Η λιτότητα επιδεινώνει την κρίση στην ευρωζώνη

Κυριακή, 16 Μαΐου 201

Πηγή: Εποχή 

 

Του
Κώστα  Βεργόπουλου*

Οι ευρωπαϊκές αποφάσεις της 9ης Μαΐου αναιρούν στην πράξη, με εντυπωσιακό τρόπο, την μέχρι σήμερα πολιτική της Ευρωζώνης. Ο,τι διεκήρυσσαν οι Ευρωπαίοι ιθύνοντες πως δήθεν δεν ήταν δυνατόν, σήμερα γίνεται αποδεκτό, παρόλο που ίδιοι συνεχίζουν να μην το ομολογούν Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ιδρύθηκε με τον καταστατικό όρο ότι δεν θα χρηματοδοτεί ποτέ τις δημόσιες δαπάνες των κρατών μελών Δέχονταν μόνον να χρηματοδοτεί τις ιδιωτικές τράπεζες και αποδεχόταν τα κρατικά ομόλογα μόνον ως εγγύηση για τις χρηματοδοτήσεις που προμήθευε στις ιδιωτικές τράπεζες με επιτόκιο 1%. Με αυτόν τον τρόπο, εξωθούσε τα κράτη μέλη να δανείζονται από τις αγορές χρήματος με αυξημένα επιτόκια και να εκτίθενται έτσι στην ανοικτή κερδοσκοπία των αγορών Υπολόγιζε έτσι ότι η αύξηση του κόστους δανεισμού θα λειτουργούσε σωφρονιστικά επάνω στα κράτη, ώστε να περικόπτουν τις δαπάνες τους και να δανείζονται λιγότερο Όμως, με την τροπή που έλαβε το ελληνικό πείραμα και την υψηλή ανησυχία που μεταδόθηκε στις ευρωπαϊκές αγορές σχετικά με την σταθερότητα του ευρώ, η ευρωπαϊκή πολιτική βρέθηκε μπροστά σε θανάσιμο κίνδυνο για το νομισμά της.

Μέσα σε 24 ώρες αναθεώρησε την πολιτική της και επέτρεψε στην ΕΚΤ να αγοράζει κρατικά ομόλογα και μάλιστα χωρίς ποσοτικούς περιορισμούς Έτσι, η ΕΚΤ γίνεται επιτελούς κανονική κεντρική τράπεζα για όλες τις χώρες μέλη, αγοράζει κρατικά ομόλογα, δηλαδή δανείζει τα κράτη μέλη με χαμηλό επιτόκιο, όπως ακριβώς η Αμερικανική, η Βρετανική και όλες οι κεντρικές τράπεζες του κόσμου Αυτό ήδη αρκεί για να αποκόψει την σχέση των κρατών με τις αγορές, δηλαδή να καταστήσει την κερδοσκοπία άνευ αντικείμενου, εφόσον στο εξής τα κράτη θα μπορούν να δανείζονται εκτός χρηματαγορών

Μετά τα ομόλογα, το ευρώ

Όμως, από την άλλη πλευρά, η κρίση στις ευρωπαϊκές χρηματαγορές συνεχίζεται, όχι πλέον επάνω στα κρατικά ομόλογα, αλλά επάνω στο ευρώ κατευθείαν. Ο λόγος είναι ότι οι αποφάσεις της 9ης Μαΐου αξιώνουν ακόμη μεγαλύτερες περικοπές δημοσίων δαπανών και αυξημένη λιτότητα στο σύνολο της Ευρωζώνης. Η γενίκευση της λιτότητας υπονομεύει σήμερα την έξοδο της Ευρωζωνης από την κρίση και συνεπώς το μέλλον του ευρώ Ενώ δηλαδή εξασφαλίσθηκε το ευρώ από χρηματοπιστωτική πλευρά, συνεχίζει να υπονομεύεται από την οικονομική πλευρά. 

