άρθρο του Πέτρου Παπακωνσταντίνου στο περιοδικό ΕΠΙΚΑΙΡΑ 8/4/2010
Η αναδιαπραγμάτευση του δημοσίου χρέους αποτελεί πλέον όρο εθνικής επιβίωσης. Το χρέος αποτελεί όχι ελληνικό, αλλά ευρωπαϊκό και παγκόσμιο πρόβλημα, επομένως σε ευρωπαϊκή και παγκόσμια κλίμακα πρέπει να αναζητηθεί και η λύση . Πατέρας της μακροοικονομικής και κατά γενική αναγνώριση μια από τις μεγαλύτερες διάνοιες του εικοστού αιώνα, ο Τζον Μέιναρντ Κέινς δεν θα μπορούσε να κατηγορηθεί για επαναστατικές αντιλήψεις. Η αγωνία του ήταν όχι να γλιτώσει τους εργαζόμενους από τον καπιταλισμό, αλλά να γλιτώσει τον καπιταλισμό από τον εαυτό του. Υπό αυτό το πρίσμα ήταν ιδιαίτερα κριτικός απέναντι στο τοκογλυφικό, χρηματιστικό κεφάλαιο, που απομυζούσε τεράστιους παραγωγικούς πόρους μέσω των τοκοχρεολυσίων, δημιουργώντας παράλληλα συνθήκες κοινωνικής έκρηξης. Ήδη το 1923, ο Κέινς τάχθηκε υπέρ της "ευθανασίας του ραντιέρη" μέσω μιας επεκτατικής πληθωριστικής πολιτικής που θα απαξίωνε τα χρέη. "Είναι προτιμότερο να δυσαρεστήσουμε τον ραντιέρη, που ζει από τους τόκους, παρά να προκαλέσουμε εκτίναξη της ανεργίας σε έναν πληθυσμό που ήδη υποφέρει από την φτώχεια", σημείωνε ο Βρετανός οικονομολόγος.
Η οικονομική ασφυξία που διαπίστωνε ο Κέινς για τη Βρετανία του μεσοπολέμου έχει εξαπλωθεί σήμερα στον κόσμο ολόκληρο, καθώς σχεδόν όλα τα βιομηχανικά αναπτυγμένα έθνη, άλλο λιγότερο, άλλο περισσότερο, έχουν μετατραπεί σε ομήρους του διεθνούς, τοκογλυφικού κεφαλαίου. Ιδιαίτερα η Ελλάδα έχει εγκλωβιστεί από την αρχή αυτής της χρονιάς σε έναν εφιαλτικό φαύλο κύκλο: Τα διαβόητα spreads εκτινάσσουν στα ουράνια το κόστος δανεισμού- η κυβέρνηση ανακοινώνει οδυνηρά μέτρα για να κατευνάσει τις αγορές- οι τελευταίες δανειοδοτούν την Ελλάδα, αλλά τα επιτόκια παραμένουν αστρονομικά, επαναφέροντας το φάσμα της χρεοκοπίας- η κυβέρνηση παίρνει νέα μέτρα κ.ο.κ. Κάθε φορά που οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι και ο "συνασπισμός προθύμων" δημοσιογράφων εξυμνούν υποθετικούς διπλωματικούς θριάμβους του πρωθυπουργού και αναγγέλλουν φως στην άκρη του τούνελ, σύντομα διαπιστώνουμε ότι πρόκειται μόνο για τον επόμενο συρμό αντιλαϊκών μέτρων που έρχεται κατά πάνω μας.
Αυτός ο φαύλος κύκλος πρέπει επί τέλους να σπάσει! Κάτι περισσότερο: Είναι βέβαιο ότι θα σπάσει, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, καθώς είναι εντελώς αδύνατο πλέον η Ελλάδα να συνεχίσει να υφίσταται αυτό το παρανοϊκό κόστος δανεισμού. Το χρέος εξελίσσεται σε μηχανισμό πειρατικού σφετερισμού του κοινωνικού μας πλούτου από τους σύγχρονους Σάιλοκ, οι οποίοι απαιτούν πεισματικά να εισπράξουν τη λίβρα κρέας από τον άτυχο οφειλέτη που έπεσε στην ανάγκη τους. Πέραν των άλλων, η πορεία των πραγμάτων αφαιρεί την οποιαδήποτε πιθανότητα αποτελεσματικότητας, έστω στο καθαρά δημοσιονομικό επίπεδο, των επώδυνων μέτρων που παίρνει η κυβέρνηση. Το μόνο πραγματικό αποτέλεσμά τους είναι να μεταφέρονται κεφάλαια από τις τσέπες των Ελλήνων εργαζομένων και τον τζίρο των μικρών επιχειρήσεων στα θησαυροφυλάκια των διεθνών τραπεζιτών, ενώ το ίδιο το δανειακό πρόβλημα του ελληνικού κράτους όχι μόνο δεν περιορίζεται, αλλά αναπαράγεται κάθε μέρα σε διευρυμένη μορφή.
Τα στοιχεία, όπως αποτυπώνονται στον κρατικό προϋπολογισμό, μιλούν από μόνα τους και δεν επιδέχονται αμφισβήτηση: Μόνο για τόκους, υπολογίζεται ότι θα πληρώσουμε φέτος γύρω στο 5.5% του ΑΕΠ- συγκριτικά, οι δαπάνες για την παιδεία, την υγεία και την κοινωνική ασφάλιση ανέρχονται σε 3.6%, 2.9% και 4.2% αντίστοιχα. Αν συνυπολογίσουμε τα χρεολύσια, που μεταφέρονται από χρονιά σε χρονιά κι από δεκαετία σε δεκαετία, η συνολική δαπάνη για την εξυπηρέτηση του χρέους θα φτάσει γύρω στο απολύτως εξοντωτικό 13% του ΑΕΠ- μεγαλύτερο από το άθροισμα των χρημάτων που πηγαίνει για παιδεία, υγεία και συντάξεις μαζί! Αν προσθέσουμε δε και τις μεγαλύτερες, αναλογικά, από κάθε άλλη χώρα- μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης στρατιωτικές δαπάνες, αντιλαμβάνεται κανείς ότι δεν μένει σχεδόν τίποτα για υποτυπώδη κοινωνική πολιτική και αναγκαία έργα υποδομών, κάτι που καταδικάζει μακροπρόθεσμα την παραγωγικότητα της εργασίας σε καχεξία.
Το πιο εξοργιστικό είναι ότι, ενώ το 75% του χρέους βρίσκεται στα χέρια των ξένων εταίρων μας, κυρίως των μεγάλων ευρωπαϊκών τραπεζών, οι κυβερνήσεις τους όχι μόνο δεν μας διευκολύνουν αναφορικά με την εξυπηρέτηση του χρέους μας, όπως κάνει κάθε συνετός πιστωτής στον οφειλέτη του σε ώρα ανάγκης, αλλά κερδοσκοπούν ασύστολα πάνω στο ελληνικό χρέος: τη μια έχουμε την αρχική δήλωση του Τρισέ ότι θα σταματήσει να δέχεται ελληνικά ομόλογα, που εκτίναξε τα spreads, την άλλη αντίστοιχες δηλώσεις του Όλι Ρεν και άλλων αξιωματούχων σε κρίσιμες στιγμές και την παράλλη υφιστάμεθα κερδοσκοπικά παιχνίδια πάνω στο ενδεχόμενο ελληνικής χρεοκοπίας μέσω των διαβόητων CDS, από τους ραντιέρηδες που δεν διστάζουν να δαγκώσουν το χέρι που τους ταίζει!
