Ή χρεοκοπία ή… χρεοκοπία το τελευταίο δίλημμα Παπανδρέου

ΠΗΓΗ: Λ. Βατικιώτης

Η άνοδος των επιτοκίων του ευρώ θα καταδικάσει σε χρόνια ύφεση την οικονομία της Ελλάδας και των υπόλοιπων περιφερειακών χωρών της ευρωζώνης

 Μπροστά στο πλήρες αδιέξοδο βρίσκεται η ελληνική κυβέρνηση πριν καν κλείσει ένας χρόνος από την υιοθέτηση του Μνημονίου το οποίο, υποτίθεται,  θα έσωζε την Ελλάδα από την χρεοκοπία. «Μνημόνιο ή χρεοκοπία» ήταν το δίλημμα του Παπανδρέου πέρυσι την άνοιξη για να φθάσουμε τώρα άπαντες,  πλην των γνωστών κυβερνητικών εξαιρέσεων, να θεωρούν τη στάση πληρωμών ή, εναλλακτικά, μια βίαιη αναδιάρθρωση του χρέους απλώς υπόθεση χρόνου.

Η τακτική του Παπανδρέου κατέρρευσε μπροστά στην αδιαλλαξία της Άνγκελα Μέρκελ, όπως φάνηκε με την επίσκεψη του έλληνα πρωθυπουργού στο Βερολίνο και επιβεβαιώθηκε τις τελευταίες μέρες. Εν ολίγοις, η γερμανίδα καγκελάριος αρνήθηκε να ικανοποιήσει τα ελληνικά αιτήματα που περιλαμβάνουν: επιμήκυνση της χρονικής περιόδου αποπληρωμής του δανείου των 110 δισ. ευρώ, μείωση του επιτοκίου, δυνατότητα επαναγοράς των ομολόγων με χαμηλό επιτόκιο και ενίσχυση του μόνιμου μηχανισμού στήριξης με επιπλέον κεφάλαια.

Το χειρότερο μάλιστα είναι πως τις μέρες που πέρασαν αμφισβητήθηκε ακόμη και η αρχική απάντηση της Μέρκελ που ήταν, λύση – πακέτο. Δηλαδή, αποδοχή των ελληνικών αιτημάτων υπό τον όρο της συναίνεσης στις προβλέψεις του Συμφώνου Ανταγωνιστικότητας, το οποίο εν τω μεταξύ παρουσιάστηκε από τον πρόεδρο της ΕΕ, Χέρμαν βαν Ρομπέι, ελαφρώς τροποποιημένο μόνο και μόνο ώστε πολλές κυβερνήσεις της ΕΕ να μπορούν να επικαλούνται την υποτιθέμενη γερμανική υποχώρηση για να συγκαλύπτουν τη δική τους άνευ όρων παράδοση. Ο πυρήνας άλλωστε των γερμανικών προτάσεων παρέμεινε άθικτος: συγκράτηση μισθών (με τη διαφορά πως θα υλοποιηθεί χωρίς την κατάργηση της αυτόματης τιμαριθμικής αναπροσαρμογής), αυστηρή εξέταση της βιωσιμότητας των συνταξιοδοτικών ταμείων και «φρένο χρέους» το οποίο δεν θα επιβληθεί με συνταγματικές μεταρρυθμίσεις, όπως πρόβλεπε η αρχική γερμανική πρόταση, αλλά με απλές νομοθετικές παρεμβάσεις. Άλλωστε, ακόμη και να επέμενε το Βερολίνο σε αυτή την πρότασή του, σύντομα θα διαπίστωνε ότι πρόκειται για μια διαδικασία εξαιρετικά χρονοβόρα, μια και αντίθετα με ότι συμβαίνει στην Γερμανία όπου η συνταγματική τροποποίηση είναι θέμα λίγων εβδομάδων, από τη στιγμή που θα αποφασιστεί, σχεδόν σε όλη την υπόλοιπη Ευρώπη απαιτούνται χρόνια. Και το Ράιχ βιάζεται! Γι αυτό αρκείται στη νομοθετική τροποποίηση. Ο Ραγκούσης βέβαια, επιδεικνύοντας ζήλο νεοφώτιστου αλλά και ταχύτητα Ραν-τα-πλαν έσπευσε να δηλώσει με συνέντευξή του στα Νέα τη Δευτέρα ότι συμφωνεί να γίνουν στην Ελλάδα οι αναγκαίες συνταγματικές μεταρρυθμίσεις που θα επιβάλουν τη δημοσιονομική ισορροπία. Αυτή είναι δήλωση νομιμοφροσύνης στο Ράιχ!

