Οι γκάφες, τα ψέματα και... οι τούμπες της τρόικας

Πηγή: Το Βήμα

ΑΡΓ. ΠΑΠΑΣΤΑΘΗΣ | Κυριακή 22 Αυγούστου 2010

ΤΑ ΜΕΛΗ του ευρωατλαντικού κλιμακίου (ΕΕ- ΕΚΤ- ΔΝΤ) συγκεντρώνουν πλέον τα πυρά ελλήνων και ξένων αναλυτών όχι μόνο για τη σκληρότητα των μέτρων που επέβαλαν, αλλά και για τεχνοκρατικές αστοχίες στις οικονομικές τους προβλέψεις, στο πεδίο δηλαδή όπου θεωρούνται ειδικοί. Επίσης, ελέγχονται 

για τις ανεδαφικές συστάσεις τους προς την ελληνική κυβέρνηση, ενώ δεν ήταν λίγες οι φορές που έκαναν «έξω φρενών» στελέχη της κυβέρνησης με ανειλικρινείς δηλώσεις προς τα μέσα ενημέρωσης. 

Τα στελέχη της τρόικας πάτησαν για πρώτη φορά το πόδι τους στην Αθήνα στα μέσα Απριλίου. Μάλιστα έφθασαν με μικρή καθυστέρηση λόγω των προβλημάτων 

που είχε δημιουργήσει στις αερομεταφορές η ηφαιστειακή τέφρα από την Ισλανδία. Αμέσως άρχισαν τις γκάφες, τα ψέματα και τις... τούμπες. Στην πρώτη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησαν στην Αθήνα, δύο εβδομάδες μετά την άφιξή τους, «άδειασαν» τον υπουργό Οικονομικών κ. Γ. Παπακωνσταντίνου και ολόκληρη την κυβέρνηση δηλώνοντας (ψευδώς, όπως αποδείχθηκε 

εκ των υστέρων) ότι δεν ζήτησαν να περικοπούν ο 13ος και ο 14ος μισθός στον ιδιωτικό τομέα. Συνεργάτες του υπουργού έστελναν non papers την επομένη με ντοκουμέντα που αποδείκνυαν ότι ζητήθηκε επανειλημμένα. 

Νωρίτερα τα στελέχη της τρόικας είχαν υποστηρίξει ότι οι συνταξιούχοι 

«περνούν καλά στην Ελλάδα με 700 ευρώ τον μήνα». Μήνες αργότερα ανα

γκάστηκαν να πάρουν πίσω εκείνη την προκλητική φράση δηλώνοντας σε όλους τους τόνους ότι «οι συνταξιούχοι δεν μπορούν να σηκώσουν άλλα βάρη». Τον Μάιο προέβλεψαν ότι ο πληθωρισμός θα κινηθεί το 2010 με ρυθμό 1,9%. Ωστόσο τον Ιούλιο έφθασε στο 5,5% και συνεχίζει ανοδικά... 

Εγραψαν στο μνημόνιο ότι η ύφεση θα είναι 4% το 2010· τον Ιούνιο είπαν 

«μάλλον θα είναι μικρότερη» και τον Αύγουστο... επέστρεψαν στην αρχική τους εκτίμηση. Συνέχισαν με ανεδαφικές συστάσεις: στο τέλος Ιουλίου ζήτησαν για πωληθεί «εδώ και τώρα» το 40% των λιγνιτικών και υδροηλεκτρικών μονάδων της ΔΕΗ και απαίτησαν χιλιάδες απολύσεις στις ΔΕΚΟ, την ώρα που δήλωναν ότι ανησυχούν για την ανεργία... 

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), κατά την πάγια τακτική του, προτείνει στις κυβερνήσεις ανά τον κόσμο σκληρά μέτρα, όπως π.χ. απολύσεις στο Δημόσιο, αλλά διαψεύδει ότι απαίτησε κάτι συγκεκριμένο. Στην Ελλάδα τα άλλα δύο μέλη της τρόικας (η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα) υιοθέτησαν αμέσως τους «τρόπους» του ΔΝΤ: οι προτάσεις για μέτρα διαψεύδονται δημοσίως και παρουσιάζονται συνήθως ως «ελεύθερη» επιλογή της κυβέρνησης. Πίσω όμως από τις προτάσεις υπάρχει το στοιχείο του καταναγκασμού, καθώς η μη αποδοχή μιας πρότασης από την κυβέρνηση στην οποία υποβάλλεται μπορεί να ισοδυναμεί με πάγωμα της επόμενης δόσης του δανείου και απειλή χρεοκοπίας. 