Η ίδια η δογματική εφαρμογή του Συμφώνου Σταθερότητας, με την εξωπραγματική απαίτηση να μειωθεί το έλλειμμα κατά οκτώ ολόκληρες μονάδες μέσα σε τρία μόλις χρόνια, και μάλιστα σε συνθήκες κρίσης, με την ανεργία άνω του 10%, ισοδυναμεί με συνταγή βαθειάς οικονομικής ύφεσης και κοινωνικού χάους- μια όψη του οποίου είναι ήδη ορατή, με την ανησυχητική αύξηση της εγκληματικότητας.
Σύγχρονη Σεισάχθεια
Ενόψει της επαπειλούμενης καταστροφής, οποιαδήποτε ρεαλιστική πολιτική αντιμετώπισης της κρίσης, είτε εμφορείται από φιλελεύθερες, είτε από κεϋνσιανές, είτε από ριζοσπαστικά αριστερές ιδέες, δεν μπορεί παρά να ξεκινήσει από μια εκ των ων ουκ άνευ προϋπόθεση, χωρίς την οποία όλα τα άλλα είναι όνειρα θερινής νυκτός: Τη στάση πληρωμών και την αναδιαπραγμάτευση του δημοσίου χρέους! Μια σύγχρονη "Σεισάχθεια", για την οποία ευφυώς μίλησε, παραπέμποντας στον Σόλωνα, η Λιάνα Κανέλη.
Ασφαλώς, δεν πρόκειται για μια απλή και ανέξοδη επιλογή- άλλωστε, εδώ που έχουμε φτάσει δεν υπάρχει βασιλική οδός προς τη σωτηρία. Σε διαμετρική αντίθεση, όμως, με την πεπατημένη που ακολουθούμε τόσο καιρό, αυτή τη φορά το κόστος θα είναι προσωρινό και το κέρδος μόνιμο.
Η Ελλάδα θα τιμωρηθεί για λίγα χρόνια από τις διεθνείς αγορές χρήματος και θα αντιμετωπίσει επενδυτικό λοκ- άουτ, αλλά θα αποφύγει την κοινωνική κατάρρευση και θα θέσει τις βάσεις για την παραγωγική της ανασυγκρότηση. Σε τέσσερα ή πέντε χρόνια, οι διεθνείς τοκογλύφοι θα έχουν ηρεμήσει αρκετά ώστε να κάνουν σειρά μπροστά στο γκισέ για να αγοράσουν, με το αζημίωτο, καινούριους ομολογιακούς τίτλους της χώρας μας. Στο ενδιάμεσο διάστημα, θα υπάρχουν, πέραν των δυτικών τραπεζών, εναλλακτικές λύσεις από άλλους, σημαντικούς παίκτες του παγκοσμίου συστήματος για την κάλυψη επειγουσών αναγκών.
Άλλωστε, το πιθανότερο είναι ότι τα πράγματα δεν θα φτάσουν καν σε ρήξη. Οι πιστωτές μας μάλλον θα προτιμήσουν να αναδιαπραγματευτούν τα επιτόκια και τις προθεσμίες αποπληρωμής του χρέους μας, έστω κι αν χάσουν ένα μέρος από τα προσδοκώμενα, από το να ρισκάρουν να τα χάσουν όλα. Αυτό έγινε στην περίπτωση της Αργεντινής, η οποία κήρυξε στάση πληρωμών το 2002 και ήρθε σε συμφωνία με τα τρία τέταρτα των πιστωτών της το 2005- μια συμφωνία με την οποία της χαρίστηκε περισσότερο από το μισό του χρέους. Επιτέλους, οι πιστωτές μας δικαιολογούν τα τοκογλυφικά επιτόκια δανεισμού επικαλούμενοι τον κίνδυνο χρεοκοπίας της Ελλάδας. Με άλλα λόγια, έχουν προϋπολογίσει αυτόν τον κίνδυνο και μάλιστα έχουν προεισπράξει την ασφάλειά τους μέσω των τόκων που λαμβάνουν όλα αυτά τα χρόνια- χρόνια η κερδοσκοπία μέσω των swaps. Καιρός λοιπόν να πούμε κι εμείς: Ό,τι πήρατε- πήρατε, αγαπητοί μας, το ταμείο κλείνει μέχρι νεωτέρας!
Σημειωτέον ότι η λύση αυτή είναι πολύ λιγότερο ριζοσπαστική από ό,τι πιστεύουν οι περισσότεροι. Από το 1970 μέχρι σήμερα, έχουν προσφύγει στην αναδιαπραγμάτευση του χρέους 40 χώρες. Κατά κανόνα, η επιλογή αυτή στάθηκε αφετηρία όχι εθνικής κατάρρευσης, αλλά οικονομικής ανόρθωσης και κοινωνικής εξομάλυνσης. Άλλωστε, την επιλογή αυτή εισηγούνται ήδη, από διαφορετικούς δρόμους, γνωστοί ακαδημαϊκοί διαφόρων επιστημονικών και πολιτικών τάσεων- αναφέρουμε ενδεικτικά τους Κώστα Βεργόπουλο, Κώστα Λαπαβίτσα, Γιώργο Μπήτρο και Σπύρο Μαρκέτο. Την προέβαλε ως νόμιμη εναλλακτική λύση ο Τίλο Σαράτσιν, μέλος του Δ.Σ. της γερμανικής "Μπούντεσμπανκ", αλλά και η γαλλική εφημερίδα Le Monde, με άρθρο του Αλέν Φοζάς, στις 31 Μαρτίου. "Η Ελλάδα μοιάζει καταδικασμένη να κηρύξει στάση πληρωμών", σημειώνει ο αρθογράφος, εκτιμώντας ότι είναι των αδυνάτων αδύνατον να υλοποιηθεί "το άκρως απαιτητικό πρόγραμμα λιτότητας που επέβαλε το Βερολίνο".
Παγκόσμιο πρόβλημα
Το κυριότερο, η έκρηξη του δημοσίου χρέους δεν αποτελεί ελληνική ιδιαιτερότητα- εντύπωση την οποία καλλιεργούν συστηματικά οι ασπόνδυλες ηγεσίες των κομμάτων εξουσίας και τα μεγάλα συγκροτήματα της ενημέρωσης- αλλά εξελίσσεται σε πανευρωπαϊκό και παγκόσμιο πρόβλημα πελωρίων διαστάσεων. Αποκαλυπτική είναι επί του προκειμένου η αναλυτική μελέτη της Τράπεζας Διεθνών Διευθετήσεων (BIS), που δημοσιεύθηκε προ ημερών, υπό τον τίτλο "Το μέλλον του δημοσίου χρέους: προοπτικές και επιπτώσεις".
