Είναι πιθανή η χρεοκοπία;

Το επίσημο Όχι, το Ναι των αρπακτικών και οι όροι του Εξαρτάται

Της Ελίζας Παπαδάκη

Πηγή: ΑΥΓΗ, 30/5

Όταν εξαντληθούν, έχοντας πληρώσει χρεολύσια και τα ελλείμματα του 2010 και του 2011, τα δάνεια του μηχανισμού Ευρωζώνης και ΔΝΤ, θα χρεοκοπήσει τελικά η Ελλάδα; Θα «κολλήσουν» και άλλες χώρες; Και θα επέλθει το τέλος της Νομισματικής Ένωσης, το οριστικό τέλος του σχεδίου για την Ενωμένη Ευρώπη, όπως χτιζόταν έξι δεκαετίες τώρα; Τα ερωτήματα δεν παύουν να τίθενται. Οι απαντήσεις που δίνονται είναι τρεις: Όχι, ναι, εξαρτάται...

Όχι, απαντούν ξεκάθαρα οι κυβερνήσεις της Ελλάδας, μαζί και όλων των άλλων χωρών της Ευρωζώνης. Ανάμεσά τους η κυβέρνηση Θαπατέρο της Ισπανίας, η οποία εξαναγκάστηκε, κατ’ απαίτηση των αγορών όπως γράφει η El Pais, να επιβάλει πρόσθετα μέτρα λιτότητας, για να χάσει όλους της τους συμμάχους, κατορθώνοντας να τα περάσει στο Κοινοβούλιο με πλειοψηφία μιας ψήφου μόλις. Και αφού αναθεώρησε, ως επίπτωση των μέτρων, προς τα κάτω τις προβλέψεις για τη μεγέθυνση, είδε την πιστοληπτική της ικανότητα να υποβαθμίζεται ένα σκαλί, σε ΑΑ+, από την Fitch, επειδή, λέει, αποδυναμώθηκε η προοπτική της μεγέθυνσης. Ωστόσο όχι απαντούν κατηγορηματικά επίσης η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Το τελευταίο έχει δημοσιεύσει μάλιστα και μιαν έκθεση 120 σελίδων όπου τεκμηριώνει αναλυτικά, βήμα προς βήμα, τους όρους για να αποδώσουν τα μέτρα που έχουν συμφωνηθεί για την Ελλάδα. Η υποβάθμιση της Ισπανίας έριξε ξανά την ισοτιμία του ευρώ και την Ουόλ Στριτ (έγινε αργά το απόγευμα και τα ευρωπαϊκά Χρηματιστήρια είχαν κλείσει.) Με τον ευρωπαϊκό μηχανισμό ήδη αποφασισμένο – επιτέλους – και τις προβλέψεις για την ανάκαμψη να ενισχύονται στην έκθεση του ΟΟΣΑ που δημοσιεύθηκε την περασμένη εβδομάδα (μοναδική εξαίρεση δυστυχώς είναι η Ελλάδα) θα περίμενε κανείς να ηρεμήσουν κάπως οι αγορές.

Αλλά τα ερωτήματα επιμένουν να τα θέτουν διαρκώς εκείνοι που έχουν προ πολλού προεξοφλήσει την καταφατική απάντηση: αρπακτικά των αγορών από την αντίπερα όχθη του Ατλαντικού κατά πρώτο λόγο. Επιφανής εκπρόσωπός τους ο καθηγητής και χρηματιστηριακός σύμβουλος Νούριελ Ρουμπίνι επανήλθε την περασμένη εβδομάδα με τα ολόιδια σενάρια καταστροφής. Κανείς από όλους αυτούς δεν έλαβε τον κόπο να αντικρούσει την έκθεση του ΔΝΤ, έλεγε προχθές ο Λορέντσο Μπίνι Σμάγκι του προεδρείου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, μάλλον δεν την διάβασαν καν. Ο ίδιος Μπίνι Σμάγκι έχει αναδείξει τη διασύνδεση συμφερόντων μεταξύ επωνύμων πανεπιστημιακών, τακτικών αρθρογράφων σε μεγάλες εφημερίδες με επιρροή στις αγορές, και τραπεζών ή διαφόρων funds που έχουν ποντάρει στη χρεοκοπία της Ελλάδας (σε ομιλία του που παρουσίασε την προηγούμενη Κυριακή η «Αυγή»).

