Η δυσάρεστη αλήθεια για την οικονομία

ΠΗΓΗ: Greek Rider

Image via Wikipedia

Η κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ αγοράζει ομόλογα της αμερικανικής κυβέρνησης αξίας $1 τρις. Γι’ αυτά τα ομόλογα που αγοράζει θα παίρνει κάθε χρόνο από το αμερικανικό κράτος 25 δις τόκο (αφού έχουν ετήσιο επιτόκιο 2,5%). Τα κέρδη που θα βγάζει θα τα επιστρέφει στο αμερικανικό κράτος. Οπότε οι ΗΠΑ εκδίδουν ομόλογα αξίας $1 τρις δολαρίων τα οποία αγοράζει η FED και το ταμειακό αποτέλεσμα για τους δύο τους είναι μηδέν.

Η FED όμως βάσει αυτών των ομολόγων που έχει αγοράσει από το κράτος διαθέτει περιουσιακά στοιχεία $1 τρις με τα οποία αγοράζει χρέη και υποχρεώσεις ιδιωτικών τραπεζών (που κανείς άλλος δεν θα αγόραζε) και έτσι τους δίνει ουσιαστικά ρευστότητα. Αυτή η ρευστότητα ουσιαστικά αυξάνει το χρήμα που κυκλοφορεί στην οικονομία. Αντί να τυπώσει το κράτος δολάρια σε πιεστήρια και στη συνέχεια να τα μοιράσει, ακολουθείται η παραπάνω διαδικασία. Ουσιαστικά όμως είναι ακριβώς το ίδιο πράγμα.

Ως συνέπεια, εφόσον αγοράζονται ομόλογα ανεβαίνουν οι τιμές τους, και όσο ανεβαίνουν οι τιμές τους τόσο πέφτουν οι αποδόσεις τους. Όταν συμβαίνει κάτι τέτοιο συμφέρει περισσότερο κάποιον να αγοράζει μετοχές παρά ομόλογα.

Οι κερδισμένοι

Και πράγματι, οι αμερικανικές εταιρείες (όχι του χρημ/κου τομέα) που έχουν ρεκόρ ρευστότητας (δηλαδή κυριολεκτικά δεν έχουν τι να κάνουν τα λεφτά τους) προτιμούν να αγοράζουν μετοχές παρά να κάνουν επενδύσεις. Και μάλιστα οι περισσότεροι αγοράζουν τις δικές τους μετοχές. Έτσι, τον Σεπτέμβριο η Microsoft δανείστηκε $4,7 δις για να αγοράσει μετοχές της και όχι για να επεκταθεί κάνοντας νέες επενδύσεις (= δουλειές).  Η Hewlett-Packard ανακοίνωσε αγορά ιδίων μετοχών ύψους $10 δις ενώ το 2009 οι επαναγορές ήταν επίσης πολύ μεγάλες.

Αυτή όμως η στρατηγική δεν κάνει κανένα μακροπρόθεσμο καλό στην οικονομία αλλά μόνο βραχυπρόθεσμα για την μετοχή τους που η τιμή της αυξάνεται λόγω ακριβώς της υπερβάλλουσας ζήτησης που η ίδια η εταιρεία προκαλεί. Αυτή η ιστορία εξηγεί το ράλι των μετοχών κατά 80% από τα χαμηλά τους το 2009. Αλλά βέβαια από αυτή την ιστορία θα επωφεληθούν μόνο μερικά στελέχη αυτών των μεγάλων εταιρειών, ούτε καν οι ίδιες οι εταιρείες τους (δείτε εδώ:  Center for Industrial Competitiveness). Ταυτόχρονα δημιουργείται μια ψευδαίσθηση αύξησης πλούτου που δεν είναι πραγματική (δείτε εδώ: Quantitative Easing explained).

Παράλληλα, οι τράπεζες κάνουν κάτι ανάλογο αφού δανείζονται βραχυπρόθεσμα για να αγοράζουν κρατικά ομόλογα που ξέρουν ότι η FED θα στηρίξει.

