Απομυθοποίηση αξιολογήσεων και βαθμολογητών.

ΠΗΓΗ: ΑΥΓΗ

Ημερομηνία δημοσίευσης: 02/11/2010

Του Νίκου Γεωργακάκη*

Δόθηκε προχτές στη δημοσιότητα η ετήσια έκθεσή της Οργάνωσης «Διεθνής Διαφάνεια» για τη διαφθορά σε 178 χώρες. Την έκθεση αυτή οι ελληνικές εφημερίδες και τα άλλα μέσα την υποδέχτηκαν ως εξής: “Η Ελλάδα κατέκτησε την ντροπιαστική πρωτιά στην Ευρωπαϊκή Ένωση…”

Τι φαίνεται από τον σχετικό πίνακα κατάταξης:

Κατατασσόμαστε σε παραπλήσια θέση με Ταϋλάνδη και Κολομβία. Σε χειρότερη θέση από Barbados, Hong Kong, Trinidad, Ιορδανία, Σιγκαπούρη, Παναμά και Νέα Ζηλανδία όπου δραστηριοποιούνται και εταιρείες off-shore.

Είναι άραγε αντικειμενική αυτή η κατάταξη; Είναι τυχαίο που χώρες όπως η Ελβετία, η υπ’ αριθμό ένα χώρα όσον αφορά την αδιαφάνεια στην κίνηση κεφαλαίων, είναι στις πρώτες θέσεις (9η) στη διαφάνεια και η Σιγκαπούρη τρίτη; Είναι τυχαίο που χώρες σαν την Κύπρο όπου επίσης δραστηριοποιούνται off shoreς εταιρείες, είναι σε καλύτερη θέση από μας;

Μελετώντας τον πίνακα κατάταξης, πολύ εύκολα μπορεί να αντιληφθεί κάποιος ότι οι διάφορες χώρες κατατάσσονται όχι για το επίπεδο διαφάνειας, αλλά για το αν το «περιβάλλον» είναι κατάλληλο για προσέλκυση «επενδυτών», αν είναι ελκυστικές σε κερδοσκόπους. Το ενδιαφέρον των τελευταίων δεν είναι η διαφάνεια αλλά αντίθετα η αδιαφάνεια και φυσικά τα κίνητρα.

Η τελική αξιολόγηση των 178 χωρών γίνεται από δέκα ιδρύματα, όπως είναι η «Παγκόσμια Τράπεζα», η «Μονάδα Οικονομικών Πληροφοριών» και το «Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ» που εμφανίζονται σαν ανεξάρτητα αλλά μόνο ανεξάρτητα δεν είναι.

Τέτοιου είδους αξιολογήσεις και αξιολογητές πρέπει να απομυθοποιηθούν γιατί δεν προσφέρουν κάποια υπηρεσία στην ανθρωπότητα, αλλά αντίθετα στους κυρίαρχους διεθνείς οικονομικούς κύκλους για προώθηση των στόχων τους. Για παράδειγμα η Ελλάδα που έχει μπει στο στόχαστρο του διεθνούς κεφαλαίου πρέπει με κάθε τρόπο να εμφανίζεται ότι χειροτερεύει σαν οικονομικό περιβάλλον και άρα πρέπει να προχωρήσει σε διαρθρωτικές αλλαγές και «μεταρρυθμίσεις» (διάβαζε κατεδαφίσεις).

Δεν είναι τυχαίο, ούτε μυστήριο!, το ότι η Ελλάδα που πριν 10 χρόνια (περίοδος σκανδάλου Χρηματιστηρίου) εμφανιζόταν στην 35η θέση στη διαφάνεια, σήμερα κατατάσσεται στην 78η θέση

Δεν είναι επίσης τυχαίο ότι οι αξιολογήσεις της Διεθνούς Διαφάνειας σχεδόν ταυτίζονται με αυτές του ΔΝΤ, ούτε τυχαίο που ο πρόεδρος του Ελληνικού Τμήματος της Διεθνούς Διαφάνειας αναφέρει ότι βλέπει θετικά νομοθετικές πρωτοβουλίες της κυβέρνησης όπως το «Fast Track» και ότι «για να βγει η Ελλάδα από την κρίση, πρέπει, οι καλές προθέσεις της κυβέρνησης για εδραίωση της διαφάνειας να γίνουν πράξη το συντομότερο δυνατόν»

Ας σταθούμε όμως λίγο ακόμη στην εν λόγω έρευνα. Για τη διεξαγωγή της συμβάλλει η «Διεθνής Διαφάνεια» (παράρτημα Ελλάδος. Πως προέκυψε αυτό το Παράρτημα; Με ποιες δηλαδή δημοκρατικές διαδικασίες;. Πώς προέκυψε ο πΠρόεδρος και το Δ.Σ. του; Τι αντιπροσωπεύουν; Πως αξιολογείται το έργο και η διοίκησή του; Άγνωστο.

Εμείς εντοπίζουμε αδιαφάνεια στο ίδιο το Ελληνικό Παράρτημα της Οργάνωσης αυτής. Στο site του, δεν υπάρχει καν τηλέφωνο ή τρόπος επικοινωνίας.

Έχουμε κάθε λόγο να αμφισβητούμε την εγκυρότητα αυτής της έρευνας και δεν είμαστε οι μόνοι.