Σημειώνουμε προκαταβολικά ότι η BIS, αν και αποφεύγει τα φώτα της δημοσιότητας, είναι ένας από τους πιο σημαντικούς θεσμούς του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος. Πρόκειται για την υπερτράπεζα των κεντρικών τραπεζών 57 κρατών, στα οποία περιλαμβάνονται όλες οι μεγάλες βιομηχανικές δυνάμεις της Δύσης. Ιδρύθηκε το 1930, εδρεύει στη Βασιλεία της Ελβετίας και δε σταμάτησε να λειτουργεί ως μεσάζοντας, διαιτητής, think tank και τροφοδότης των κεντρικών τραπεζών ακόμη και διαρκούντος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, όταν τα κράτη- μέλη της αλληλοσφάζονταν. Με δύο λόγια, οι μελέτες της BIS αντιπροσωπεύουν μια από τις πιο έγκυρες φωνές του παγκοσμίου συστήματος, όταν πρόκειται για τα χρηματοοικονομικά.
Τι λέει λοιπόν η εντελώς πρόσφατη έκθεση της BIS; Εν πρώτοις, το ελληνικό πρόβλημα όχι μόνο δεν κυριαρχεί, αλλά εμφανίζεται ως απλή παρωνυχίδα. Προσυπογράφοντας τις εκτιμήσεις του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), οι συντάκτες της έκθεσης εκτιμούν ότι στο σύνολο των βιομηχανικά αναπτυγμένων κρατών- μελών του οργανισμού, το δημόσιο χρέος θα ξεπεράσει το 100% του ΑΕΠ μέσα στον επόμενο χρόνο, γεγονός που δεν έχει συμβεί ποτέ σε καιρό ειρήνης. Κατά κάποιο τρόπο, η δεκαετία του 2010 επαναλαμβάνει τη δεκαετία του 1980 από την ανάποδη: Και τότε είχαμε μια παγκόσμια έκρηξη του χρέους, μόνο που τότε εκδηλώθηκε στις χώρες της περιφέρειας (Λατινική Αμερική, Ασία, Αφρική), ανατινάζοντας το αναπτυξιακό κράτος του Τρίτου Κόσμου. Αντίθετα, αυτή τη φορά η έκρηξη κλονίζει τον νεοφιλελεύθερο "καπιταλισμό- καζίνο" των μητροπόλεων του Βορρά, ενώ οι λεγόμενες "αναδυόμενες οικονομίες" της περιφέρειας είναι σε πολύ καλύτερη κατάσταση, με το χρέος να κυμαίνεται κατά μέσον όρο στο 40% του ΑΕΠ. Είναι ένα είδος εκδίκησης των παλιών αποικιών απέναντι στους πρώην δυνάστες τους.
Ακόμη και στο πλαίσιο του γενικευμένου προβλήματος του Βορρά, η Ελλάδα δεν αποτελεί την πιο τραγική περίπτωση. Δύο χώρες- μέλη του G-7, η Ιαπωνία και η Ιταλία, μας ξεπερνούν στο δημόσιο χρέος με ποσοστά έναντι του ΑΕΠ 197% και 127% για το 2010, ενώ το ελληνικό δημόσιο χρέος κινείται στο όριο του 123%. Για το 2010, οι προβλέψεις είναι 204% (!) για την Ιαπωνία, 130% για την Ελλάδα και την Ιταλία, ενώ θα ακολουθήσουν οι ΗΠΑ με 100%, η Γαλλία με 99% και η Βρετανία με 94%. Ας σημειωθεί ότι ΗΠΑ και Βρετανία έχουν από τους μεγαλύτερους ρυθμούς αύξησης του δημόσιου χρέους (66% και 100% μέσα σε τέσσερα χρόνια αντίστοιχα), ενώ ο αντίστοιχος ρυθμός της Ελλάδας είναι αντίστοιχος με εκείνον της Γερμανίας.
Όπως αναγνωρίζει η έκθεση της BIS, βασικός παράγοντας έκρηξης του χρέους ήταν η τεραστίων διαστάσεων παρέμβαση των εθνικών κυβερνήσεων για τη διάσωση των τραπεζών κατά τη διάρκεια της τρέχουσας κρίσης. Η σκληρή, μονεταριστική πολιτική που ακολουθείται τώρα για την εξυγίανση των δημοσίων οικονομικών κινδυνεύει να επιδεινώσει το πρόβλημα, καθώς ακόμη και στην περίπτωση ανάκαμψης προβλέπεται η μακροπρόθεσμη διατήρηση της ανεργίας σε πολύ υψηλά επίπεδα. Υπό αυτό το πρίσμα, η βασική πρόβλεψη της BIS για την επόμενη δεκαετία είναι πραγματικά εφιαλτική: Το 2020, το δημόσιο χρέος προβλέπεται να φτάσει το 300% του ΑΕΠ στην Ιαπωνία, το 200% στη Βρετανία και το 150% σε Βέλγιο, Γαλλία, Ιρλανδία, Ελλάδα, Ιταλία και ΗΠΑ.
Οι συντάκτες της έκθεσης δεν εισηγούνται συγκεκριμένες πολιτικές στις εθνικές κυβερνήσεις. Είναι ωστόσο αρκετά έντιμοι και αρκετά ρεαλιστές ώστε να αναγνωρίσουν ότι, ακόμη κι αν οι κοινωνίες αντέξουν τα πιο σκληρά μέτρα λιτότητας, ακόμη κι αν υπάρξουν αιματηρές περικοπές στις συντάξεις και στις δαπάνες υγείας για τους ηλικιωμένους, το πρόβλημα του δημοσίου χρέους δεν πρόκειται να αντιμετωπισθεί με αυτές τις πολιτικές. Με άλλα λόγια, οι πολιτικές αντιμετώπισης του χρέους σε εθνική κλίμακα, με καθαρά λογιστική- δημοσιονομική λογική, οδηγούνται σε τραγικά αδιέξοδα. Χαρακτηριστικά, η BIS προβλέπει ότι στις πιο ευαίσθητες χώρες που αναφέρθηκαν παραπάνω (Ιαπωνία, ΗΠΑ, Βρετανία, Ελλάδα, Ιταλία κ.α.) το ποσοστό του ΑΕΠ που καταβροχθίζεται κάθε χρόνο από τους τόκους των δανείων θα ανέβει από τη σημερινή στάθμη του 5% στο 10%, τουλάχιστον, ενώ στη Βρετανία θα φτάσει του εντελώς παρανοϊκό... 27%!
