Τελευταία αυλαία: Η κ. Μέρκελ, ο Ηρακλής Πουαρό και η ελεγχόμενη χρεωκοπία

Πηγή: Αυγή

του Ε. Τσακαλώτου

Κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου η Άγκαθα Κρίστι έγραψε την τελευταία υπόθεση του ιδιοσυγκρασιακού Βέλγου ντετέκτιβ της, του Ηρακλή Πουαρό. (Curtain: Poirot’s Last Case). Το χειρόγραφο έμεινε κρυμμένο για πάνω από τριάντα χρόνια, για να βγει το 1975 - το τελευταίο βιβλίο της που εκδόθηκε με τη συγγραφέα εν ζωή. Στο μυθιστόρημα, ο Πουαρό, για πρώτη και μοναδική φορά, παίρνει το νόμο στα χέρια του, εκτελώντας ο ίδιος τον δολοφόνο επειδή δεν μπορεί να αποδείξει την ενοχή του. Κατανοεί τους κινδύνους μιας τέτοιας πράξης, αλλά αφού ο ίδιος πεθαίνει από ανίατη αρρώστια ξέρει ότι δεν θα υπάρχει άλλη ευκαιρία να παίξει τον Θεό.

Το ηθικό δίδαγμα είναι ότι αν σπάσεις ένα ταμπού μια φορά, ο πειρασμός να το κάνεις και δεύτερη είναι συχνά ακατανίκητος. Πριν από το καλοκαίρι, οικονομολόγοι, που θα έπρεπε να ξέρουνε καλύτερα, επιχειρηματολογούσαν ότι, αν δεν προσέξουμε, θα μας πετάξουν εκτός ευρώ, υποθέτοντας πως οι ισχυροί της Ευρωζώνης έχουν τον τρόπο τους να δημιουργήσουν μια υγειονομική ζώνη γύρω από την Ελλάδα, περιορίζοντας τις συνέπειες για άλλες οικονομίες. Νομίζω ότι, μετά από το καυτό καλοκαίρι που περάσαμε, κανείς πια δεν πιστεύει σε αυτή τη θεώρηση. Η έξοδος μιας χώρας από την Ευρωζώνη ουσιαστικά μετατρέπει μια νομισματική ένωση σε ένα σύστημα σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών. Μετά από μια ελληνική έξοδο, οι επενδυτές στην Πορτογαλία ή στην Ιταλία θα αντιμετώπιζαν όχι μόνο ένα πιστωτικό ρίσκο, αλλά και ένα ρίσκο υποτίμησης του νομίσματος. Όπως κατανοούσε ο Πουαρό, όταν μια χώρα προβεί σε υποτίμηση, η πιθανότητα δεύτερου κρούσματος αυξάνει δραματικά. Και γι' αυτόν το λόγο η απειλή της εξόδου έχει αποσυρθεί, αφού βέβαια ο εκβιασμός για νέα μέτρα έπιασε.

Και γι' αυτό τώρα το σχέδιο Β' εστιάζεται σε μια ελεγχόμενη χρεωκοπία της Ελλάδας, με κούρεμα γύρω στο 50%, εντός της Ευρωζώνης. Το ζήτημα είναι αν αυτό το σχέδιο μπορεί να δημιουργήσει υγειονομική ζώνη γύρο από την Ελλάδα. Κατά την άποψη μου, όχι. Από τη στιγμή που μια χώρα εντός Ευρωζώνης χρεωκοπήσει αυξάνονται ραγδαία οι πιθανότητες ότι θα ακολουθήσει άλλη χώρα. Οι επενδυτές θα είναι ακόμα πιο απρόθυμοι να κρατήσουν πορτογαλικά ή ιταλικά ομόλογα, με αποτέλεσμα είτε να απομακρυνθούν από τη συγκεκριμένη αγορά είτε να ζητήσουν απαγορευτικά επιτόκια. Και έτσι το κλίμα στις διεθνείς χρηματαγορές και στα χρηματιστήρια δεν θα αντιστραφεί.

Η κρίση του 2008 άρχισε στον χρηματοπιστωτικό τομέα. Μετά από τη διάσωση των τραπεζών μετατράπηκε σε κρίση κρατικών χρεών. Τώρα αυτό το χρέος κινδυνεύει να τροφοδοτήσει νέο γύρο κρίσεων στο τραπεζικό σύστημα. Η απαιτούμενη ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών θα ενδυναμώσει το πρόβλημα του κρατικού χρέους. Το σχέδιο Β' εμπεριέχει και την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών που θα επηρεαστούν από το ελληνικό κούρεμα. Και βέβαια, αν το ντόμινο πάρει φόρα, τα απαιτούμενα ποσά για την ανακεφαλαιοποίηση ώστε να καλυφτεί το χρέος της Ελλάδας, της Πορτογαλίας, της Ιρλανδίας, της Ισπανίας, της Ιταλίας και του Βελγίου, θα ήταν τρομακτικά. Ένα οριζόντιο κούρεμα για όλες αυτές τις χώρες της τάξης του 25% θα κόστιζε πάνω από 900 δισ. ευρώ. Θα ήταν πολύ φθηνότερο να πηγαίναμε σε ένα μοντέλο έκδοσης ομολόγων από την Ευρωζώνη.

Συγχρόνως τα πράγματα δεν θα είναι καλύτερα για την Ελλάδα. Αυτή τη στιγμή δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε το συνολικό πακέτο του σχεδίου Β' και τι άλλα μέτρα θα εμπεριέχει. Βεβαίως είναι αλήθεια ότι και η αριστερά έχει ζητήσει αναθεώρηση του χρέους, με γενναίο κούρεμα. Αλλά συγχρόνως έχουμε πει ότι η προσέγγιση πρέπει να έχει (τουλάχιστον) δύο επί πλέον στοιχεία. Πρέπει πρώτα να βρεθεί μια συνολική ευρωπαϊκή λύση για το πρόβλημα του ευρωπαϊκού χρέους. Χωρίς αυτό, τα προβλήματα μιας χώρας θα συνεχίζουν να μεταδίδονται σε όλες τις άλλες χώρες. Και,δεύτερον, πρέπει να βγούμε από τον φαύλο κύκλο λιτότητας-ύφεσης που έχει εγκατασταθεί ως μόνιμο χαρακτηριστικό της Ε.Ε. (και όχι μόνο της Ευρωζώνης, όπως αποδεικνύει η εμπειρία της Βρετανίας). Ακόμα και με κούρεμα, αν δεν υπάρχουν διαφορετικές πολιτικές, στο ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο, που να επηρεάζουν τη σχέση μεταξύ επιτοκίου και ρυθμού ανάπτυξης, και άρα τη δυναμική και τάση του χρέους, γρήγορα η Ελλάδα θα έχει ένα χρέος που δεν θα είναι διαχειρίσιμο.

Η κ. Μέρκελ δεν φαίνεται να διαβάζει ούτε πολύ ιστορία ούτε και πολύ οικονομική θεωρία, και γι' αυτό συνεχώς εκπονεί σχέδια με κοντά ποδάρια. Τουλάχιστον ας της χαρίσει ο κ. Παπανδρέου, στην επόμενη συνάντησή τους, το Curtain, μήπως κάτι κάνει κλικ. Γιατί πολύ γρήγορα και η επόμενη τελική λύση θα φανεί εντελώς προσωρινή και πίσω από τις ανάγκες.