Η στρατηγική εξόδου από το ευρώ, κρίσιμη για τους Έλληνες

Μετάφραση του άρθρου του Κ. Λαπαβίτσα από τον Guardian

Η αθέτηση πληρωμών και η έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ ήταν ανέκαθεν το πιο πιθανό αποτέλεσμα της κρίσης της ευρωζώνης. Η αλήθεια είναι ότι η οικονομική και νομισματική ένωση έχει αποτύχει, κυρίως επειδή δημιούργησε ένα μη διατηρήσιμο χάσμα μεταξύ κέντρου και περιφέρειας. Για τις χώρες της περιφέρειας, η συμμετοχή στην ΟΝΕ πιθανότατα θα λειτουργήσει ως πηγή στασιμότητας και εισοδηματικής ανισότητας. Για την Ελλάδα, έχει ήδη αποδειχθεί αποτυχία ιστορικών διαστάσεων.

Το πρόβλημα με το οποίο ήρθε αντιμέτωπη η χώρα το 2009-10 έχει πολλά κοινά σημεία με την υπόλοιπη περιφέρεια: τεράστιο δημόσιο και ιδιωτικό χρέος, χαμηλή ανταγωνιστικότητα, γιγαντιαία ελλείμματα τρεχουσών συναλλαγών και ταχεία αύξηση του δημοσίου ελλείμματος και χρέους. Η αντίδραση της ΕΕ μπορεί να χαρακτηριστεί ανόητη. Δόθηκαν στην Ελλάδα δάνεια μέσω της αποκαλούμενης ‘διάσωσης’, αλλά με επιτόκια 3% και 4% υψηλότερα σε σχέση με αυτά που καταβάλλονται από τη Γερμανία. Ακόμη, επιβλήθηκε αυστηρή λιτότητα, μειώνοντας το εθνικό εισόδημα κατά 4,5% το 2010 και πιθανότατα 4% το τρέχον έτος.

Ακόμη και ένα πρωτοετής φοιτητής γνωρίζει ότι το τελευταίο πράγμα που χρειάζεται κάποιος που βρίσκεται υπό πτώχευση είναι περαιτέρω δάνεια με υψηλά επιτόκια  και  περικοπή του εισοδήματός του. Αναπόφευκτα το σχέδιο σταθεροποίησης απέτυχε παρουσιάζοντας παρεκκλίσεις από όλους σχεδόν τους αρχικούς στόχους του. Οι αριθμοί σοκάρουν. Με την ισχύουσα σταθεροποιητική πολιτική, η ΕΕ / ΔΝΤ / ΕΚΤ "τρόικα" αναμένει το 2015 αύξηση του δημοσίου χρέους στο 200% του ΑΕΠ, από περίπου 150% που είναι σήμερα. Η εξυπηρέτηση του χρέους θα κοστίζει 12% του ΑΕΠ - πολύ περισσότερο από τις δαπάνες για την υγεία και την εκπαίδευση - ενώ το δημοσιονομικό έλλειμμα θα έχει φτάσει στο 15%  του ΑΕΠ. Η χώρα θα είναι πτωχευμένη πέραν πάσης αμφιβολίας.  Έχοντας πλήρη επίγνωση αυτής της προοπτικής, οι χρηματοπιστωτικές αγορές αρνούνται να δανείσουν ιδιωτικά έστω και μια δεκάρα στην Ελλάδα. Και δεδομένου ότι η τρόικα είχε προγραμματίσει την επιστροφή της Ελλάδας στις αγορές το 2011, βασισμένη στην αναμενόμενη επιτυχία του σχεδίου σταθεροποίησης,  η κρίση έφτασε σε σημείο παροξυσμού.