Πρέπει να είναι, επομένως, εντελώς τυφλός κανείς για να μην βλέπει ότι όχι μόνο η Ελλάδα, αλλά ο βιομηχανικά αναπτυγμένος κόσμος στο σύνολό του βαδίζει προς μια Μεγάλη Έκρηξη του δημοσίου χρέους και ότι οι πολιτικές που ακολουθούνται σήμερα απλώς επιταχύνουν την καταστροφή. Από μια άποψη, όμως, η εξέλιξη αυτή μπορεί να αποτελέσει το ισχυρότερο διαπραγματευτικό χαρτί της Ελλάδας, εάν βεβαίως υποτεθεί ότι η Ελλάδα θα αποφασίσει κάποτε πραγματικά να διαπραγματευθεί: Στο ευρωπαϊκό και παγκόσμιο πρόβλημα του χρέους μπορούν να δοθούν μόνο ευρωπαϊκές και παγκόσμιες λύσεις, οι οποίες προϋποθέτουν όχι μόνο δημοσιονομικά μέτρα, αλλά και συνολική αλλαγή ενός οικονομικού υποδείγματος, που έχει φάει πλέον τα ψωμιά του.
Η οικονομική ασφυξία που διαπίστωνε ο Κέινς για τη Βρετανία του μεσοπολέμου έχει εξαπλωθεί σήμερα στον κόσμο ολόκληρο, καθώς σχεδόν όλα τα βιομηχανικά αναπτυγμένα έθνη, άλλο λιγότερο, άλλο περισσότερο, έχουν μετατραπεί σε ομήρους του διεθνούς, τοκογλυφικού κεφαλαίου. Ιδιαίτερα η Ελλάδα έχει εγκλωβιστεί από την αρχή αυτής της χρονιάς σε έναν εφιαλτικό φαύλο κύκλο: Τα διαβόητα spreads εκτινάσσουν στα ουράνια το κόστος δανεισμού- η κυβέρνηση ανακοινώνει οδυνηρά μέτρα για να κατευνάσει τις αγορές- οι τελευταίες δανειοδοτούν την Ελλάδα, αλλά τα επιτόκια παραμένουν αστρονομικά, επαναφέροντας το φάσμα της χρεοκοπίας- η κυβέρνηση παίρνει νέα μέτρα κ.ο.κ. Κάθε φορά που οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι και ο "συνασπισμός προθύμων" δημοσιογράφων εξυμνούν υποθετικούς διπλωματικούς θριάμβους του πρωθυπουργού και αναγγέλλουν φως στην άκρη του τούνελ, σύντομα διαπιστώνουμε ότι πρόκειται μόνο για τον επόμενο συρμό αντιλαϊκών μέτρων που έρχεται κατά πάνω μας.
Αυτός ο φαύλος κύκλος πρέπει επί τέλους να σπάσει! Κάτι περισσότερο: Είναι βέβαιο ότι θα σπάσει, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, καθώς είναι εντελώς αδύνατο πλέον η Ελλάδα να συνεχίσει να υφίσταται αυτό το παρανοϊκό κόστος δανεισμού. Το χρέος εξελίσσεται σε μηχανισμό πειρατικού σφετερισμού του κοινωνικού μας πλούτου από τους σύγχρονους Σάιλοκ, οι οποίοι απαιτούν πεισματικά να εισπράξουν τη λίβρα κρέας από τον άτυχο οφειλέτη που έπεσε στην ανάγκη τους. Πέραν των άλλων, η πορεία των πραγμάτων αφαιρεί την οποιαδήποτε πιθανότητα αποτελεσματικότητας, έστω στο καθαρά δημοσιονομικό επίπεδο, των επώδυνων μέτρων που παίρνει η κυβέρνηση. Το μόνο πραγματικό αποτέλεσμά τους είναι να μεταφέρονται κεφάλαια από τις τσέπες των Ελλήνων εργαζομένων και τον τζίρο των μικρών επιχειρήσεων στα θησαυροφυλάκια των διεθνών τραπεζιτών, ενώ το ίδιο το δανειακό πρόβλημα του ελληνικού κράτους όχι μόνο δεν περιορίζεται, αλλά αναπαράγεται κάθε μέρα σε διευρυμένη μορφή.
Τα στοιχεία, όπως αποτυπώνονται στον κρατικό προϋπολογισμό, μιλούν από μόνα τους και δεν επιδέχονται αμφισβήτηση: Μόνο για τόκους, υπολογίζεται ότι θα πληρώσουμε φέτος γύρω στο 5.5% του ΑΕΠ- συγκριτικά, οι δαπάνες για την παιδεία, την υγεία και την κοινωνική ασφάλιση ανέρχονται σε 3.6%, 2.9% και 4.2% αντίστοιχα. Αν συνυπολογίσουμε τα χρεολύσια, που μεταφέρονται από χρονιά σε χρονιά κι από δεκαετία σε δεκαετία, η συνολική δαπάνη για την εξυπηρέτηση του χρέους θα φτάσει γύρω στο απολύτως εξοντωτικό 13% του ΑΕΠ- μεγαλύτερο από το άθροισμα των χρημάτων που πηγαίνει για παιδεία, υγεία και συντάξεις μαζί! Αν προσθέσουμε δε και τις μεγαλύτερες, αναλογικά, από κάθε άλλη χώρα- μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης στρατιωτικές δαπάνες, αντιλαμβάνεται κανείς ότι δεν μένει σχεδόν τίποτα για υποτυπώδη κοινωνική πολιτική και αναγκαία έργα υποδομών, κάτι που καταδικάζει μακροπρόθεσμα την παραγωγικότητα της εργασίας σε καχεξία.
Το πιο εξοργιστικό είναι ότι, ενώ το 75% του χρέους βρίσκεται στα χέρια των ξένων εταίρων μας, κυρίως των μεγάλων ευρωπαϊκών τραπεζών, οι κυβερνήσεις τους όχι μόνο δεν μας διευκολύνουν αναφορικά με την εξυπηρέτηση του χρέους μας, όπως κάνει κάθε συνετός πιστωτής στον οφειλέτη του σε ώρα ανάγκης, αλλά κερδοσκοπούν ασύστολα πάνω στο ελληνικό χρέος: τη μια έχουμε την αρχική δήλωση του Τρισέ ότι θα σταματήσει να δέχεται ελληνικά ομόλογα, που εκτίναξε τα spreads, την άλλη αντίστοιχες δηλώσεις του Όλι Ρεν και άλλων αξιωματούχων σε κρίσιμες στιγμές και την παράλλη υφιστάμεθα κερδοσκοπικά παιχνίδια πάνω στο ενδεχόμενο ελληνικής χρεοκοπίας μέσω των διαβόητων CDS, από τους ραντιέρηδες που δεν διστάζουν να δαγκώσουν το χέρι που τους ταίζει!
Η ίδια η δογματική εφαρμογή του Συμφώνου Σταθερότητας, με την εξωπραγματική απαίτηση να μειωθεί το έλλειμμα κατά οκτώ ολόκληρες μονάδες μέσα σε τρία μόλις χρόνια, και μάλιστα σε συνθήκες κρίσης, με την ανεργία άνω του 10%, ισοδυναμεί με συνταγή βαθειάς οικονομικής ύφεσης και κοινωνικού χάους- μια όψη του οποίου είναι ήδη ορατή, με την ανησυχητική αύξηση της εγκληματικότητας.
