Το τύπωμα χρήματος ως λύση (σε ταληράκια)

Πηγή: Techie Chan

Μέσα στην όλη προσπάθεια μου να αποφετιχοποιήσω διάφορα οικονομικά εργαλεία ως κοινωνικώς ωφέλημα a priori, είπα να κάνω ταληράκια για ποιο λόγο το τύπωμα χρήματος δεν είναι απαραίτητα μια λύση που ωφελεί τους πολλούς. Με αυτό δεν θέλω να πω πως είναι μια λύση που δεν μπορεί να ωφελήσει, τους πολλούς. Λέω πως -όπως και πολλά άλλα εργαλεία- δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως σύνθημα χωρίς έναν μικρό τόμο από ψιλά γράμματα που να ορίζει τους όρους που το εργαλείο θα χρησιμοποιηθεί υπέρ των πολλών.

Και ως παράδειγμα θα πάρουμε το τύπωμα του Ομπάμα (από εδώ και στο εξής “Ο Μπάμια”) που γίνεται από τον κεντρικό τραπεζίτη των ΗΠΑ Μπερνάνκι. Τυπικά ο ίδιος ο Μπερνάνκι διαφωνεί πως είναι τύπωμα, αλλά για τις ανάγκες αυτού του άρθρου είναι άχρηστο να ασχοληθούμε με τις δημόσιες σχέσεις της FED. Διότι είναι η καλύτερη απόδειξη πως μπορείς να τυπώνεις χρήμα και ταυτόχρονα να ωφελείς μονάχα τους πολύ πλούσιους.

Όλο το σχήμα του QE (Quantitive Easing) από τις ΗΠΑ, για το οποίο η (τρισάθλια κατά τα άλλα) ΕΚΤ δέχεται την κριτική από την αριστερά πως δεν αντιγράφει, βασίζεται στην εξής απλή διαδικασία:

Η κεντρική τράπεζα αγοράζει ομόλογα του κράτους με χρήματα που στην ουσία δημιουργεί από το πουθενά. Με αυτόν τον τρόπο χρηματοδοτεί τα ελλείμματα του κράτους με φρεσκοτυπωμένο χρήμα κάτι το οποίο επιτρέπει στην κυβέρνηση των ΗΠΑ να έχει ελλείμματα χωρίς να αντιμετωπίζει προβλήματα δανεισμού όπως άλλες κυβερνήσεις που δεν το κάνουν.

Ας δούμε όμως για ποιο λόγο αυτή η διαδικασία δεν ωφελεί παρά μόνο τους πολύ πλούσιους.

Πρόταση 1.

Ο Μπάμιας τυπώνει χρήμα βάζοντας την κεντρική τράπεζα να αγοράζει ομόλογα από τη δευτερογενή αγορά με χρήματα που δημιουργεί από το πουθενά (creatio ex nihilo).

Ερώτηση 1α (Ε.1α)

ποιοι διαθέτουν τα ομόλογα που αγοράζει O Mπάμιας?

Απάντηση 1α (Α.1α)

αυτοί που διαθέτουν συσσωρευμένο κεφάλαιο και δανείζουν το κράτος, δηλαδή κατά τεκμήριο και ιστορικά οι πιο πλούσιοι.

Πόρισμα 1

Οι πλούσιοι παίρνουν το φρεσκοτυπωμένο χρήμα κατευθείαν από τα χέρια τουO Mπάμια και της κεντρικής τράπεζας των ΗΠΑ.

Πρόταση 2.

Η αύξηση της ποσότητας του χρήματος (το τύπωμα δηλαδή περισσότερων χαρτιών), οδηγεί στη μείωση της αξίας του, ένα φαινόμενο που στην καθομιλουμένη το βάζουμε συχνά κάτω από την ομπρέλα του πληθωρισμού. Υπάρχουν πολλές παράμετροι σε αυτό, και συχνά κρύβεται με διάφορα κόλπα όπως πχ όταν ακρίβαιναν τα σπίτια δεν λέγαμε πως το χρήμα έχασε την αξία του, αλλά πως το σπίτι κέρδισε αξία. Το οποίο στην ουσία είναι η άλλη όψη του ίδιου νομίσματος. Πάντως οι περισσότεροι άνθρωποι στον κόσμο μπορούν να δεχθούν πως: όταν περισσότερα χαρτάκια κυνηγάνε την ίδια ποσότητα αγαθών, η αξία των χαρτακίων μειώνεται και τα ίδια αγαθά “κοστίζουν” περισσότερα χαρτάκια. Από αυτή τη διαδικασία ωφελείται περισσότερο, όποιος παίρνει τα καινούργια χαρτάκια πρώτος (διότι οι τιμές δεν έχουν προλάβει να αλλάξουν και επωφελείται πριν οι τιμές ανέβουν).