Η προθυμία ωστόσο του ΠΑΣΟΚ να συμφωνήσει σε όλα όσα ζητάει η Γερμανία αποδείχθηκε πως δεν αποτρέπει τα χειρότερα που είναι πλέον ορατά δια γυμνού οφθαλμού – μάρτυρας του διαφαινόμενου αδιεξόδου είναι και τα φαινόμενα κλιμακούμενης αποσύνθεσης στο εσωτερικό της κυβέρνησης, με την αποστασιοποίηση πολλών βουλευτών από την κυβέρνηση και τα αλληλομαχαιρώματα. Και το χειρότερο είναι η πολύ ισχυρή πιθανότητα που υπάρχει ώστε η Γερμανία να πάρει μεν ό,τι ζητάει από τις υπόλοιπες κυβερνήσεις, η ίδια όμως να μην δεσμευτεί για το παραμικρό στην Σύνοδο Κορυφής της 25^ης Μαρτίου, αλλά να παραπέμψει τις αποφάσεις της για τις επόμενες μέρες, λόγω των κρίσιμων κρατιδιακών εκλογών που γίνονται δύο μέρες μετά. Τυχόν αποδοχή του ελληνικού αιτήματος για επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής θα δυσχέραινε τη θέση της στην προεκλογική αντιπαράθεση, αυξάνοντας εκθετικά τους κινδύνους να δεχθεί μια νέα ταπεινωτική ήττα όπως συνέβη πριν δύο εβδομάδες στο Χάμπουργκ.

Ακόμη όμως και να γίνουν δεκτά όλα τα αιτήματα του Γιωργάκη Τσολάκογλου στη Σύνοδο Κορυφής η εξυπηρέτηση του ελληνικού δημόσιου χρέους είναι εντελώς αδύνατη! Το πρόβλημα δηλαδή ούτε και τότε επιλύεται. Πού να βρεθούν 150 δισ. ευρώ που απαιτούνται από φέτος μέχρι και το 2014 για να αποπληρωθούν τα ομόλογα που λήγουν με βάση τις προβλεπόμενες ωριμάνσεις προγενέστερων εκδόσεων; Αυτό ακριβώς είναι το πρόβλημα με το ελληνικό δημόσιο χρέος: το τεράστιο ύψος του, το οποίο μάλιστα με την προσφυγή στον μηχανισμό ΔΝΤ – ΕΕ οξύνθηκε και δεν επιλύθηκε. Προς επίρρωση το γεγονός ότι από 127% του ΑΕΠ το 2009, φέτος θα κλείσει στο 153%, ενώ του χρόνου θα αυξηθεί ακόμη περισσότερο…

Καταφανώς επομένως, οι μοναδικοί ωφελημένοι του Μνημονίου πέρα από την ελληνική αστική τάξη που ευνοήθηκε μεν από την κατεδάφιση κοινωνικών κατακτήσεων δεκαετιών αλλά τώρα βλέπει να πριονίζεται το κλαδί στο οποίο κάθεται, ήταν οι ξένες τράπεζες, που μπόρεσαν με τα 110 δισ. ευρώ και τις πολλαπλές διευκολύνσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας να ξεφορτωθούν τα ελληνικά ομόλογα, γλιτώνοντας τα χαρτοφυλάκιά τους από ένα πιθανό «κούρεμα». Οι ελληνικές τράπεζες ευνοήθηκαν μεν τα μέγιστα, όπως υπογραμμίζει η δανειοδότησή τους με 95 δισ. από την ΕΚΤ μέχρι στιγμής και η στήριξή τους με 108 δισ. από τα τέσσερα Μνημόνια, ωστόσο τα μακροπρόθεσμα οφέλη τους είναι πάρα πολύ αβέβαια.

Οι κίνδυνοι για τις εγχώριες τράπεζες προέρχονται από πολλές μεριές: Πρώτο, από ένα πιθανό κούρεμα των ομολόγων που διατηρούν στα χαρτοφυλάκιά τους, στο πλαίσιο μιας αναδιάρθρωσης του ελληνικού δημόσιου χρέους, το οποίο θα γίνει με τέτοιο τρόπο ώστε να εγγράψουν απώλειες. Το «φυσιολογικό» κούρεμα ύψους τουλάχιστον 30% μπορεί να σημάνει τεράστιες απώλειες για όλες σχεδόν τις τράπεζες που θα τις οδηγήσουν στο χείλος της καταστροφής. Εκεί δηλαδή όπου οδηγήθηκαν όλες οι τράπεζες στις χώρες από τις οποίες πέρασε το ΔΝΤ (Μεξικό, ΝΑ Ασία, κ.α.) για να μετατραπούν σε υποκαταστήματα του αμερικανικού χρηματοπιστωτικού συστήματος. Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο οι ιστορικές αλλαγές που θα επέλθουν στη διαδικασία συσσώρευσης του ελληνικού καπιταλισμού δεν θα αφορούν μόνο το πιστωτικό κεφάλαιο. Αρκεί μια ματιά στις διαστάσεις επιδημίας που έχει λάβει η μετοχοποίηση χρεών δεκάδων κορυφαίων υπερχρεωμένων μεταποιητικών επιχειρήσεων, με αποτέλεσμα οι τραπεζίτες να έχουν γίνει βιομήχανοι. Η δεύτερη δυνητική πηγή αστάθειας προέρχεται από ένα σήμα της ΕΚΤ με το οποίο να ζητάει τα λεφτά της πίσω, όπως έντονα φημολογείται. Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο μοναδική διέξοδος θα είναι η εσπευσμένη, δηλαδή άρον – άρον, που σημαίνει όσο – όσο πώληση στοιχείων ενεργητικού: από δάνεια, μέχρι δίκτυο υποκαταστημάτων, θυγατρικές και συμμετοχές. Όσο για το ποιός θα ωφεληθεί από μία τέτοια συρρίκνωση αφήνεται ως κουίζ…