Σύγχρονη Σεισάχθεια
Ενόψει της επαπειλούμενης καταστροφής, οποιαδήποτε ρεαλιστική πολιτική αντιμετώπισης της κρίσης, είτε εμφορείται από φιλελεύθερες, είτε από κεϋνσιανές, είτε από ριζοσπαστικά αριστερές ιδέες, δεν μπορεί παρά να ξεκινήσει από μια εκ των ων ουκ άνευ προϋπόθεση, χωρίς την οποία όλα τα άλλα είναι όνειρα θερινής νυκτός: Τη στάση πληρωμών και την αναδιαπραγμάτευση του δημοσίου χρέους! Μια σύγχρονη "Σεισάχθεια", για την οποία ευφυώς μίλησε, παραπέμποντας στον Σόλωνα, η Λιάνα Κανέλη.
Ασφαλώς, δεν πρόκειται για μια απλή και ανέξοδη επιλογή- άλλωστε, εδώ που έχουμε φτάσει δεν υπάρχει βασιλική οδός προς τη σωτηρία. Σε διαμετρική αντίθεση, όμως, με την πεπατημένη που ακολουθούμε τόσο καιρό, αυτή τη φορά το κόστος θα είναι προσωρινό και το κέρδος μόνιμο.
Η Ελλάδα θα τιμωρηθεί για λίγα χρόνια από τις διεθνείς αγορές χρήματος και θα αντιμετωπίσει επενδυτικό λοκ- άουτ, αλλά θα αποφύγει την κοινωνική κατάρρευση και θα θέσει τις βάσεις για την παραγωγική της ανασυγκρότηση. Σε τέσσερα ή πέντε χρόνια, οι διεθνείς τοκογλύφοι θα έχουν ηρεμήσει αρκετά ώστε να κάνουν σειρά μπροστά στο γκισέ για να αγοράσουν, με το αζημίωτο, καινούριους ομολογιακούς τίτλους της χώρας μας. Στο ενδιάμεσο διάστημα, θα υπάρχουν, πέραν των δυτικών τραπεζών, εναλλακτικές λύσεις από άλλους, σημαντικούς παίκτες του παγκοσμίου συστήματος για την κάλυψη επειγουσών αναγκών.
Άλλωστε, το πιθανότερο είναι ότι τα πράγματα δεν θα φτάσουν καν σε ρήξη. Οι πιστωτές μας μάλλον θα προτιμήσουν να αναδιαπραγματευτούν τα επιτόκια και τις προθεσμίες αποπληρωμής του χρέους μας, έστω κι αν χάσουν ένα μέρος από τα προσδοκώμενα, από το να ρισκάρουν να τα χάσουν όλα. Αυτό έγινε στην περίπτωση της Αργεντινής, η οποία κήρυξε στάση πληρωμών το 2002 και ήρθε σε συμφωνία με τα τρία τέταρτα των πιστωτών της το 2005- μια συμφωνία με την οποία της χαρίστηκε περισσότερο από το μισό του χρέους. Επιτέλους, οι πιστωτές μας δικαιολογούν τα τοκογλυφικά επιτόκια δανεισμού επικαλούμενοι τον κίνδυνο χρεοκοπίας της Ελλάδας. Με άλλα λόγια, έχουν προϋπολογίσει αυτόν τον κίνδυνο και μάλιστα έχουν προεισπράξει την ασφάλειά τους μέσω των τόκων που λαμβάνουν όλα αυτά τα χρόνια- χρόνια η κερδοσκοπία μέσω των swaps. Καιρός λοιπόν να πούμε κι εμείς: Ό,τι πήρατε- πήρατε, αγαπητοί μας, το ταμείο κλείνει μέχρι νεωτέρας!
Σημειωτέον ότι η λύση αυτή είναι πολύ λιγότερο ριζοσπαστική από ό,τι πιστεύουν οι περισσότεροι. Από το 1970 μέχρι σήμερα, έχουν προσφύγει στην αναδιαπραγμάτευση του χρέους 40 χώρες. Κατά κανόνα, η επιλογή αυτή στάθηκε αφετηρία όχι εθνικής κατάρρευσης, αλλά οικονομικής ανόρθωσης και κοινωνικής εξομάλυνσης. Άλλωστε, την επιλογή αυτή εισηγούνται ήδη, από διαφορετικούς δρόμους, γνωστοί ακαδημαϊκοί διαφόρων επιστημονικών και πολιτικών τάσεων- αναφέρουμε ενδεικτικά τους Κώστα Βεργόπουλο, Κώστα Λαπαβίτσα, Γιώργο Μπήτρο και Σπύρο Μαρκέτο. Την προέβαλε ως νόμιμη εναλλακτική λύση ο Τίλο Σαράτσιν, μέλος του Δ.Σ. της γερμανικής "Μπούντεσμπανκ", αλλά και η γαλλική εφημερίδα Le Monde, με άρθρο του Αλέν Φοζάς, στις 31 Μαρτίου. "Η Ελλάδα μοιάζει καταδικασμένη να κηρύξει στάση πληρωμών", σημειώνει ο αρθογράφος, εκτιμώντας ότι είναι των αδυνάτων αδύνατον να υλοποιηθεί "το άκρως απαιτητικό πρόγραμμα λιτότητας που επέβαλε το Βερολίνο".
Παγκόσμιο πρόβλημα
Το κυριότερο, η έκρηξη του δημοσίου χρέους δεν αποτελεί ελληνική ιδιαιτερότητα- εντύπωση την οποία καλλιεργούν συστηματικά οι ασπόνδυλες ηγεσίες των κομμάτων εξουσίας και τα μεγάλα συγκροτήματα της ενημέρωσης- αλλά εξελίσσεται σε πανευρωπαϊκό και παγκόσμιο πρόβλημα πελωρίων διαστάσεων. Αποκαλυπτική είναι επί του προκειμένου η αναλυτική μελέτη της Τράπεζας Διεθνών Διευθετήσεων (BIS), που δημοσιεύθηκε προ ημερών, υπό τον τίτλο "Το μέλλον του δημοσίου χρέους: προοπτικές και επιπτώσεις".
Σημειώνουμε προκαταβολικά ότι η BIS, αν και αποφεύγει τα φώτα της δημοσιότητας, είναι ένας από τους πιο σημαντικούς θεσμούς του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος. Πρόκειται για την υπερτράπεζα των κεντρικών τραπεζών 57 κρατών, στα οποία περιλαμβάνονται όλες οι μεγάλες βιομηχανικές δυνάμεις της Δύσης. Ιδρύθηκε το 1930, εδρεύει στη Βασιλεία της Ελβετίας και δε σταμάτησε να λειτουργεί ως μεσάζοντας, διαιτητής, think tank και τροφοδότης των κεντρικών τραπεζών ακόμη και διαρκούντος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, όταν τα κράτη- μέλη της αλληλοσφάζονταν. Με δύο λόγια, οι μελέτες της BIS αντιπροσωπεύουν μια από τις πιο έγκυρες φωνές του παγκοσμίου συστήματος, όταν πρόκειται για τα χρηματοοικονομικά.