Ερώτηση 2α (Ε.2α)

Ποιος παίρνει πρώτος το φρεσκοτυπωμένο χρήμα από το τύπωμα του μπάμια?

Απάντηση 2α (Α.2α)

Όπως είπαμε στο Α.1α , αυτοί που έχουν στα χέρια τους τα ομόλογα, δηλαδή οι κατά τεκμήριο πιο πλούσιοι.

Ερώτηση 2β (Ε.2β)

Άρα σύμφωνα με την πρόταση 2, ποιος επωφελείται περισσότερο από τη διαδικασία του τυπώματος?

Απάντηση 2β (Α.2β)

Φυσικά οι πλούσιοι που έδωσαν ομόλογα και πήραν φρεσκοτυπωμένο χρήμα πριν προλάβει το χρήμα αυτό να αυξήσει τις τιμές των αγαθών.

Πόρισμα 2

Από τη διαδικασία του τυπώματος τύπου Ο Μπάμια, επωφελούνται οι πιο πλούσιοι και μάλιστα η συγκεκριμένη υποκατηγορία που ασχολείται με ομόλογα κερδοσκοπικά. Δηλαδή ο αγαπημένος μας χρηματο-οικονομικός τομέας κι όχι τα ασφαλιστικά ταμεία που συνήθως αγοράζουν ομόλογα και τα κρατούν μέχρι τη λήξη τους.

Τελειώσαμε? Νομίζετε. Προσέξτε τώρα πως αυτοί οι πλούσιοι μας πηδάνε ακόμα περισσότερο με το φρεσκοτυπωμένο χρήμα στα χέρια τους.

Πρόταση 3.

Αν οι πλούσιοι κρατούσαν το χρήμα στα σεντούκια τους, απλά θα ήταν ακόμα πιο πλούσιοι σε σχέση με εμάς τους κοινούς θνητούς. Αλλά επειδή γνωρίζουν κι αυτοί πως το φρεσκοτυπωμένο χρήμα θα χάσει κι άλλο την αξία του (από τη στιγμή που ο Μπάμιας συνεχίζει να τυπώνει), προσπαθούν να το ξεφορτωθούν. Στην ουσία ακολουθούν τον λεγόμενο “νόμο” του Gresham που μας λέει πως: “Το φθηνό χρήμα διώχνει το ακριβό, όταν και τα δύο ανταλλάσσονται στην ίδια τιμή”. Αν ο κόσμος είχε μόνο Fiat (φθηνό) και Volkswagen (ακριβό) και η τιμή τους ήταν ίδια, όλοι θα προσπαθούσαν να πάρουν στα χέρια τους τα VW και να ξεφορτωθούν τα Fiat. Έτσι κάποια στιγμή το φθηνό Fiat θα ήταν το μόνο διαθέσιμο στην αγορά καθώς θα είχε διώξει το ακριβό VW που όλοι θα κράταγαν ζηλόφθονα στο γκαράζ τους.

Το χρήμα μετά την QE (δηλαδή το τύπωμα) είναι “φθηνότερο” από πριν, κι έτσι οι πλούσιοι με το νέο χρήμα στα χέρια τους προσπαθούν να το ξεφορτωθούν, πριν αυτή η νέα “φθήνια” αντικατοπτριστεί και στις τιμές των αγαθών.

Ερώτηση 3α (Ε.3α)

Με ποιο τρόπο ξεφορτώνονται αυτό το φρέσκο χρήμα?

Απάντηση 3α (Α.3α)

Πουλώντας το και αγοράζοντας διάφορα αγαθά (assets), όσο ακόμα αυτά τα αγαθά κρατάνε την παλιά τιμή τους.

Ερώτηση 3β (Ε.3β)

Τι είδους αγαθά αγοράζουν?

Απάντηση 3β (Α.3β)

Ο,τιδήποτε κινείται και δεν είναι δολάρια. Βίλες στη βραζιλία, λόφτ στην Ταιλάνδη, και κυρίως ο,τιδήποτε υπάρχει σε διάφορα καζινοεργαλεία που υποτίθεται πως αντιπροσωπεύουν πραγματικά αγαθά. Συμβόλαια χρυσού, συμβόλαια πετρελαίου, συμβόλαια από κοιλιές γουρουνιών, συμβόλαια καλαμπόκι, συμβόλαια από κατεψυγμένο χυμό πορτοκαλιού. Με αποτέλεσμα οι τιμές αυτών των αγαθών να φουσκώνουν από την εισροή του φρεσκοτυπωμένου χρήματος.

Ερωτήση 3γ (Ε.3γ)

Γιατί λες πως αυτά τα καζινοεργαλεία δεν αντιπροσωπεύουν πραγματικά αγαθά?