1 «Δεν ζητήσαμε μείωση μισθών στον ιδιωτικό τομέα»

Ενα από τα πρώτα ζητήματα που έθεσαν μετ΄ επιτάσεως στο υπουργείο Οικονομικών ήταν η μείωση των μισθών στον ιδιωτικό τομέα για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας. Η κυβέρνηση αντέκρουσε την αξίωση με το επιχείρημα της απώλειας εσόδων για τα ασφαλιστικά ταμεία και τις ολέθριες επιπτώσεις που θα είχε η συγκεκριμένη κίνηση για την ύφεση στην πραγματική οικονομία. 

Την Κυριακή 2 Μαΐου, αμέσως μετά την υπογραφή του μνημονίου, τα στελέχη της τρόικας έδωσαν την πρώτη τους συνέντευξη Τύπου επί ελληνικού εδάφους σε κεντρικό ξενοδοχείο της Αθήνας. Κατά τη διάρκειά της δήλωσαν ότι δεν ζήτησαν περικοπές μισθών στον ιδιωτικό τομέα! 

Το υπουργείο Οικονομικών θεώρησε ότι η στάση και τα λεγόμενα των επιτηρητών της χώρας άφηναν εκτεθειμένη την κυβέρνηση, εφόσον διέψευσαν την επίσημη θέση ότι «δόθηκε μάχη για να σωθούν οι μισθοί». «Ζήτησαν με απόλυτο τρόπο κατάργηση του 13ου και του 14ου μισθού στον ιδιωτικό τομέα» έλεγαν οργισμένοι συνεργάτες του κ. Παπακωνσταντίνου. Η κοινή πρόταση των τριών μερών ήταν να μειωθούν οι μισθοί κατά 20% στον ιδιωτικό τομέα, για να μειωθεί το κόστος εργασίας, οι τιμές και ο πληθωρισμός, ώστε να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα, έλεγαν οι συνεργάτες του. Την επομένη της συνέντευξης Τύπου ο επικεφαλής της αντιπροσωπείας του ΔΝΤ Πόουλ Τόμσεν έσπευσε να κατευνάσει την οργή της κυβέρνησης και να διασκεδάσει τις εντυπώσεις παραδεχόμενος σε τηλεοπτικό σταθμό ότι «συζητήθηκε το θέμα του 13ου και του 14ου μισθού στον ιδιωτικό τομέα». 

2 «Καλοπερασάκηδες» συνταξιούχοι

Ο επικεφαλής της αποστολής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας κ. Κλάους Μαζούχ υποστήριξε σε συνάντηση που είχε με τον υπουργό Εργασίας κ. Α.Λοβέρδο και τον υφυπουργό κ. Γ.Κουτρουμάνη ότι «με 720 ευρώ τον μήνα ο συνταξιούχος δεν περνάει άσχημα στην Ελλάδα»,υπονοώντας προφανώς ότι πρέπει να μειωθούν και άλλο οι συντάξεις! Στο περιθώριο της συνέντευξης Τύπου της τρόικας στις 17 Ιουνίου, αμέσως μετά την ενδιάμεση αξιολόγηση για τη δεύτερη δόση, «Το Βήμα» ζήτησε εξηγήσεις από τον κ. Μαζούχ για εκείνη τη φράση. Απάντησε ότι τα λεγόμενά του παρεξηγήθηκαν, εφόσον δεν εννοούσε το σύνολο των συνταξιούχων στην Ελλάδα, αλλά μόνο όσους συνταξιοδοτούνται έπειτα από 15 έτη εργασίας. «Σε άλλες χώρες οι συντάξεις είναι πιο χαμηλές έπειτα από 15 χρόνια δουλειάς» είπε. 

Στις αρχές Αυγούστου, και ενώ είχε ήδη αρχίσει να εφαρμόζεται η περικοπή των συντάξεων των χαμηλοσυνταξιούχων, ο επικεφαλής της αντιπροσωπείας του ΔΝΤ Πόουλ Τόμσεν δήλωσε μιλώντας στο «Βήμα»: «Δεν μπορείς να εφαρμόζεις ένα πρόγραμμα τόσο μεγάλης δημοσιονομικής προσαρμογής και να ρίχνεις όλο το βάρος στους συνταξιούχους και στους μισθωτούς». Η διαφορά στον τόνο και στην επιλογή των εκφράσεων αποτυπώνει ξεκάθαρα τη μεταστροφή των δανειστών μας. 