Με την γενικευμένη λιτότητα, το σύνολο της ζώνης κατευθύνεται προς μηδενικούς ρυθμούς ανάπτυξης, με συνέπεια να απειλείται οποιαδήποτε κεφαλαιακή τοποθέτηση στην Ευρωζώνη, είτε στην οικονομία που βρίσκεται σε ραγδαία αποδυνάμωσή, είτε στο νόμισμα, που στερείται έτσι κάθε προοπτικής Διοργανώνεται εκ των άνω αποδυνάμωσή της ευρωπαϊκής οικονομίας και αυτό αποθαρρύνει τόσο τις επενδύσεις κεφαλαίων στην Ευρώπη όσο και τις τοποθετήσεις στο ευρώ Το αμερικανικό δολάριο σήμερα ανέρχεται, στο μέτρο που προαναγγέλλεται εκεί ανάπτυξη 3% με 3,5% και ο πρόεδρος Ομπάμα δεν ακολουθεί διόλου συρρικνωτική πολιτική λιτότητας,  αλλά πολιτική δαπανών, ελλειμμάτων και δανεισμού, που θυμίζουν το Νιου Ντηλ του Ρουζβελτ (1935). Σήμερα, όπως και το 1930, η συντηρητική πλευρά βρίσκεται στην ηπειρωτική Ευρώπη και ιδίως στη Γερμανία, η οποία επιβάλλει τις περικοπές δαπανών, πιστεύοντας ότι διασώζει έτσι το ευρωνόμισμα. Όμως, όπως και το 1930, έτσι και σήμερα: η Γερμανία σφάλλει, αυτό επιβεβαιώνεται καθημερινά και το κόστος του σφάλματος επιρρίπτεται συστηματικά, άλλα και απολύτως αδιεξοδικά και επιζήμια, στους εργαζόμενους, μισθωτούς και συνταξιούχους

Πολιτική μη διατηρήσιμη

Πόσο θα διατηρηθεί ακόμη η εσφαλμένη, αντεργατική, αντι-οικονομική και αντικοινωνική πολιτική; Η πολιτική αυτή δεν είναι  διατηρήσιμη, διότι συνεπάγεται υψηλό κόστος, ακόμη και για τις επιχειρήσεις, με την μορφή αυξημένων ζημιών, με γενικευμένη οικονομική και κοινωνική κατάρρευση Η αντίσταση των εργαζόμενων που έχει ήδη αρχίσει από τις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου αποτελεί το πρώτο βήμα για την δυναμική που φθάνει μέχρι την τελική ανατροπή της.

Ο Μπαρόζο δεν μίλησε για κοινή ευρωπαϊκή οικονομική πολιτική ούτε για ευρωπαϊκή οικονομική κυβέρνηση, άλλα αξίωσε απλώς οι κρατικοί προϋπολογισμοί να υποβάλλονται στις Βρυξέλλες, προτού υποβληθούν στα εθνικά κοινοβούλια Αυτό δεν γίνεται και η Γαλλία   το απέρριψε ήδη Στην πράξη, το αντίθετο πρόκειται να συμβεί: μόνον οι εθνικές κυβερνήσεις και κοινοβούλια είναι σε θέση να γνωρίζουν με ποιο τρόπο θα αναθερμαίνουν την οικονομία τους, οσάκις αυτή απειλείται. Εφόσον έχει πλέον κοπεί από την 9η Μαΐου το νομισματικό φρένο που συγκρατούσε τις κυβερνήσεις στο να προγραμματίζουν δαπάνες διάσωσης της οικονομίας, θα πρέπει να αναμένεται τελικά και ανάκαμψη των δημοσίων δαπανών, παρά λιτότητα Και αυτό, παρά τις προσδοκίες, διακηρύξεις και ευσεβείς πόθους των διάφορων Μέρκελ και Μπαρόζων. Αυτή τη φορά, η αντίφαση είναι ανυπέρβλητη, βρίσκεται στην απέναντι από τον κόσμο της εργασίας και της παραγωγικής οικονομίας πλευρά και αποτελεί πλέον ζήτημα επιβίωσης για όλους.

* Ο Κώστας Βεργόπουλος διδάσκει Οικονομία στο πανεπιστήμιο του Παρισιού.