Ο Λουδοβίκος ο 16ος και η νέα συμβουλευτική δημοκρατία

Πηγή: ΤΟ ΒΗΜΑ (30/7/2011)

του Γ. Μαλούχου

Μία από τις επιπτώσεις της κρίσης, στην οποία, προφανώς, συμβάλλουν και οι θερινές θερμοκρασίες, είναι ότι έχουν χαθεί τα όρια της λογικής. Εχουν, κατά κάποιο τρόπο, κι αυτά διασταλεί: αλλιώς, πώς μπορεί να ερμηνεύσει κανείς γεγονότα που, υπό κανονικές συνθήκες θα ήταν απλώς αδιανόητα και μάλιστα που δεν συνδέονται καν με την κρίση και τις συγκρούσεις που αυτή γεννά; Ένα τέτοιο και λίαν επικίνδυνο μάλιστα κρούσμα είναι το σχέδιο νόμου που φέρνει η κυβέρνηση για τα δημοψηφίσματα. Τι προβλέπει; Οτι το αποτέλεσμά τους μπορεί να είναι συμβουλευτικό κι όχι δεσμευτικό.

Πρόκειται για μια ξεκάθαρη αλλοίωση του πολιτεύματος μέσα από την πλήρη στρεύλωση της έννοιας του δημοψηφίσματος: αν είναι να μην δεσμεύσει, γιατί υπάρχει; Γιατί να γίνει; Ας γίνει στη θέση του μια δημοσκόπηση…

Το δημοψήφισμα είναι, δίπλα στις κάλπες των εθνικών εκλογών, το δεύτερο σε σημασία όχημα για την έκφραση της θέλησης του εκλογικού σώματος. Από τη φύση του δεν μπορεί παρά να είναι απόλυτα δεσμευτικό, εκτός ίσως αν πρόκειται για κάποια δευτερεύοντα θέματα και μόνον τοπικού ενδιαφέροντος.

Αλλά είναι δυνατόν να υπάρχει ακόμα και η σκέψη για εθνικής σημασίας ζητήματα να γίνονται… συμβουλευτικά δημοψηφίσματα; Δηλαδή θα μπορούσε λ.χ. να φανταστεί κανείς να ήταν συμβουλευτικό το δημοψήφισμα για το πολιτειακό αμέσως μετά τη δικτατορία; Πρόκειται όχι απλώς περί πλήρους διαστρεύλωσης του πολιτεύματος, αλλά περί καθαρής τρέλας…

Το πιο ακατανόητο όμως είναι ότι ουδείς πίεσε την κυβέρνηση να «ανακαλύψει» τα δημοψηφίσματα. Είναι δική της πρωτοβουλία, στα όρια της εμμονής, που μάλιστα χρησιμοποιήθηκε και εκβιαστικά κατά τους προηγούμενους μήνες για καθαρά δικά της οφέλη. Και τώρα, που φέρνει το σχετικό νόμο με τυμπανοκρουσίες, με τον ίδιο νόμο ουσιαστικά όχι απλώς τα ακυρώνει, αλλά κάτι χειρότερο: τα ευτελίζει και τα αλλοιώνει, παραβιάζοντας μαζί και τη δημοκρατική αρχή.

Πολύ ωραία ιδέα. Υπάρχουν μάλιστα κι άλλες σε αυτή την κατεύθυνση: γιατί λ.χ. να μην γίνουν και οι εκλογές συμβουλευτικές; Και αμά αρέσει στην κάθε κυβέρνηση το αποτέλεσμά τους, να το κρατάει. Αμά δεν την αρέσει, να λέει, «ευχαριστώ πολύ τον κυρίαρχο λαό για τη γνώμη του, αλλά δεν θα πάρω»…

Παιγνίδια σαν αυτά, αποτελούν ως φαίνεται το τελευταίο στάδιο της «συμμετοχικής δημοκρατίας»: είναι η «συμβουλευτική δημοκρατία», στην οποία το εκλογικό σώμα δεν καλείται να αποφασίζει ως το κυρίαρχο όργανο του πολιτεύματος, αλλά να… συμβάλλει στο διάλογο…

Όμως, το εκλογικό σώμα, που άλλωστε θα προβλέπεται να ψηφίζει σε αυτά τα δημοψηφίσματα, δεν είναι ούτε ο συμπαθής και καθ΄ όλα άξιος κύριος Ασεμπίγιο, ούτε κάποιος καθηγητής σε ξένο πανεπιστήμιο, ούτε κάποιος άλλος πρωθυπουργικός σύμβουλος ανακαλυφθείς στην Εσπερία: είναι αυτό που αποκαλείται, αν το θυμάται ακόμα κανείς, κυρίαρχος λαός. Αλλά όταν η ίδια η έννοια της κυριαρχίας έχει καταντήσει πατσαβούρα, τι σημασία έχουν τώρα αυτές οι λεπτομέρειες…

Φυσικά, όλα αυτά ταιριάζουν με τη σωτηριολογική προσέγγιση της πολιτικής, στην οποία με πάθος πιστεύει η κυβέρνηση, σύμφωνα με την οποία τα πεφωτισμένα μέλη της, που κατά τα λοιπά δεν μπορούν να μοιράσουν δυο γαιδουριών άχυρα, θα σώσουν όλους τους υπόλοιπους ημιβάρβαρους Ελληνες... Δεν ταιριάζουν όμως σε καμία περίπτωση με τη δημοκρατία. Και αυτό, όσο κι αν μας έχει χτυπήσει η κρίση, όσο κι αν έχουν σφίξει και οι ζέστες, είναι και παραμένει, μέχρι στιγμής τουλάχιστον, ένα κάπως σοβαρό πρόβλημα. Οσο ακόμα παραμένει…

Βεβαίως, πρέπει να σημειωθεί ότι υπάρχει ιστορικό προηγούμενο, το οποίο μπορούν, αν θέλουν, να επικαλεστούν οι εμπνευστές αυτής της τρέλας: είναι τα λεγομενα «Τετράδια των παραπόνων» του Λουδοβίκου του 16^ου, στα οποία οι αγρότες και γενικά οι πολίτες, μπορούσαν να σημειώνουν τις… παρατηρήσεις τους τις οποίες ο διάδοχος του Βασιλιά Ηλιου θα λάμβανε υπόψη του. Υπήρξαν: απλώς, μαζί με αυτά, ήρθε και η Γαλλική Επανάσταση