Από την άλλη πλευρά είναι προφανώς θέμα και των πολιτικών που θα εφαρμοστούν μέσα στη χώρα, αν θα κατορθώσουμε να μειώσουμε το έλλειμμα, αυξάνοντας τα φορολογικά έσοδα του κράτους και μειώνοντας δαπάνες, χωρίς η χώρα να μπει στην παρατεταμένη ύφεση που προβλέπει ο ΟΟΣΑ: μείωση ΑΕΠ 3,7% φέτος και 2,5% του χρόνου, των επενδύσεων 12,5% και 11,5% αντίστοιχα, που οδηγεί την ανεργία σε ένα 14,1% το 2011, ποσοστό που δεν έχει καταγραφεί σαράντα χρόνια τώρα στη χώρα μας. Οι προβλέψεις αυτές, παραδέχεται ο ΟΟΣΑ, υπόκεινται σε μεγάλη αβεβαιότητα: Μπορεί οι αριθμοί να βγουν χειρότεροι, αν π.χ. οι κοινωνικές αντιστάσεις αποτρέψουν την εφαρμογή των μέτρων, μπορεί όμως και καλύτεροι, στο βαθμό που η παραοικονομία θα συντηρήσει την κατανάλωση και θα αρχίσει να πληρώνει τους φόρους της...

Στο λαβύρινθο της Ευρώπης

Καθώς η διαμόρφωση γνώμης παγκοσμιοποιείται μαζί με τις αγορές, η άποψη ότι η Ελλάδα δεν θα αποφύγει τη χρεοκοπία διατυπώνεται και στην Ευρώπη: πιο εντυπωσιακή περίπτωση ο τραπεζίτης επικεφαλής της Deutsche Bank Γιόζεφ Άκερμαν, αναπάντεχα, σε τηλεοπτική συνέντευξη, και έτρεχε κατόπιν η γερμανική κυβέρνηση να τα μαζέψει... Στη Γερμανία επίσης δημοσιεύθηκαν γνώμες υπερσυντηρητικών καθηγητών, του Χέρμπερτ Ζιν π.χ. – προκειμένου να αποκατασταθεί η ηρεμία στην Ευρωζώνη να οδηγηθεί η Ελλάδα στην πτώχευση και στην έξοδο από το ευρώ, προς το συμφέρον της μάλιστα! – υπερβολικά ακραίες ίσως για να τις πάρει οποιοσδήποτε στα σοβαρά.

Στο μεταξύ, συζητήσεις για τις προοπτικές της Ευρωζώνης διεξάγονταν την περασμένη εβδομάδα μεταξύ Κινέζων επισήμων, διαχειριστών του κρατικού επενδυτικού ταμείου της χώρας που κατέχει τεράστια ποσά αμερικανικών, αλλά και ευρωπαϊκών και άλλων κρατικών ομολόγων, και επενδυτικών τραπεζών, έγραφαν προχθές οι Financial Times.Οι Κινέζοι φέρονταν να ανησυχούν για το ενδεχόμενο αναδιάρθρωσης του χρέους της Ελλάδας, ή και της Πορτογαλίας και της Ισπανίας κατόπιν, μετά την εξάντληση των πόρων των μηχανισμών, και για το πόσο μεγάλη  απώλεια θα επιβαλλόταν στους κατόχους αυτών των ομολόγων (80% σαν της Ουκρανίας ή 40% σαν της Ρωσίας;). Πολύ απίθανο ακούγεται ένα τέτοιο ρεπορτάζ, κυκλοφορεί όμως...

Για τον κίνδυνο χρεοκοπίας της χώρας, μετάδοσης της κρίσης, επιβίωσης του ευρώ, συζητώντας κάποτε και το ενδεχόμενο της αναδιάρθρωσης, γράφουν ωστόσο και εντός των τειχών Ευρωπαίοι, γνωστοί πανεπιστημιακοί ή ερευνητές οικονομολόγοι, ο Σαρλ Βυπλόζ, ο Ζαν Πιζανί-Φερί, ο Ντάνιελ Γκρος και πολλοί ακόμα, αλλά με μία σημαντική συμπλήρωση: ότι ο κίνδυνος θα εξαλειφθεί εφόσον γίνουν τα αναγκαία βήματα για την πολιτική ενοποίηση της Ευρωζώνης, για την οποία επιχειρηματολογούν με θέρμη. Η απάντησή τους υπάγεται επομένως στην εκδοχή του «εξαρτάται».