Η τρίτη (και φαρμακερή) πηγή αστάθειας αφορά τις συνέπειες από την αύξηση των επιτοκίων του ευρώ. Έπαψε δε να κινείται στην πιθανοθεωρητική σφαίρα μετά τις ανακοινώσεις του προέδρου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Ζαν Κλοντ Τρισέ, την Πέμπτη το μεσημέρι, ο οποίος προανήγγειλε αύξηση των επιτοκίων του ενιαίου κοινού νομίσματος. Πρόκειται για μια απόφαση που ισοδυναμεί με τη χαριστική βολή για την ελληνική οικονομία, καθώς οι κρουνοί της τραπεζικής χρηματοδότησης προς τις επιχειρήσεις θα κλείσουν ερμητικά, λόγω του ότι οι όροι θα γίνουν δυσβάστακτοι, ενώ δανειολήπτες (επιχειρήσεις και νοικοκυριά) που εξυπηρετούσαν οριακά τα χρέη τους θα βρεθούν στο κόκκινο, παρασέρνοντας μαζί τους και τις τράπεζες, που δεν έχουν άλλα περιθώρια δομικών απωλειών. Η ελληνική οικονομία, όπως και όλες οι υπόλοιπες της περιφέρειας της ευρωζώνης θα καταδικαστούν σε μια ύφεση χωρίς προηγούμενο, σε απώλεια εκατομμυρίων θέσεων εργασίας. Τότε, η απόκλιση που χωρίζει την περιφέρεια από το κέντρο θα γίνει αβυσσαλέα. Η συγκεκριμένη απόφαση που λήφθηκε στο όνομα της προτεραιότητας που έχει η αντι-πληθωριστική πολιτική για την ΕΚΤ και με αποκλειστικό κριτήριο τα συμφέροντα της Γερμανίας, αποτελεί ακράδαντο τεκμήριο για την ακαταλληλότητα της ενιαίας νομισματικής πολιτικής σε μια ήπειρο με τόσο σημαντικές αποκλίσεις, όπως δείχνει η διαφορετική θέση στην τροχιά του οικονομικού κύκλου επί της οποίας βρίσκονται οι διάφορες χώρες. Ψιλά γράμματα φυσικά για τους ευρωλιγούρηδες της σοσιαλδημοκρατίας και του ΣΥΝ που εξακολουθούν να θεωρούν ακόμη και τώρα το ευρώ σαν την Ιθάκη του προοδευτικού τους οράματος… Να το χαίρονται παρέα με τον Δασκαλόπουλο και τους τραπεζίτες!

Όλα αυτά τα αδιέξοδα που συσσωρεύονται καθημερινά στο χώρο της οικονομίας, δημιουργούν ανατροπές και νέα δεδομένα στην πολιτική. Για παράδειγμα, είναι εμφανές ότι ο Γιωργάκης Τσολάκογλου καλά τα κατάφερε ως εδώ εξυπηρετώντας το κεφάλαιο, αλλά για τις νέες προκλήσεις ακόμη κι αυτός, παρά την προθυμία που επιδεικνύει, είναι λίγος! Για να εφαρμοστούν τα νέα μέτρα που θα συνοδεύσουν μια βίαιη αναδιάρθρωση του χρέους (με απώλειες για τα ασφαλιστικά ταμεία ενδεχομένως και τις καταθέσεις) θα χρειαστούν πολύ πιο αυταρχικές λύσεις, στα όρια της εκτροπής! Αυτή η προοπτική τροφοδοτεί και την εκλογολογία. Όπως στην κρυφή ατζέντα του ΠΑΣΟΚ μέχρι τον Οκτώβρη του 2009 ήταν η προσφυγή στο ΔΝΤ και η εφαρμογή της θεραπείας – σοκ, έτσι τώρα στην ατζέντα βρίσκεται ένα νέο «δυστυχώς επτωχεύσαμεν» και η εφαρμογή ενός ολοκληρωτικού καθεστώτος που θα επιτρέψει οι μισθοί να φθάσουν σε επίπεδα Βουλγαρίας και να καταργηθούν οι συντάξεις.