Εγκώμιο των νομισματικών υποτιμήσεων

ΠΗΓΗ: ΑΥΓΗ    (20/7/2010)

ΤΟΥ ΗΛΙΑ ΙΩΑΚΕΙΜΟΓΛΟΥ*

Μια ενδιαφέρουσα αντιπαράθεση διεξάγεται στους κόλπους της αριστεράς μεταξύ όσων υποστηρίζουν την έξοδο από το ευρώ, συσπειρωμένοι κυρίως γύρω από τις θέσεις του Κ. Λαπαβίτσα, και όσων αντιτίθενται και υποστηρίζουν μια λύση βασισμένη στην αναδιανομή του εισοδήματος. Όπως όλες οι αντιπαραθέσεις, έτσι κι αυτή κινδυνεύει από την εσωτερική δυναμική της: η ιστορία των εσωτερικών αντιπαραθέσεων του κομμουνιστικού κινήματος βρίθει από επεισόδια κατά τα οποία η επιθυμία κάθε πλευράς να υπερισχύσει των επιχειρημάτων της άλλης οδηγούσε σε διολίσθηση σε θέσεις, ιδέες ή θεωρίες του αστισμού. Μια τέτοια διολίσθηση σε θέσεις του αντιπάλου, εν προκειμένω της νεοφιλελεύθερης οικονομικής θεωρίας, αποτελεί και ο ισχυρισμός πολλών οικονομολόγων του ΣΥΡΙΖΑ που αντιτίθενται στην έξοδο της χώρας από το ευρώ, ότι η υποτίμηση ενός εθνικού νομίσματος είναι επιζήμια για τις εργαζόμενες τάξεις, και μάλιστα είναι περισσότερο επιζήμια από την εσωτερική υποτίμηση που ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη και συντρίβει τις δυνάμεις της εργασίας.

Υπήρξαν σημαντικές διαμάχες στη δεκαετία του 1990 σχετικά με τα αποτελέσματα της ονομαστικής υποτίμησης ενός εθνικού νομίσματος. Το ισχυρότερο (νεοφιλελεύθερο) ρεύμα των οικονομικών επέβαλε τελικά την άποψή του ότι η νομισματική υποτίμηση δεν έχει αποτέλεσμα, διότι αυξάνει τον πληθωρισμό και έτσι ακυρώνει την ίδια την αρχική θετική επίδρασή της επί της παραγωγής και της απασχόλησης. Όσο για την αγοραστική δύναμη των μισθών, η υποτίμηση τη μειώνει, σύμφωνα με τον ίδιο ισχυρισμό, διότι αυξάνει τις τιμές των εισαγομένων προϊόντων άμεσα και των εγχωρίως παραγομένων μεσοπρόθεσμα.

Αυτά τα επιχειρήματα υιοθετούν σήμερα πολλοί οικονομολόγοι του ΣΥΡΙΖΑ που αντιτίθενται στην πρόταση για έξοδο της χώρας από το ευρώ.

Ας θυμηθούμε, όμως, τι κάνει η ονομαστική υποτίμηση ενός εθνικού νομίσματος σύμφωνα με τις ετερόδοξες οικονομικές θεωρίες, τις δικές μας, αυτές που βρίσκονται σε αντιπαλότητα με τον θεωρητικό νεοφιλελευθερισμό. Καταρχήν, η υποτίμηση, εάν πραγματοποιηθεί σε συνθήκες ύφεσης και όχι σε κάποια άσχετη στιγμή, αυξάνει, και μάλιστα αρκετά σύντομα, τη ζήτηση για εγχώρια προϊόντα και μειώνει τις εισαγωγές καταναλωτικών προϊόντων. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τη βελτίωση του εμπορικού ισοζυγίου και ως επακόλουθο την αύξηση της παραγωγής και της απασχόλησης. Αυτό συμβαίνει υπό όρους, οι οποίοι όμως πληρούνται στην περίπτωση της Ελλάδας (αρκούντως υψηλές ελαστικότητες των εξαγωγών και των εισαγωγών ως προς τις τιμές). Στο νέο σημείο που βρίσκεται, έτσι, η οικονομία, οι μισθωτοί έχουν μεγαλύτερη διαπραγματευτική δύναμη επειδή η ανεργία είναι μικρότερη. Οι επιχειρήσεις, που αντιμετώπιζαν, πριν την υποτίμηση, μειωμένη ζήτηση και μειωμένο βαθμό χρησιμοποίησης των εγκαταστάσεών τους, μπορούν τώρα να αυξήσουν την παραγωγή τους χάρη στις αυξημένες παραγγελίες που δέχονται. Στον βαθμό που ενδιαφέρονται να ανακτήσουν χαμένα μερίδια αγοράς, μεταφέρουν ένα μόνο μέρος από την αύξηση του κόστους εργασίας στις τιμές. Αυτή η διαδικασία συνεχίζεται έως ότου η αύξηση της παραγωγής τους και του βαθμού χρησιμοποίησης του κεφαλαίου τους αυξήσει τη δική τους διαπραγματευτική δύναμη και ισοφαρίσει τη διαπραγματευτική δύναμη των εργαζομένων. Στο τέλος της διαδικασίας αυτής το μερίδιο της εργασίας έχει αυξηθεί. Όσο για το τελικό επίπεδο παραγωγής και απασχόλησης είναι υψηλότερο από αυτό που υπήρχε πριν την υποτίμηση. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η προσαρμογή της οικονομίας που πυροδοτείται από την ονομαστική υποτίμηση ενός εθνικού νομίσματος ολοκληρώνεται στη μεσοπρόθεσμη διάρκεια και προλαβαίνει να επιδράσει θετικά στη συσσώρευση κεφαλαίου και την παραγωγικότητα της εργασίας.

Οι οικονομολόγοι της αριστεράς που αντιτίθενται στην έξοδο της χώρας από το ευρώ διαθέτουν και άλλα, σοβαρά, αξιόπιστα και πειστικά επιχειρήματα που δεν ανήκουν στο οπλοστάσιο της κυρίαρχης (νεοφιλελεύθερης) οικονομικής θεωρίας. Στην περίπτωση όμως της υποτίμησης του νομίσματος υποχωρούν σε ταξικά ολισθηρό έδαφος -ολισθηρό με την έννοια ότι έχει αλυσιδωτές επιπτώσεις.

* Ο Ηλίας Ιωακείμογλου είναι μέλος της συντακτικής επιτροπής του περιοδικού "Θέσεις".