3 Μνημόνιο - πληθωρισμός 0-1

Τα στελέχη της τρόικας περίμεναν πληθωρισμό 1,9% για το 2010. Η αρχική τους πρόβλεψη στο μνημόνιο για πληθωρισμό 1,9% ανατράπηκε πολύ γρήγορα από τα δεδομένα και έμελλε να οδηγήσει στην πρώτη αναθεώρηση των στόχων που περιγράφονται στο μνημόνιο. Στις 5 Αυγούστου «έστειλαν» τον πληθωρισμό για το 2010 στο 4,75%. 

«Αφού υπάρχει ύφεση στην αγορά γιατί οι τιμές ανεβαίνουν;» ρώτησαν στο τέλος Ιουλίου την υπουργό Οικονομίας κυρία Λούκα Κατσέλη. «Στην Ελλάδα υπάρχουν πολλές μικρές επιχειρήσεις. Στην προσπάθειά τους να καλύψουν τα έξοδά τους και να μην απολύσουν προσωπικό ανεβάζουν τις τιμές ώστε να “βγάλουν” τον μήνα και να γλιτώσουν το λουκέτο» τους απάντησε η υπουργός, εξηγώντας επίσης ότι το υψηλό εξωγενές κόστος λειτουργίας (δημοτικά τέλη, ηλεκτρικό) εμποδίζει σε πολλές περιπτώσεις τη μείωση των τιμών. 

«Το ΔΝΤ έπεσε δραματικά έξω στην πρόβλεψη για τον πληθωρισμό εφέτος,ωστόσο δεν έχει και τόση σημασία, μια και ούτως ή άλλως ο πληθωρισμός θα πέσει και κάτω του 1% του χρόνου» υποστηρίζει ο διευθυντής Οικονομικών Μελετών της Αlpha Βank κ. Μ. Μασουράκης . «Δεν έχειεπίσηςκαι τόση σημασία αν το ΑΕΠ εφέτος μειωθεί κατά 4% ή κατά 3%, αν και το 3% είναι το πιθανότερο αν υλοποιηθεί ο προϋπολογισμός δημοσίων επενδύσεων ως έχει» σημειώνει διαφωνώντας με μία ακόμη πρόβλεψη της τρόικας, που εκτιμά ότι η ύφεση θα είναι 4%. 

4 «Απολύστε χιλιάδες υπαλλήλους των ΔΕΚΟ»

Την ώρα που οι κκ. Τόμσεν και Μαζούχ, μαζί με τον Σερβάς Ντερούζ (ΕΕ), έκρουαν των κώδωνα του κινδύνου για την αύξηση της ανεργίας, «κατώτερα» στελέχη της τρόικας χτυπούσαν το χέρι στο τραπέζι στα κεντρικά γραφεία του ΟΣΕστην οδό Καρόλου Ντηλ ζητώντας χιλιάδες απολύσεις προσωπικού. Αντίστοιχα περιστατικά καταγράφηκαν και σε «τεχνικού χαρακτήρα» συναντήσεις με στελέχη του οικονομικού επιτελείου. «Δεν καταλαβαίνουν γιατί δεν κάνουμε απολύσεις» τόνιζε μιλώντας στο «Βήμα» ένα από τα πρόσωπα που συμμετείχαν σε αυτές τις συναντήσεις από την ελληνική πλευρά. 

Στέλεχος του οικονομικού επιτελείου τούς... θύμισε ότι «σε συνθήκες ύφεσης, όταν ήδη καταγράφεται αύξηση της ανεργίας από τις απολύσεις στον ιδιωτικό τομέα, οι απολύσεις στον ευρύτερο δημόσιο τομέα θα επιδεινώσουν το εκρηκτικό πρόβλημα της ανεργίας». Λίγες ημέρες αργότερα ο εκπρόσωπος Τύπου του επιτρόπου Οικονομικών Υποθέσεων της ΕΕ Ολι Ρεν απάντησε κατηγορηματικά «όχι» σε ερώτημα του «Βήματος» για το αν ζητήθηκαν ή θα ζητηθούν απολύσεις από την κυβέρνηση. 