Τι λέει λοιπόν η εντελώς πρόσφατη έκθεση της BIS; Εν πρώτοις, το ελληνικό πρόβλημα όχι μόνο δεν κυριαρχεί, αλλά εμφανίζεται ως απλή παρωνυχίδα. Προσυπογράφοντας τις εκτιμήσεις του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), οι συντάκτες της έκθεσης εκτιμούν ότι στο σύνολο των βιομηχανικά αναπτυγμένων κρατών- μελών του οργανισμού, το δημόσιο χρέος θα ξεπεράσει το 100% του ΑΕΠ μέσα στον επόμενο χρόνο, γεγονός που δεν έχει συμβεί ποτέ σε καιρό ειρήνης. Κατά κάποιο τρόπο, η δεκαετία του 2010 επαναλαμβάνει τη δεκαετία του 1980 από την ανάποδη: Και τότε είχαμε μια παγκόσμια έκρηξη του χρέους, μόνο που τότε εκδηλώθηκε στις χώρες της περιφέρειας (Λατινική Αμερική, Ασία, Αφρική), ανατινάζοντας το αναπτυξιακό κράτος του Τρίτου Κόσμου. Αντίθετα, αυτή τη φορά η έκρηξη κλονίζει τον νεοφιλελεύθερο "καπιταλισμό- καζίνο" των μητροπόλεων του Βορρά, ενώ οι λεγόμενες "αναδυόμενες οικονομίες" της περιφέρειας είναι σε πολύ καλύτερη κατάσταση, με το χρέος να κυμαίνεται κατά μέσον όρο στο 40% του ΑΕΠ. Είναι ένα είδος εκδίκησης των παλιών αποικιών απέναντι στους πρώην δυνάστες τους.
Ακόμη και στο πλαίσιο του γενικευμένου προβλήματος του Βορρά, η Ελλάδα δεν αποτελεί την πιο τραγική περίπτωση. Δύο χώρες- μέλη του G-7, η Ιαπωνία και η Ιταλία, μας ξεπερνούν στο δημόσιο χρέος με ποσοστά έναντι του ΑΕΠ 197% και 127% για το 2010, ενώ το ελληνικό δημόσιο χρέος κινείται στο όριο του 123%. Για το 2010, οι προβλέψεις είναι 204% (!) για την Ιαπωνία, 130% για την Ελλάδα και την Ιταλία, ενώ θα ακολουθήσουν οι ΗΠΑ με 100%, η Γαλλία με 99% και η Βρετανία με 94%. Ας σημειωθεί ότι ΗΠΑ και Βρετανία έχουν από τους μεγαλύτερους ρυθμούς αύξησης του δημόσιου χρέους (66% και 100% μέσα σε τέσσερα χρόνια αντίστοιχα), ενώ ο αντίστοιχος ρυθμός της Ελλάδας είναι αντίστοιχος με εκείνον της Γερμανίας.
Όπως αναγνωρίζει η έκθεση της BIS, βασικός παράγοντας έκρηξης του χρέους ήταν η τεραστίων διαστάσεων παρέμβαση των εθνικών κυβερνήσεων για τη διάσωση των τραπεζών κατά τη διάρκεια της τρέχουσας κρίσης. Η σκληρή, μονεταριστική πολιτική που ακολουθείται τώρα για την εξυγίανση των δημοσίων οικονομικών κινδυνεύει να επιδεινώσει το πρόβλημα, καθώς ακόμη και στην περίπτωση ανάκαμψης προβλέπεται η μακροπρόθεσμη διατήρηση της ανεργίας σε πολύ υψηλά επίπεδα. Υπό αυτό το πρίσμα, η βασική πρόβλεψη της BIS για την επόμενη δεκαετία είναι πραγματικά εφιαλτική: Το 2020, το δημόσιο χρέος προβλέπεται να φτάσει το 300% του ΑΕΠ στην Ιαπωνία, το 200% στη Βρετανία και το 150% σε Βέλγιο, Γαλλία, Ιρλανδία, Ελλάδα, Ιταλία και ΗΠΑ.
Οι συντάκτες της έκθεσης δεν εισηγούνται συγκεκριμένες πολιτικές στις εθνικές κυβερνήσεις. Είναι ωστόσο αρκετά έντιμοι και αρκετά ρεαλιστές ώστε να αναγνωρίσουν ότι, ακόμη κι αν οι κοινωνίες αντέξουν τα πιο σκληρά μέτρα λιτότητας, ακόμη κι αν υπάρξουν αιματηρές περικοπές στις συντάξεις και στις δαπάνες υγείας για τους ηλικιωμένους, το πρόβλημα του δημοσίου χρέους δεν πρόκειται να αντιμετωπισθεί με αυτές τις πολιτικές. Με άλλα λόγια, οι πολιτικές αντιμετώπισης του χρέους σε εθνική κλίμακα, με καθαρά λογιστική- δημοσιονομική λογική, οδηγούνται σε τραγικά αδιέξοδα. Χαρακτηριστικά, η BIS προβλέπει ότι στις πιο ευαίσθητες χώρες που αναφέρθηκαν παραπάνω (Ιαπωνία, ΗΠΑ, Βρετανία, Ελλάδα, Ιταλία κ.α.) το ποσοστό του ΑΕΠ που καταβροχθίζεται κάθε χρόνο από τους τόκους των δανείων θα ανέβει από τη σημερινή στάθμη του 5% στο 10%, τουλάχιστον, ενώ στη Βρετανία θα φτάσει του εντελώς παρανοϊκό... 27%!
Πρέπει να είναι, επομένως, εντελώς τυφλός κανείς για να μην βλέπει ότι όχι μόνο η Ελλάδα, αλλά ο βιομηχανικά αναπτυγμένος κόσμος στο σύνολό του βαδίζει προς μια Μεγάλη Έκρηξη του δημοσίου χρέους και ότι οι πολιτικές που ακολουθούνται σήμερα απλώς επιταχύνουν την καταστροφή. Από μια άποψη, όμως, η εξέλιξη αυτή μπορεί να αποτελέσει το ισχυρότερο διαπραγματευτικό χαρτί της Ελλάδας, εάν βεβαίως υποτεθεί ότι η Ελλάδα θα αποφασίσει κάποτε πραγματικά να διαπραγματευθεί: Στο ευρωπαϊκό και παγκόσμιο πρόβλημα του χρέους μπορούν να δοθούν μόνο ευρωπαϊκές και παγκόσμιες λύσεις, οι οποίες προϋποθέτουν όχι μόνο δημοσιονομικά μέτρα, αλλά και συνολική αλλαγή ενός οικονομικού υποδείγματος, που έχει φάει πλέον τα ψωμιά του.