Η αντίδραση της τρόικας στον παροξυσμό της κρίσης αναδεικνύει την συστημική αποτυχία στη καρδιά της ευρωζώνης. Η Ελλάδα θα λάβει ένα ακόμη μεγάλο δάνειο, με την προϋπόθεση να επιβάλλει περαιτέρω μέτρα λιτότητας, όπως μισθολογικές και συνταξιοδοτικές περικοπές, απώλεια θέσεων εργασίας ίσως για 150.000 εργαζόμενους του δημόσιου τομέ, περισσότερους φόρους, και μεγάλης κλίμακας ιδιωτικοποιήσεις. Και τι θα συμβεί εάν η χώρα το δεχτεί; Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της τρόικας, το 2015 το δημόσιο χρέος θα είναι 160% του ΑΕΠ, η εξυπηρέτηση του χρέους θα κοστίζει 10% του ΑΕΠ, και το δημόσιο έλλειμμα θα είναι 8% του ΑΕΠ. Με λίγα λόγια, η Ελλάδα θα εξακολουθεί να είναι χρεοκοπημένη.   

Ποιό είναι, λοιπόν,  το νόημα της νέας ‘διάσωσης’; Η απάντηση είναι η σωτηρία των μεγάλων ομολογιούχων διεθνώς, αλλά και η πίστωση χρόνου για τις τράπεζες. Ο Ζαν Κλοντ Τρισέ, ο πρόεδρος της ΕΚΤ – ένας μη εκλεγμένος γραφειοκράτης – επέβαλλε τη θέλησή του στην Άνγκελα Μέρκελ, την ισχυρότερη πολιτικό της Ευρώπης. Το 2015 η Ελλάδα θα είναι μεν χρεοκοπημένη, αλλά το χρέος της θα κατέχεται κυρίως από δημόσιους δανειστές: την ΕΕ, την ΕΚΤ και το ΔΝΤ. Έτσι, όταν θα συμβεί η αθέτηση πληρωμών, οι τράπεζες θα έχουν ξεγλιστρίσει και το βάρος του χρέους θα μεταφερθεί στις πλάτες των Ευρωπαίων φορολογουμένων. Στο μεταξύ, η Ελλάδα θα έχει περάσει από το μάγγανο της λιτότητας, με την επίσημη ανεργία να φτάνει στο 15%. Και όταν η ΕΕ διαγράψει το ελληνικό χρέος, όπως είναι αναπόφευκτο, θα επιβάλει στην Ελλάδα εκβιαστικά αιτήματα, ίσως και ανοιχτή πίεση για έξοδο από την ευρωζώνη.

Δυστυχώς για την τρόικα, αυτή τη φορά ο ελληνικός λαός έχει αντιληφθεί την αθλιότητα των όσων προτείνονται. Είναι εξαγριωμένος με τους πολιτικούς του, αλλά και με τις συκοφαντίες που έχει δεχτεί. Στο κάτω-κάτω,  οι Έλληνες εργάζονται περισσότερες ώρες από τους περισσότερους Ευρωπαίους και, ως μισθωτοί, δεν μπορούν να αποφύγουν τη φορολόγηση. Τις τελευταίες εβδομάδες η χώρα έχει διαβεί το Ρουβίκωνα και πλέον ζυγίζει ανοιχτά την προοπτική αθέτησης πληρωμών και εξόδου.

Σε περίπτωση που σημειωθεί αυτή η εξέλιξη, θα πρόκειται για μεγάλο πλήγμα για την ελληνική οικονομία. Ωστόσο, οι Έλληνες είναι έτοιμοι να αποδεχτούν δυσχερείς καταστάσεις, αρκεί να ξέρουν ότι οδηγούνται στην ανάκαμψη, κάτι που τους αρνείται η πολιτική της ΕΕ. Μια πολιτική δύναμη που θα υποσχεθεί αθέτηση πληρωμών και έξοδο από την ευρωζώνη με δημοκρατικό και κυρίαρχο τρόπο, θέτοντας τους ανθρώπους πάνω από τις τράπεζες, θα σαρώσει τα πάντα. Η ΕΕ θα έχει να αντιμετωπίσει τις συνέπειες για τις τράπεζες και την ΟΝΕ, και ας ελπίσουμε ότι θα βρει κάποιον άλλο εκτός από τον Τρισέ για να την καθοδηγήσει.