Απάντηση 3γ (Α.3γ)

Διότι τα συμβόλαια αυτά, αντιπροσωπεύουν ποσότητες αγαθών που δεν υπάρχουν πάνω στη γη. Άρα στην ουσία είναι εικονικά συμβόλαια. Αυτοί που επενδύουν στα καζινοεργαλεία δεν ενδιαφέρονται να ξεφορτώσουν μια μέρα στην αυλή τους 8 τόνους από κοιλιές γουρουνιών, ή 2 τόνους παγοκολώνων πορτοκαλοχυμού μέναν φορτηγατζή να ψάχνει κάποιον να υπογράψει το δελτίο παραλαβής. Το μόνο που τους ενδιαφέρει είναι να προφυλαχθούν από την αναμενόμενη πτώση της αξίας του νομίσματος που συμβαίνει λόγω τυπώματος και ταυτόχρονα να κερδίσουν από το φούσκωμα των τιμών.

Ερώτηση 3δ (Ε.3δ)

Άρα όλο αυτό το τύπωμα που πηγαίνει σε διάφορα εικονικά εργαλεία, δεν απασχολεί κανέναν παρά μόνο τους πλούσιους που παίζουν μεταξύ τους στο καζίνο?

Απάντηση 3δ (Α.3δ)

Κάθε άλλο. Διότι το τεχνητό φούσκωμα της πορτοκαλοπαγοκολώνας, αυξάνει την τιμή του “φυσικού” χυμού πορτοκαλιού που αγοράζουμε στο σουπερ μάρκετ.

Πόρισμα 3 (Π3)

Κι έτσι αυτός ο εικονικός πληθωρισμός χρήματος που παράγει Ο Μπάμιας παίζοντας μπάλα με τα φιλαράκια του στη Wall Street, στην ουσία δημιουργεί πραγματικό πληθωρισμό στις τιμές των προϊόντων. Κι επειδή εμείς οι μουζίκοιδεν είδαμε τον μισθό μας να αυξάνεται ανάλογα από αυτό το επιπλέον τύπωμα, στην ουσία χάνουμε ακόμα κι αν παίρνουμε ονομαστικά τον ίδιο μισθό. Γιατί? Διότι αυτός ο μισθός αγοράζει πια λιγότερο μπέικον και λιγότερο χυμό πορτοκαλιού.

Τώρα όλα αυτά συμβαίνουν εδώ και καιρό. Αν θυμάστε τα έχετε ξαναδιαβάσει στο μαγαζάκι μου στις αρχές οκτώβρη. Θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε μάλιστα, πως η αδυναμία διάφορων χωρών με φτωχούς πληθυσμούς να προστατέψουν το επίπεδο διαβίωσης των λαών τους από αυτή την αύξηση των τιμών, αποτέλεσε τον καταλύτη της έκρηξης και την άνοιξης των λαών της αραβίας. Που φυσικά μπορεί να πνιγεί στο αίμα ή στους δαιδάλους των παζαριών, αλλά αυτό που μας λέει περισσότερο είναι ότι οι εξελίξεις δεν είναι προδιαγεγραμμένες και οι καραμπόλες αυτού του μπιλιάρδου είναι πολλές φορές τόσο απρόβλεπτες, που καλό θα ήταν να είμαστε λίγο σεμνοί στις προβλέψεις. Διότι σίγουρα οι πλούσιοι και οι κυβερνώντες που τους στηρίζουν δεν είναι.

Έχεις τίποτα άλλο να πεις γιατί μας έπριξες?

Αν θέλω να πω κάτι είναι πως δεν υπάρχουν κάποια ταξικώς ωφέλημα εργαλεία που αν ζορίσουμε τον ΓρΑΠ αρκετά να τα εφαρμόσει θα σωθούμε. Συγνώμη αλλά δεν υπάρχει τεμπέλικος τρόπος. Ο μοναδικός τρόπος για να γλυτώσουμε από την κατάρρευση, είναι να ξεφορτωθούμε αυτή τη δεισιδαίμονα ολιγαρχία που μας έχει κατσικωθεί στον σβέρκο, κάτι που γίνεται μόνο μέσω της κατάληψης της κρατικής εξουσίας. Κι αυτό θα συμβεί μόνο αν πεισθούν οι περισσότεροι πολίτες πως υπάρχουν λύσεις και εργαλεία για το όσο πιο ευτυχές πέρασμά τους από το μάταιο τούτο κόσμο.

Κι όσο για τους πονηρούς που ονειρεύονται την παράκαμψη μίας ακόμα ηρωικής επαναστατικής πρωτοπορίας, η ιστορική εμπειρία δεν είναι καθόλου μα καθόλου με το μέρος τους. Είτε κερδίσουν (που δεν το έχουμε δει ποτέ να συμβαίνει σε ανεπτυγμένο κράτος), είτε όχι.