12 σχόλια:
Τέρμα τα λόγια και οι αναλύσεις! Ένα πράγμα έχω καταλάβει: Το χρέος είναι το μέσο που χρησιμοποιούσαν ανέκαθεν οι τραπεζίτες (με την ευρύτερη έννοια) για να μας υποτάξουν. Αφού λοιπόν για όλα φταίνε οι δανειστές μας που μέσω της διαδικασίας Fractional Reserve Money μας πουλάνε αέρα κοπανιστό και θησαυρίζουν, σας προτείνω να ορίσετε μια συγκεκριμένη ημερομηνία στην οποία δεν θα πληρώσουμε ούτε 1 € σε οποιονδήποτε και για οποιαδήποτε οφειλή: (Τράπεζα, ΔΕΚΟ, εφορία ή άλλο δημόσιο οργανισμό).
Δεν προδικάζω το αποτέλεσμα, αλλά ίσως, με αυτή την πράξη διαμαρτυρίας, να δοθεί το μύνημα στους "τραπεζίτες" και τους ανίκανους πολιτικούς υπηρέτες τους ότι το ποτήρι ξεχείλισε.
Να κυρήξουμε δηλαδή τη δική μας στάση πληρωμών για μια μέρα. Να δείξουμε με πράξη ότι "έχουμε καταλάβει το παιχνίδι" και ότι δεν πάει άλλο!!! Οι διαμαρτυρίες και οι διαδηλώσεις είναι -φαίνεται- μόνο τροφή για τα περισσότερα ΜΜΕ που και αυτά είναι "στο κόλπο".
Ορίστε την ημερομηνία με μια χρονική απόσταση (ας πούμε 31/5/2010) ώστε να διαδοθεί το μήνυμα. Θα έχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον να δούμε την αντίδραση των πολιτών αλλά και του συστήματος. Στείλτε το μύνημα μεταφρασμένο σε όλο τον κόσμο. Ίσως βρεθούν και μιμητές.
Αυτά τα οποία λέει η έκθεση είναι η κεντρική μου ιδέα την οποία επαναλαμβάνω συνέχεια.
Τρέφω ιδιαίτερο σεβασμό και υπόληψη στον ΠΠ.
Καταφανέστατα αδικεί τον εαυτό του.
Δεν υπάρχει αναδιαπραγμάτευση του χρέους παρά μόνο,σχεδόν αιφνιδιαστικά.
Πολιτική "αναδιαπραγμάτευσης" δεν υφίσταται ,από την πλευρά υποστήριξης των αδυνάτων για τον απλούστατο λόγο οτι "καθ'οδόν" η Ελλάδα θα χάσει όλα τα κεφάλαια,και θα χρεωκοπήσει κανονικά.
Οποιος ενδιαφέρεται για τους αδύναμους δεν μπορεί να ρισκάρει ουτε μισό ευρώ μείωση εισοδήματος.
Στο ίδιο άρθρο γίνεται ανάπτυξη του θεωρήματος της παγκόσμιας υπερχρέωσης.
Αυτή η θεωρία έχει αξία μονο και μονο αν κάποιος μπορεί να πυροδοτήσει μια παγκοσμία επανάσταση όλων ,ακόμη και αυτών που το χρέος τους δεν τους πειράζει.(πχ Δανία,Ιαπωνία,κλπ κλπ)
Αλλιώς στην ουσία προτείνει ο Ελληνικός λαός να "πληρώσει" μια πρωτοβουλία οικουνενικού βεληνεκούς.
Σε καθεστώς αστραπιαίας κίνησης κεφαλάιων και με παραγωγική βάση στην Ελλάδα αυτή που ξέρουμε,δεν υφίσταται αναδιαπραγματευση του χρέους παρα μόνο ως άσκηση επί χάρτου.
LLS,
αν καταλαβα καλα λες οτι δεν ειναι εφικτη η αναδιαπραγματευση του χρεους, λογω διαορροης κεφαλαιων.
Κοιταζοντας ομως στην ιστοσελιδα του ιδιου του IMF στο κειμενο
PRESERVING DEBT SUSTAINABILITY IN LOW-INCOME COUNTRIES
IN THE WAKE OF THE GLOBAL CRISIS
βλεπω οτι αναγνωριζει "more concessional financing terms on
the creditor side".
Φυσικα αναφερεται σε χωρες στο χειλος του γκρεμου και πιθανον για την Ελλαδα να μην μπορουσε να κανει κατι.
Υπαρχει ομως και το παραδειγμα του Ecuador το οποιο σταματησε να εξυπηρετει τα περισσοτερα ομολογα το 2008, αν δεν απατωμαι.
Cynical
Με μερικά παιχνιδακια των spreads έφυγαν τόσα κεφάλαια που υποβαθμιστηκαν οι τράπεζες και ποιος ξέρει με τι λογιστικά τρυκ επιβιώνουν
Αν αύριο υπάρχει συζήτηση αναδιαπραγματευσης οι τράπεζες θα αδειάσουν από τα χρήματα των μεσαίων αποταμιευτων
Φοβάμαι ότι δεν καταλαβαίνουμε τι παει να πει οποιαδήποτε βίαια αλλαγή στην ευθραστη ισορροπία
Τα χρήματα μας θα αντιπροσωπεύουν λιγωτερα υλικά αγαθά
Γιααυτο και η πρόταση Rsf (δες youpayyourcrisis) αντιμετωπίζει τα θέματα αυτά ως δέσμη μετρω με προταρχικο την συναίνεση σε μια υποτιθέμενη ριζική αλλαγή (λέγε με πτώση επιπέδου)
Το άρθρο αυτό του ΠΠ αντιλαμβάνεται το χρέος ως ένα λογιστικό μέγεθος
Αμ δε
Σε μια οικονομία τόσο ανοικτή το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι στην καλύτερη περίπτωση η πρόταση Αλαβανου ,κκε (σιωπηλά)
Μέσα στο ευρώ και συνεχή εξαγωγή της κρίσης μας ως πολιτική κρίση της Ευρωπης.
Να τους απειλουμε να τους πάρουμε στον λαιμό μας
οτιδήποτε άλλο είναι η αυτοκτονία η δημοσιογραφική φλυαρία έστω και μέσα από το υποτιθέμενο κύρος ενός μεγαλοδημοσιογραφου της ναυαρχιδας του αστικού τυπου
Equador είπες;;;;;
Δες το εισόδημα του και ξανασκεψου το
LLS,
ο ΠΠ ενα αρθρακι εγραψε σε περιοδικο ποικιλης υλης, δεν εκανε ολοκληρο business plan!
Επειδη η λυση αυτη μοιαζει σαν alternative πρωτης επιλογης μετα τη mainstream που ακολουθειται, δεν χανουμε τιποτε να την διερευνησουμε και να δουμε πώς θα μπορουσε να υλοποιηθει, με τι κοστος και με τι παραθυρα διαφυγης.
Δεν χανουμε τιποτε να δουμε απο κοντα τις ενεργειες χωρων που εκολουθησαν την ιδια τακτικη (Ρωσια το 1998(;) και αλλες λατινο-αμερικανικες χωρες.
