«Τα περιθώρια αύξησης των εσόδων είναι μεγάλα»

ΠΗΓΗ: ΑΥΓΗ

του Μ. Δρεττάκη

Στη μετά Μ ν η μ όν ι ο εποχή η κυβέρνηση, προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι της μείωσης του δημόσιου ελλείμματος, έχει δεσμευτεί, εφαρμόζει και θα συνεχίσει να εφαρμόζει μια πολιτική που υπαγορεύεται από την τρόικα και επικεντρώνεται περισσότερο στη μείωση των δαπανών απ’ ό,τι στην αύξηση των εσόδων.

Το γεγονός ότι υπάρχει ανάγκη νοικοκυρέματος στις δημόσιες δαπάνες της γενικής κυβέρνησης, δηλαδή του κρατικού προϋπολογισμού, των ΟΤΑ, των Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης και των ΝΠΔΔ, δεν το αμφισβητεί κανείς. Υπάρχουν πράγματι πολλές υπηρεσίες οι οποίες, αν υπάρξει μηχανοργάνωση και σωστή διοίκηση, είναι δυνατόν να εκτελεστούν με μικρότερο αριθμό υπαλλήλων (αλλά καλύτερα καταρτισμένων από τους υπάρχοντες) και με μικρότερες λειτουργικές δαπάνες. Συνολικά μπορεί να γίνει εξοικονόμηση δαπανών, ιδιαίτερα αν παταχθεί η διαφθορά και η σπατάλη.

Η οποιαδήποτε, όμως, εξοικονόμηση δαπανών δεν πρέπει να συνεπάγεται και τη μείωση των συνολικών πιστώσεων του προϋπολογισμού γι’ αυτές, αν, φυσικά, δεν θέλουμε να χειροτερεύσει η ήδη κάθε άλλο από καλή οικονομική κατάσταση του πληθυσμού της χώρας και η κοινωνική φροντίδα για όλους όσους έχουν ανάγκη. Είναι γνωστές οι χρόνιες ελλείψεις σε προσωπικό στα νοσοκομεία (στα οποία υπάρχουν 15.000 κενές θέσεις νοσηλευτών) καθώς και η ανεπάρκεια των πιστώσεων για την αντιμετώπιση των προβλημάτων των πάνω από 2.000.000 κατοίκων της χώρας που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας και ιδιαίτερα των συνανθρώπων μας που υποφέρουν περισσότερο (άστεγων, άνεργων, πασχόντων από ανίατες ασθένειες, παιδιών και ενηλίκων με ειδικές ανάγκες κ.λπ.). Αν όλες αυτές οι ανάγκες καλυφθούν, έστω και στοιχειωδώς, τα περιθώρια μείωσης των συνολικών δαπανών είναι περιορισμένα.

Εκεί, όμως, που υπάρχουν πολύ μεγάλα περιθώρια βελτίωσης της δημοσιονομικής κατάστασης της χώρας είναι η αύξηση των εσόδων. Είναι γνωστό ότι η Ελλάδα κατέχει την πρώτη θέση ανάμεσα στα 27 κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην παραοικονομία (υπολογίζεται στο 25%-30% του ΑΕΠ) και εξαιτίας της φοροδιαφυγής και εισφοροδιαφυγής που υπάρχει στην παραοικονομία, το δημόσιο χάνει κάθε χρόνο  έσοδα της τάξης των 15-20 δισ. ευρώ. Οι διακηρύξεις όλων των κυβερνήσεων για τον δραστικό περιορισμό της παραοικονομίας και την πάταξη της φοροδιαφυγής όχι μόνο δεν απέδωσαν, αλλά αντίθετα, οι μάστιγες αυτές διογκώθηκαν εξαιτίας της έλλειψης πολιτικής βούλησης των κυβερνώντων να συγκρουστούν με τους πολλά έχοντες και κατέχοντες, με τους οποίους τα δύο κόμματα εξουσίας έχουν στενές σχέσεις διαπλοκής.

Παρ’ όλες τις βολές που δέχεται το κοινωνικό κράτος σε όλα τα κράτη της Ε.Ε., το σύνολο των δαπανών της γενικής κυβέρνησης όλων αυτών των κρατών ως ποσοστό του ΑΕΠ είναι πολύ υψηλό και το αντίστοιχο ποσοστό της χώρας μας ελάχιστα διαφέρει από αυτό τον μέσο όρο. Πιο συγκεκριμένα, με βάση τις τελευταίες εκτιμήσεις της Στατιστικής Υπηρεσίας της Ε.Ε., της Eurostat, που δόθηκαν στη δημοσιότητα στις 15.11.10, ο μέσος όρος ως ποσοστό του ΑΕΠ στο σύνολο των 27 κρατών-μελών της Ε.Ε. το έτος 2009:

- Των δαπανών της γενικής κυβέρνησης ήταν 50,8%, ενώ της χώρας μας 53,1%, δηλαδή υπάρχει μια επιπλέον διαφορά 2,3% σε σχέση με εκείνες της Ε.Ε. των 27 ως συνόλου. Η διαφορά, όμως, αυτή μηδενίζεται αν ληφθεί υπόψη ότι στις δαπάνες τους 2009 προστέθηκαν και ορισμένα ποσά που αφορούσαν εξόφληση χρεών προηγούμενων ετών.

