάμεσα στον Δασκαλόπουλο και τον απλό φορολογούμενο – πέρα από τον όγκο των περιουσιακών τους στοιχείων – είναι ότι ο πρώτος είχε τη δυνατότητα να μεταφέρει την έδρα του private equity fund που έχει συστήσει, με 600 εκατ. ευρώ υπό διαχείριση κεφάλαια, στο Λουξεμβούργο για να ευνοηθεί φορολογικά, ενώ αντιθέτως ο δεύτερος δεν έχει καμιά διαφυγή.

Λίγο αργότερα η συναινετική στάση του έναντι της επιβολής έκτακτης εισφοράς στα κέρδη των επιχειρήσεων (παρά την γκρίνια μερίδας του ΣΕΒ) ίσως παραπλάνησε κάποιους από τους δικαιούχους τούεπιδόματος κοινωνικής αλληλεγγύης. Από την άλλη, όμως, όταν η Ελλάδα ήταν ανάμεσα στις πρώτεςχώρες του ΟΟΣΑ όσον αφορά τα κέρδη που παράγουν οι επιχειρήσεις ανά εργαζόμενο, δεν είδαμε ούτε μία πρωτοβουλία του κορυφαίου συνδέσμου της χώρας (ούτε του Δασκαλόπουλου) ώστε να διανεμηθεί«μέρισμα» αυτής της επιτυχίας στους εργαζομένους.

Ίσως η δήλωση - προτροπή του «να πληρώσουμε όλοι αναλογικά» το κόστος ανασυγκρότησης της χώρας θα μπορούσε να αποτελέσει την πεμπτουσία της σοσιαλδημοκρατίας του 21ου αιώνα, αν συνοδευόταν και από τη σχετική πρόταση για το «πώς θα μοιραστούμε όλοι αναλογικά τα οφέλη»...

Ο Σύνδεσμος που αλλάζει ονόματα

Όμως και ο σύνδεσμος του οποίου προΐσταται ο Δασκαλόπουλος δείχνει να έχει πολλά κοινά με τον πρόεδρό του. Ο Σύνδεσμος Ελλήνων Βιομηχάνων (στην πρώτη του εκδοχή) μετονομάστηκε σε... ΣΕΒ, αλλά με διαφορετική έννοια (Σύνδεσμος Ελληνικών Βιομηχανιών). Και τελικά, αφού ξέμεινε από πραγματικούς βιομηχάνους, μετονομάστηκε, επί προεδρίας Δασκαλόπουλου, σε... ΣΕΒ. Έγινε, δηλαδή,Σύνδεσμος Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών. Η τελευταία μετονομασία έγινε μόνο και μόνο για να εντάξει στους κόλπους του τις τράπεζες. Για να υπάρχει δηλαδή και κάποιος που πληρώνει τη συνδρομή για τη συντήρηση του συνδέσμου.

Από την πλευρά τους οι Έλληνες επιχειρηματίες έχουν καταρτίσει και προωθούν μια μακρά λίστααιτημάτων προς την ελληνική κοινωνία και τις εκάστοτε κυβερνήσεις, τα οποία στοχεύουν στη διαμόρφωση επιχειρηματικού κλίματος που να επιτρέψει την εκτίναξη κερδών χωρίς επενδύσεις, συστηματική προσπάθεια και ρίσκο.

Όμως ο πρόεδρος του ΣΕΒ αποφεύγει με κάθε τρόπο ακόμη και μια εσωτερική συζήτηση για τις επιχειρηματικές παθογένειες που ταλαιπωρούν τον τόπο, αλλά κρύβονται πίσω από το επίσης σπάταλο και αναποτελεσματικό κράτος. Το επιχειρηματικό και βιομηχανικό προφίλ στην Ελλάδα όχι μόνο δεν βελτιώνεται από δεκαετία σε δεκαετία, αλλά υποβαθμίζεται ταχύτατα με αποτέλεσμα η χώρα να μην παράγει ουσιαστικά τίποτε.

Οι επενδύσεις του ιδιωτικού τομέα σε παραγωγικές μονάδες είναι εξαιρετικά λίγες και αυτές αποκλειστικά με την ώθηση των ευρωπαϊκών επιδοτήσεων. Και ενώ όλοι συμφωνούν για άμεση ανάγκη νέων επενδύσεων, τους επενδυτές τους αναζητούμε στο εξωτερικό. Καμία κυβέρνηση τα τελευταία χρόνια δεν κάλεσε τους επιχειρηματίες να αυξήσουν τις επενδύσεις τους (και να ρισκάρουν βέβαια) στη χώρα πολλαπλασιάζοντας τις θέσεις εργασίας, αλλά και τον παραγόμενο πλούτο.

Είναι καιρός λοιπόν ο Δασκαλόπουλος να κάνει αυτοκριτική και μετά κριτική στις πρακτικές των περισσοτέρων από αυτούς που εκπροσωπεί. Θα πρέπει να ασχοληθεί δημιουργικά με τις παθογένειες της ίδιας της τάξης του, αφού προηγουμένως κατορθώσει να ανοίξει έναν σχετικό διάλογο για προβληματισμό. Και βέβαια θα πρέπει να πει τι μπορεί να περιμένει η Ελλάδα, από μια τάξη που μόνο στο πολύ μακρινόπαρελθόν στήριξε τις εθνικές προσπάθειες και τώρα αρκείται σε αντιπαραγωγικά κέρδη συσσώρευσης κεφαλαίου και μια μακρά λίστα αιτημάτων προς ικανοποίηση.

Η κοινωνική ανοχή εξαντλείται ταχύτατα και για την «εργοδοτική» κάστα, που δείχνει αποφασισμένη να... κερδίσει από τα αδιέξοδα των εργαζομένων, αλλά και τις αδυναμίες του κράτους.

Τα μέλη

Τα μέλη του Δ.Σ. του ΣΕΒ είναι τα ακόλουθα: Ευθ. Βιδάλης (βιομηχανικά ορυκτά), Ι. Γιώτης(βιομηχανία τροφίμων), Αν. Καλλιτσάντσης (τεχνική εταιρεία), Χ. Κυριαζής (ελεγκτική εταιρεία), Θ. Λαβίδας (φαρμακευτική), Θ. Φέσσας (εταιρεία πληροφορικής), Χρ. Κοµνηνός (εταιρείες SHELMAN και ΕΛΜΑΡ), Σοφία Κουνενάκη - Εφραίµογλου (εκδόσεις, πληροφορική, χρηματιστηριακή), Κ. Αντωνόπουλος (INTRALOT), Ευρ. Δοντάς (κλωστοϋφαντουργία - βιοαέριο), Ν. Καραμούζης(τραπεζίτης), Φ. Κουνινιώτης (διεθνές εμπόριο), Π. Κυριακόπουλος (Χρυσός Οδηγός), Ι. Κωστόπουλος (Ελληνικά Πετρέλαια), Αλ. Μακρίδης (βιομηχανικά, υδραυλικά), Απ. Μητσοβολέας(Όμιλος Μυτιληναίος), Ηλ. Πανιάρας (Τσιµέντα ΤΙΤΑΝ), Ι. Στεφάνου (Νεώριον), Χρ. Τσάγκος (Microsoft Ελλάς), Διονύσης Νικολάου (συνεργάτης Δασκαλόπουλου).