Για το ecuador δεν ξερω τιποτα, ουτε το σημερινο ουτε το παλιοτερο εισοδημα του. Εχω δει ομως οτι κανει default μέρα παρά μέρα, που λένε, απο χρόνια.
Ολα τα αλλα που λες για τον ΠΠ δεν βοηθανε.
O LLS έχει δίκιο, όταν λέει πως κάποιοι υποτιμούν τις επιπτώσεις και το έθιξα κάποτε, αναφερόμενος σε παλιό άρθρο του Καζάκη.
Η κοινωνία πρέπει να ξέρει τις δυσκολίες, τις επιπτώσεις και φυσικά να αναζητήσει λύσεις, να επινοήσει καταστάσεις, που θα νικήσουν και θα υπερβούν τις δυσκολίες.
Είμαι οπαδός της παγκόσμιας επανάστασης που θα αμφισβητήσει το χρέος.
Και πιστεύω ότι είναι όριμες οι συνθήκες να ξεκινήσει από την Ελλάδα. (Αν σας χαλάει αυτό, θα την ξεκινήσουμε από την Κεφαλονιά).
LLS, ο κόσμος δεν μπορεί να πληρώσει, πια τα χρέη του.
Υπολογίζω πως είναι ο ένας στους δύο από αυτούς που χρωστάνε με ανοδική τάση.
Αυτοί έτσι κι αλλιώς είναι χαμένοι και σιγά σιγά γίνονται αποφασισμένοι για μεγάλες συγκρούσεις.
Κι ας μην υπάρχει κόμμα, που να υιοθετεί τέτοιες απόψεις.
Ο techi chan (waste) έβαλε 19 σελίδες καταστροφολογίας στο site του, σχετικά με τις επιπτώσεις.
Αυτό δε σημαίνει πως πρέπει αν μείνουμε απαθείς.
Τη λύση θα δώσει η κοινωνική διαβούλευση που πρέπει να απλωθεί και να μη μένει στους τοίχους των ίδιων και των ίδιων του διαδικτύου.
Έτσι κι αλλιώς, η αγορά ζητά πάγωμα χρεών και σταμάτημα των κατασχέσεων.
Και είναι έτοιμοι να οργανώσουν ομάδες αλληλεγγύης, ΑΚΟΜΑ και με όπλα. (Όπως παλιά γινόταν με την αλληλεγγύη των αυθαιρετούχων μπροστά στις μπουλντόζες).
Με τέτοια εν βρασμώ κατάσταση όλα τα σχέδια επί χάρτου, όλες οι πολιτικές κατευνασμού θα γίνουν πίπες.
Σε λίγο θα ξέρουμε.
Έρχεται θύελλα.
Και μ' αρέσει.
@odyssey
Το χρέος δεν χρειάζεται να ξεπληρωθει!!!
Έχει μόνο σχετική αξία
Όταν όλοι είναι χρεωμένοι σημασία δεν έχει το στατικό χρέος αλλά η ροή να συνεχίζεται
Ακόμα έχει σημασία τι εισόδημα δημιουργεί το χρέος
Οι ΗΠΑ όσο χρεώνονται τόσο αυξάνουν το εισόδημα τους
Άρα το πρόβλημα μας δεν είναι το χρέος μας ,αλλά η παραγικοτητα μας
Αυτήν μπορούμε να αυξήσουμε μόνο αν παραμείνουμε εντός της παγκόσμιας αγοράς και όχι ως εξαίρεση (στάση πληρωμών,χρεωκοπια,έξοδος από ευρώ κλπ)
Και η παραγωγικότητα αυξάνει είτε με μείωση μισθών (δεξιά) είτε με κοινωνική συνεργασία παιδεία λαϊκή επιχειρηματικότητα συνεταιρισμοί κλπ
Η τρέχουσα δεξιά επιλογή προέρχεται όχι από επιβολή αλλά από πραγματική Αριστερά ανυπαρξία
Η κουβέντα για το χρέος είναι προσχηματική και αποπροσανατολιστικη γιατί δεν θίγει το βασικό
Ποιος παράγει τι σε ποια τιμή και πως σε αυτή τη χώρα;;;;
Πουθενά στο άρθρο δεν άκουσα για έξοδο από την Ευρωζώνη και επαναφορά της δραχμής ,σαν νόμισμα συναλλαγών . Ο αρθογράφος μιλάει μόνο για το κακό σύμφωνο της σταθερότητας αλλά πουθενά δεν μιλάει για τις δραχμές .Όταν για να πληρώσει τους μισθούς και τις συντάξεις το Ελληνικό δημόσιο πρέπει να δανείζεται κάθε μήνα με ΤΟΚΟ από τις ιδιωτικές Τράπεζες σε ευρώ, ενώ αυτό το πράγμα δεν ίσχυε πριν την είσοδο στην ευρωζώνη, μιας και τύπωνε το κράτος ΑΤΟΚΑ τα δικά του λεφτά χωρίς να χρεώνεται και φυσικά αυτό έλεγχε την ροή του χρήματος !! Μην νομίζετε ότι αυτοί οι τόκοι είναι λίγο πράγμα εάν σκεφτούμε , ότι την τελευταία δεκαετία πληρώσαμε για τοκοχρεολύσια 450 δις και το εξωτερικό χρέος όχι μόνο δεν μειώνεται αλλά αυξάνεται. Θεωρώ τουλάχιστον εκ του πονηρού την παράλειψη αυτή από μεριάς του αρθογράφου, μιας πολλοί από την μεριά του ΣΥΡΙΖΑ και όχι μόνο, πως για όλα φταίει το σύμφωνο της σταθερότητας που δεν επιτρέπει δημοσιονομικά ελλείμματα στις χώρες της ΕΕ, ή που δεν μπορεί να δανείζει η μία χώρα ή ολόκληρη η ΕΕ ένα αδύνατο οικονομικά μέλος της. Αντιθέτως η ΕΚΤ αυτή η ανεξέλεγκτη και με ομιχλώδεις δικαιοδοσίες Τράπεζα μπορεί να δανείζει μόνο Τράπεζες και που στην τελική αντί να είναι η Τράπεζα των Κρατών που απαρτίζουν την ΕΕ, φαίνεται να είναι το πιστό σκυλάκι των Ιδιωτικών Τραπεζών.
Axine
δεν πιστευω οτι η "παραλειψη" ειναι εκ του πονηρου.
Η αποψη μου ειναι οτι ΚΑΝΕΙΣ δεν καθισε να κανει μια στοιχειωδη μελετη για το τι ειναι εφικτο και για τις συνεπειες.
Αμα δεις καμια τετοια μελετη, πες μου να την ανεβασουμε!
Τι κρυφη την κρατανε;
LLS
Οσο τα δανεια συσσωρευονται ολο και λιγοτερο ποσοστο απο αυτα προστιθεται στο ΑΕΠ.
Δες την καμπυλη του Καισαριου που δημοσιευσαμε εδω.
Δημοσίευση σχολίου