Τη γνώμη αυτή υποστηρίζει με εξαιρετική διαύγεια (στην ιστοσελίδα VOX.EU) ο καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Λουβαίν Πολ ντε Γκράουβε - από όπου και το διάγραμμα που αναδημοσιεύουμε για την πολύ εκρηκτικότερη άνοδο του χρέους στις ΗΠΑ, η οποία μέχρις ώρας καθόλου δεν έχει ανησυχήσει τις αγορές. Παραβάλλει το θεσμικό πλαίσιο της Ευρωζώνης, το Σύμφωνο Σταθερότητας, με μια σειρά κανόνες για την πρόληψη πυρκαϊών όπου κρίθηκε περιττό να υπάρχει πυροσβεστικό σώμα. Αλλά και όταν αυτό φτιάχτηκε, γράφει, προσπαθούσε να τιμωρήσει τους ενόχους πριν βαλθεί να σβήσει τη φωτιά. Δεν είναι να απορούμε λοιπόν που η φωτιά μεταδόθηκε και σε άλλες χώρες. Και βλέπει τις τελευταίες προτάσεις της Επιτροπής, υπό την πίεση της Γερμανίας, να επιμένουν στη λογική της ενδυνάμωσης των κανόνων, αγνοώντας την ανάγκη δημιουργίας πυροσβεστικού σώματος ικανού να σβήνει τις φωτιές. Πολεμούν έτσι τον «λάθος εχθρό», και ακόμα περισσότερο η γερμανική απόπειρα να επιβληθεί η ισοσκέλιση των προϋπολογισμών σε όλη την Ευρωζώνη.

Το διαρθρωτικό πρόβλημα της Ευρωζώνης, τονίζει ο ντε Γκράουβε, είναι η έλλειψη μιας επαρκώς ισχυρής πολιτικής ένωσης στην οποία θα εντασσόταν η νομισματική ένωση. Αυτή η πολιτική ένωση θα διασφάλιζε τον απαιτούμενο συντονισμό οικονομικών και δημοσιονομικών πολιτικών, ώστε να αποτρέπονται αποκλίσεις σαν αυτές που παρουσιάστηκαν. Αλλά θα σήμαινε επίσης την ύπαρξη ενός μηχανισμού μεταβίβασης πόρων για να επιλύονται χρηματοοικονομικές κρίσεις. Η αμοιβαία αλληλεγγύη δεν μπορεί να αποφευχθεί σε μια νομισματική ένωση, ακόμα και αν υπονοεί την αλληλεγγύη με τους αμαρτωλούς, καταλήγει...

Μιαν αισιόδοξη προοπτική διαγράφει ο Γάλλος υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων Πιερ Λελούς. Ο μηχανισμός σταθεροποίησης που υιοθετήθηκε, τα 440 δις ευρώ των εγγυήσεων δανείων μεταξύ των χωρών, συνιστά ένα άλμα προς την κυβέρνηση της Ευρωζώνης, ντεφάκτο αλλάζει τη συνθήκη, υποστήριζε σε συνέντευξή του στουςFinancial Times.

Το νέο αυτό ευρωπαϊκό Ταμείο όμως ακόμα δεν έχει ιδρυθεί – και δεν αναμένεται πριν από το Ecofin της 7ης Ιουνίου – καθυστέρηση που αποδίδεται και πάλι σε κωλυσιεργία της Γερμανίας. Η πλειονότητα των χωρών μελών με τη Γαλλία επικεφαλής θέλει στο Ταμείο αυτό να δοθεί αξιολόγηση ΑΑΑ, ώστε να δανείζεται με τους καλύτερους δυνατούς όρους υπέρ των χωρών που θα χρειαστούν τη στήρηξή του, αλλά η κυβέρνηση Μέρκελ διαφωνεί να μοιραστεί τη δική της φερεγγυότητα αδιακρίτως, έγραφε η Le Monde.