Οι χαμένοι

Κοιτάξτε τα νούμερα της αμερικανικής οικονομίας:  Η αξία των κατοικιών έπεσε σχεδόν 50% από το ανώτερό τους το 2006, αυτό αντιπροσωπεύει μια απώλεια πλούτου ίση με $6,5 τρις. Οι αμερικανικές μετοχές έπεσαν 22% από το ανώτερό τους το 2007 (μετά και το ανοδικό ράλι κατά 80% των τελευταίων 19 μηνών), αυτό συνεπάγεται μια απώλεια $4,3 τρις. Στη συνέχεια υπάρχει μια απώλεια 7,7 εκατομμυρίων θέσεων εργασίας που εκπροσωπεί μια ακόμη μεγαλύτερη απώλεια πολλών τρις δολαρίων πλούτου, κατανάλωσης, εισοδήματος. Αν προσθέσουμε και το ότι λόγω φόβου η κατανάλωση μειώθηκε ιδιαίτερα συν το ότι η παροχή δανεισμού περιορίστηκε ιδιαίτερα, βγαίνει το συμπέρασμα ότι εξαφανίστηκε μια τεράστια ρευστότητα που υπήρχε στην οικονομία ύψους πάνω από $15 τρις όταν το αμερικανικό ΑΕΠ μιας χρονιάς είναι περίπου 14 τρις δολάρια.

Μήπως οι αμερικανικές εταιρείες βρήκαν το μήνα του θρέφει τους 11;

Ασφαλώς όχι. Αποτελεί μόνο μια βραχυπρόθεσμη “αρπαχτή”. Η συνεχής έκδοση νέων δολαρίων και η ανεξέλεγκτη αύξηση της ποσότητας χρήματος στην οικονομία (χρήμα που δεν αντιπροσωπεύει τίποτα), είναι μια πολιτική που ζημιώνει κυρίως όσους έχουν ήδη ομόλογα ΗΠΑ και όσους έχουν επενδύσει έντονα στο δολάριο, π.χ. τους Κινέζους, χρηματοδοτώντας τα αμερικανικά ελλείμματα, και συνεπώς μειώνει την πραγματική ζήτηση δολαρίων μακροπρόθεσμα. Κάτι που καθιστά το δολάριο πολύ ευάλωτο σε ένα ξαφνικό, τελικό sell-off ή στην καλύτερη περίπτωση σε μια σταδιακή απαξίωση της αξίας του. Άρα λοιπόν αυτή η πολιτική που ούτως ή άλλως δεν μπορεί να δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας, δεν μπορεί να συνεχιστεί για πάντα.

 

Και αυτή είναι η ουσία του προβλήματος και το σοβαρό πρόβλημα που όλοι προσπαθούν όλοι να κουκουλώσουν.

 Συμπέρασμα

Ο Allan Sloan από το Fortune Magazine, γράφει ότι η παρούσα κρίση αποδεικνύεται ότι είναι υπερβολικά ανθεκτική στις παραδοσιακές θεραπείες μειώσεως επιτοκίων που έως τώρα εφαρμοζόταν. Η Μεγάλη Κρίση της οποίας τις συνέπειες ζούμε σήμερα είναι πολύ διαφορετική από τις 10 μεταπολεμικές κρίσεις που βιώσαμε τα τελευταία 40 χρόνια. Εκείνες οι οικονομικές κρίσεις προκλήθηκαν από τις πολιτικές υψηλών επιτοκίων της Κεντρικής Τράπεζας. Έτσι, αρκούσε να μειωθούν τα επιτόκια για να γλιτώσουμε τα χειρότερα. Όταν τα πράγματα ήταν ακόμη πιο δύσκολα,  η κυβέρνηση έκοβε τσεκ για να αυξήσει την οικονομική δραστηριότητα.

Η παρούσα όμως μεγάλη κρίση δεν προέκυψε από τα πολύ υψηλά επιτόκια αλλά από τον υπερβολικό δανεισμό, από την μη υπεύθυνη ανάληψη ρίσκων, από την απορρύθμιση του τραπεζικού συστήματος.  Έτσι, παρόλο που η FED κρατάει τα επιτόκια στο πρακτικό μηδέν είτε άμεσα είτε έμμεσα αγοράζοντας τίτλους αξίας $1 τρις, η οικονομία δεν επανέρχεται στην ανοδική τροχιά που θα έπρεπε.

Ταυτόχρονα τα αποτελέσματα φαίνεται να είναι τα ίδια και εκτός ΗΠΑ: Οι χώρες καλούνται να ζήσουν σύμφωνα με αυτά που παράγουν, και οι πολίτες τους αντιμετωπίζουν ανυπολόγιστες οικονομικές συνέπειες που φαίνεται να διαρκούν και να αντέχουν για πολύ ακόμη στο χρόνο.

Πηγές: 
http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2010/07/14/AR2010071405960.html
http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2010/10/06/AR2010100606772_2.html?sid=ST2010100607072
http://www.uml.edu/centers/cic/Docs/Lazonick%20NEBM%20and%20the%20Crisis%2020090816.pdf
http://www.federalreserve.gov/newsevents/speech/bernanke20100827a.pdf
http://en.wikipedia.org/wiki/Quantitative_easing#cite_note-boe-5
http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2010/10/17/AR2010101700019_4.html