Ο Δημ. Α. Σωτηρόπουλος έγκριτος επιστήμονας και ερευνητής, ειδικευμένος σε θέματα κράτους, γραφειοκρατίας , διαφθοράς, στο βιβλίο του «Κράτος και μεταρρύθμιση στη σύγχρονη Νότια Ευρώπη» εκδ, Ποταμός Αθήνα 2007, υποστηρίζει ότι τα πορίσματα της Διεθνούς Διαφάνειας δεν αποδίδουν την πραγματική εικόνα.

Με βάση τα στοιχεία για την Ελλάδας, η προσέγγιση περιορίζεται (π.χ. στα φακελάκια στους γιατρούς, πολεοδομίες κ.λπ.) και όχι σε μία καθολικότερη προσέγγιση του φαινομένου.

Ένα βασικό ερωτηματικό που δημιουργείται είναι η σύγκριση μεταξύ των διαφόρων χωρών που δεν είναι καθόλου εύκολο να γίνει. Διεθνείς οργανισμοί όπως ο ΟΟΣΑ, που πραγματοποιούν παρόμοιες έρευνες, αποφεύγουν να προχωρήσουν σε κατάταξη.

Η βιομηχανία εκθέσεων αξιολόγησης

Με αφορμή αυτή την έκθεση, μπορούμε να επισημάνουμε ότι κάθε λίγο και λιγάκι έρχονται στο φως εκθέσεις, πότε για τη διαφάνεια, πότε για την ανταγωνιστικότητα, πότε για τη γραφειοκρατία για να παρουσιάσουν τάχα μια αντικειμενική κατάταξη των χωρών ως προς το συγκεκριμένη παράμετρο.

Αυτές οι εκθέσεις δεν είναι αθώες, ούτε αντικειμενικές.

Δεν είναι αθώες γιατί συνήθως εξυπηρετούν σκοπιμότητες πίεσης στις διάφορες χώρες να επιταχύνουν νεοφιλελεύθερες πολιτικές και δεν είναι αντικειμενικές διότι δεν είναι αμερόληπτοι οι φορείς διεξαγωγής των ερευνών αυτών και κυρίως σύγκρισης των χωρών.

Πέραν της διαφθοράς, έχω ήδη αναφέρει σε προηγούμενο άρθρο μου στην κατάταξη των χωρών ως προς την ανταγωνιστικότητα που γίνεται από ένα μη θεσμοθετημένο διεθνή φορέα (τον IMD) ο οποίος συνεργάζεται με το ερευνητικό Ινστιτούτο των βιομηχάνων (IOBE) και όχι με τον επίσημο φορέα ερευνών, την ΕΣΥΕ (σήμερα ΕΛΣΤΑΤ).. Η κατάταξη αυτή δεν μπορεί να θεωρηθεί έγκυρη όταν μάλιστα αποκλίνει σε μεγάλο βαθμό από την κατάταξη του ΟΗΕ.

Επίσης έχουμε την εμπειρία των τελευταίων χρόνων με τους οίκους αξιολόγησης των οικονομιών (Fitch, Standard and Ρoor΄s, Μoody΄s), με τέτοια ασυδοσία δράσης, που οδήγησαν ακόμη και τον πρόεδρο των ΗΠΑ να ζητήσει παρέμβαση.

Όπως έχει γραφεί, ουσιαστικά οι οίκοι αυτοί, αποτελούν όργανα των διεθνών τοκογλύφων, λειτουργώντας υπό καθεστώς πλήρους αδιαφάνειας.

Έχουμε, λοιπόν, όπως ανέφερα, βιομηχανία αξιολογήσεων που αν γινόταν αντικειμενικά, θα ήταν χρήσιμες για προοδευτικές κυβερνήσεις, όμως σήμερα είναι εργαλεία στα χέρια των πιο ισχυρών οικονομικών κύκλων, επομένως για να υπηρετούν τη χειραγώγηση των πολιτών.

Η αριστερά αγωνίζεται για την αλήθεια

Δεν πρόκειται να υπερασπιστούμε σωβινιστικά τη χώρα μας και να προβάλλουμε θετικά χαρακτηριστικά που δεν έχει. Ωστόσο οι πολίτες αυτής της χώρας πρέπει να κατανοήσουν τα παιχνίδια που παίζονται, πότε με την στρεβλή χρήση της στατιστικής επιστήμης, πότε με την επίκληση τάχα ανεξάρτητων οίκων αξιολόγησης. Δεν είναι άσχετες οι βαθμολογήσεις των διαφόρων χωρών με την πίεση που θέλουν να ασκήσουν για την εφαρμογή νεοφιλελεύθερων πολιτικών.

Η αριστερά, όχι μόνο η ελληνική αλλά και η ευρωπαϊκή και ευρύτερα πρέπει να παρέμβει για τη δημιουργία Ανεξάρτητων φορέων και τον ουσιαστικότερο δημοκρατικό και κοινωνικό έλεγχο τους με στόχο την προστασία των πολιτών από κατευθυνόμενη προπαγάνδα.

* Ο Νίκος Γεωργακάκης είναι υπεύθυνος του Τμήματος Οικονομικής Πολιτικής του ΣΥΝ