- Των εσόδων της γενικής κυβέρνησης ανερχόταν το 2009 στο 44,5%, ενώ της χώρας μας στο 37,8%, ήταν, δηλαδή, κατά 6,7% χαμηλότερα από εκείνα της Ε.Ε. των 27 ως συνόλου. Η μεγάλη αυτή διαφορά οφείλεται στους λόγους που προαναφέρθηκαν.

Από τα παραπάνω φαίνεται καθαρά ότι, σε σύγκριση με τους μέσους όρους της Ε.Ε., τα περιθώρια για την αύξηση των εσόδων ως ποσοστό του ΑΕΠ είναι μεγάλα, ενώ εκείνα της μείωσης των δαπανών περιορισμένα.

Δυστυχώς η σημερινή κυβέρνηση, υποταγμένη και αυτή στα ίδια συμφέροντα όπως και όλες οι προηγούμενες, επέλεξε το 2010 την εύκολη, αλλά κοινωνικά άδικη «λύση» της μείωσης των δαπανών με δραστική μείωση των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων και των συντάξεων των συνταξιούχων τόσο του δημόσιου όσο και του ιδιωτικού τομέα, και μάλιστα χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η οικογενειακή τους κατάσταση.

Εξαιτίας τόσο των μειώσεων αυτών όσο και της περικοπής των δημόσιων επενδύσεων το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν σε τρέχουσες τιμές μειώθηκε για δεύτερο κατά σειρά έτος το 2010 και μάλιστα σε ποσοστό σχεδόν διπλάσιο εκείνου κατά το οποίο είχε μειωθεί το 2009 και, δυστυχώς, μείωσή του θα συνεχιστεί και το 2011. Πρόκειται για μια πρωτοφανή «εξέλιξη» τα τελευταία 50 χρόνια. Παράλληλα με τις παραπάνω περικοπές η κυβέρνηση αύξησε κυρίως τους έμμεσους φόρους πλήττοντας περισσότερο εκείνους που έχουν χαμηλά εισοδήματα και προχώρησε σε μαζική περαίωση εκκρεμών υποθέσεων δίνοντας «συγχωροχάρτι» σε πολλούς φοροφυγάδες, αφήνοντας, όμως, ουσιαστικά ανέπαφη τη φοροδιαφυγή και την εισφοροδιαφυγή. Σε ό,τι αφορά το 2011, επειδή τα περιθώρια παραπέρα αύξησης των έμμεσων φόρων είναι μικρά και η απόδοση των φόρων που έχουν ήδη επιβληθεί, λόγω της ύφεσης, δεν θα είναι η αναμενόμενη και, τέλος, επειδή πάλι η πάταξη της φοροδιαφυγής δεν θα αποφέρει τα αναμενόμενα έσοδα, η κυβέρνηση επιλέγει την εκποίηση κερδοφόρων δημόσιων επιχειρήσεων και δημόσιας περιουσίας, εκποίηση που στερεί το κράτος από μια συνεχή εισροή εσόδων.

Τα προβλήματα που έχουν ήδη δημιουργηθεί στον λαό από την πολιτική αυτή είναι τεράστια (κατακόρυφη αύξηση της ανεργίας, κλείσιμο καταστημάτων, αύξηση του πληθυσμού που ζει κάτω από το όριο της φτώχειας, υπολειτουργία ή κατάργηση κοινωνικών υπηρεσιών κ.λπ.) και, δυστυχώς, αναμένεται να επιδεινωθούν το 2011. Για όσο, όμως, διάστημα, η ανάπτυξη δεν θα είναι ορατή και τα έσοδα τόσο του κρατικού προϋπολογισμού (λόγω της μη πάταξης της φοροδιαφυγής) όσο και των ασφαλιστικών φορέων (λόγω της εισφοροδιαφυγής) ως ποσοστά του ΑΕΠ θα συνεχίσουν να βρίσκονται στα χαμηλά επίπεδα, το χρόνιο δημοσιονομικό πρόβλημα της χώρας, δηλαδή τα υψηλά δημόσια ελλείμματα και το δυσθεώρητο δημόσιο χρέος, θα παραμένει άλυτο.

*Ο Μανόλης Γ. Δρεττάκης είναι πρώην Αντιπρόεδρος της Βουλής, Υπουργός και Καθηγητής της ΑΣΟΕΕ.