«Εχουν άγνοια της ελληνικής πραγματικότητας» επισημαίνει μιλώντας στο «Βήμα» γνωστός πανεπιστημιακός, σχολιάζοντας τις παραινέσεις της τρόικας. «Βρήκαν ένα σώμα δηλητηριασμένο από τον νεοφιλελευθερισμό και προσπαθούν να το θεραπεύσουν δίνοντάς του μεγαλύτερη δόση από το δηλητήριο».

5 «Θα είναι... δεν θα είναι... θα είναι» 4% η ύφεση

Στο μνημόνιο (2 Μαΐου) η τρόικα προέβλεψε ύφεση 4% για το 2010. Στη συνέντευξη Τύπου που έδωσαν στην Αθήνα στις 17 Ιουνίου ανέφεραν ότι «η ύφεση το 2010 ίσως να είναι μικρότερη από 4%» και προανήγγειλαν αναθεώρηση των προβλέψεών τους μετά την ολοκλήρωση του επίσημου ελέγχου προόδου τον Αύγουστο. Ωστόσο στις 5 Αυγούστου ανακοίνωσαν ότι εμμένουν στην πρόβλεψη για ύφεση 4%. 

Διαφορετικές εκτιμήσεις έκαναν την ίδια ημέρα έλληνες και ξένοι τραπεζικοί αναλυτές. 

«Αναμένουμε ότι η ανάπτυξη θα παραμείνει αρνητική για το υπόλοιπο του έτους, με μέση συρρίκνωση περίπου 3,5% το 2010» ανέφερε η Τζιάντα Τζιάνι της Citigroup ενώ ο Ντιέγκο Ισκάρο της εταιρείας αναλύσεων Ιhs Global Ιnsight σημείωσε «ότι η οικονομία θα συρρικνωθεί λιγότερο από 4% το 2010». Ωστόσο το πρόβλημα της ύφεσης στην πραγματική οικονομία προκαλεί ανησυχία. «Οταν η οικονομία συρρικνώνεται,το κλίμα εμπιστοσύνης πάσχει:οι τράπεζες δεν διακινδυνεύουν πιστώσεις, οι επενδυτές επιφυλάσσονται,η αγορά αποδυναμώνεται,οι επιχειρήσεις αποσταθεροποιούνται, η ανεργία διογκώνεται,τα έσοδα συρρικνώνονται,τα ελλείμματα επεκτείνονται» λέει ο κ. Κ. Βεργόπουλος , καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο Ρaris VΙΙΙ. Για «ύφεση που ξαφνιάζει» κάνει λόγο ο κ. Μασουράκης, η οποία προήλθε κατά τη γνώμη του τόσο από «την επίδραση της δημοσιονομικής κρίσης» όσο και από «τα μέτρα που λαμβάνονται για την αντιμετώπισή της». «Επειτα από επτά συνεχή αρνητικά τρίμηνα, το ΑΕΠ έχει ήδη μειωθεί κατά 5,5% περίπου, με το πρώτο θετικό τρίμηνο να μην αναμένεται πριν από το δεύτερο εξάμηνο του 2011» συμπληρώνει. 

6 «Οχι» στην κατανάλωση, «ναι» στην ανάπτυξη

Η πιο χτυπητή αντίφαση. Η τρόικα επιθυμεί για τους Ελληνες συγκράτηση μισθών για πιο ανταγωνιστική οικονομία, με υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης και με έμφαση στις εξαγωγές και όχι στην κατανάλωση. Ωστόσο προ ολίγων ημερών η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) απεφάνθη στη μηνιαία έκθεσή της ότι είναι καιρός να αυξηθεί η εσωτερική ζήτηση! «Η διατηρησιμότητα της ανάκαμψης της παγκόσμιας οικονομίας και της ζώνης του ευρώ θα εξαρτηθεί κυρίως από την περαιτέρω ενδυνάμωση της καταναλωτικής ζήτησης» αναφέρεται στην έκθεση. Ευλόγως θα αναρωτηθεί κανείς πώς είναι δυνατόν να αυξήσει τις δαπάνες του ο έλληνας καταναλωτής, με την ακρίβεια να καλπάζει στην εγχώρια αγορά και τις αποδοχές του να μειώνονται. Διότι, ως γνωστόν, η ΕΚΤ μετέχει στην τρόικα που επιβάλλει τη μείωση των εισοδημάτων των ελλήνων μισθωτών και συνταξιούχων, άρα και την περικοπή της αγοραστικής τους δύναμης. Η απάντηση της ΕΚΤ ίσως να είναι ότι η ελληνική αγορά είναι πολύ μικρή και πρέπει να «θυσιαστεί» για την πτώση του κόστους του παραγόμενου προϊόντος και των υπηρεσιών. 

«Το ΔΝΤ θεωρεί την ύφεση αναγκαίο μηχανισμό για τον αποπληθωρισμό,δηλαδή την τελική πτώση τιμών προς ενίσχυση της ανταγωνιστικότητος.Αν όμως οι τιμές μειωθούν, αυτό θα σημαίνει διόγκωση της αξίας του νομίσματος και συνεπώς πρόσθετη επιβάρυνση του χρέους ως προς το εθνικό εισόδημα» σημειώνει ο κ. Βεργόπουλος. «Με πλώρη στον αποπληθωρισμό, η οικονομία αποδιαρθρώνεται, η ανεργία αποβαίνει εκρηκτική,τα ελλείμματα βαθαίνουν, τα χρέη αποβαίνουν μη εξυπηρετήσιμα, εφόσον απορροφούν αυξανόμενο μερίδιο του εισοδήματος. Το εγχείρημα του ΔΝΤ στερείται ορατότητας, αφού μετά την τριετία τα αρχικά προβλήματα αναμένονται περισσότερο δυσεπίλυτα από ό,τι πριν. Το κρίσιμο ζήτημα της ανάκαμψης και των αυξητικών ρυθμών της οικονομίας όχι μόνον αγνοείται από την τρόικα και την κυβέρνηση, αλλά και αντιμετωπίζεται αρνητικά, καθ΄ όσον θεωρείται ότι θα εξουδετέρωνε τις “εξυγιαντικές” συνέπειες της σημερινής υφεσιακής αγωγής. Ωστόσο για όλες τις θυσίες του ΔΝΤ υπάρχει το όριο:να μην υποχωρεί το εθνικό εισόδημα. Πρέπει το εισόδημα να αυξάνεται, για να αποπληρώνονται τα χρέη.Αν αυτό συρρικνώνεται,τότε ούτε τα χρέη είναι εξυπηρετήσιμα» υποστηρίζει ο έλληνας οικονομολόγος. 

7 «Πουλήστε τώρα τις υποδομές της ΔΕΗ»

Στις αρχές Αυγούστου στελέχη της τρόικας ζήτησαν με «αξιοθαύμαστη» ελαφρότητα την πώληση του 40% των λιγνιτικών και υδροηλεκτρικών εργοστασίων της ΔΕΗ! Μετά το πρώτο σοκ που προκάλεσε στην κυβέρνηση και τις αντιδράσεις των συνδικαλιστών της Επιχείρησης που απείλησαν ότι «θα χυθεί αίμα», οι επικεφαλής των τριών αποστολών πήραν πίσω το αρχικό αίτημα. Στο επικαιροποιημένο μνημόνιο που ανακοινώθηκε την Παρασκευή η κυβέρνηση καλείται να παρουσιάσει αναλυτικά σχέδια για την απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας και το άνοιγμα της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από λιγνίτη. 

Κατά τη συνάντηση του πρωθυπουργού κ. Γ. Παπανδρέου με τον διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος κ. Γ. Προβόπουλο την περασμένη Πέμπτη συμφωνήθηκε ότι η πρόταση για πώληση του 40% των μονάδων της ΔΕΗ είναι εντελώς ανεδαφική με βάση τα σημερινά δεδομένα της ελληνικής αγοράς ενέργειας. 

«Ολα τα μεγάλα, βιώσιμα, μεταρρυθμιστικά προγράμματα που εφαρμόστηκαν με επιτυχία ανά τον κόσμο σχεδιάστηκαν από τις κυβερνήσεις των χωρών και με βάση τις ανάγκες των κοινωνιών (bottom-up)» σχολιάζει μιλώντας στο «Βήμα» ο οικονομολόγος του Πανεπιστημίου Τζονς Χόπκινς των ΗΠΑ Στιβ Χάνκεκαι σύμβουλος πολλών κυβερνήσεων ανά τον κόσμο. «Το ΔΝΤ έχει κάνει αισθητή την απουσία του από όλα τα μεγάλα, αξιόλογα και βιώσιμα προγράμματα οικονομικών μεταρρυθμίσεων ανά τον κόσμο. Ερχεται απέξω και προσφέρει συμβουλές α λα καρτ, δίχως να λαμβάνει υπόψη του τις ιδιαιτερότητες».