Μονόδρομος η αθέτηση πληρωμών

Πηγή: εφημ. Μακεδονία

ΚΩΣΤΑΣ ΛΑΠΑΒΙΤΣΑΣ

Πολύ σημαντικό στοιχείο της συμφωνίας που επιτεύχθηκε στη σύνοδο κορυφής των Βρυξελλών την περασμένη Πέμπτη, θεωρεί ο  καθηγητής Οικονομικών, Κώστας Λαπαβίτσας, το γεγονός ότι έγινε δεκτό και από την ΕΕ και από την ελληνική κυβέρνηση πως το χρέος δεν είναι δυνατόν να εξυπηρετείται ως έχει.

  "Με τη διευθέτηση που έγινε, δεν λύνεται αποφασιστικά το πρόβλημα του χρέους. Το σημαντικό είναι ότι συνέβη αθέτηση πληρωμών από πλευράς Ελλάδας, έστω και μερική, άρα ανοίγει ο δρόμος για τη λύση του προβλήματος του χρέους με περαιτέρω πράξεις γενικευμένης αθέτησης πληρωμών", προσθέτει, ενώ εκτιμά, ότι η ίδια αρχή, θα ισχύσει και για άλλες χώρες της Ευρωζώνης.

 "Το ότι ο Νικολά Σαρκοζί και άλλοι ηγέτες είπαν πως η συμφωνία, ισχύει μόνο για την Ελλάδα, μιλάει από μόνο του. Προσπαθούν να αποτρέψουν αυτό που φοβούνται. Η ουσία είναι ότι την Πέμπτη η Ε.Ε. παραδέχθηκε ότι το χρέος των περιφερειακών και άλλων χωρών μπορεί πλέον να αντιμετωπιστεί με αθέτηση πληρωμών. Η επίσημη στάση της ΕΕ για χρόνια ήταν ότι κάτι τέτοιο είναι αδιανόητο."

Διαφωνεί με τον όρο χρεοκοπία, "δεν υφίσταται για κυρίαρχα κράτη και χρησιμοποιήθηκε κατά κόρον για να πειστεί ο κόσμος πως η Ελλάδα βρίσκεται στο χείλος της καταστροφής". "Ο σωστός όρος είναι αθέτηση πληρωμών, ή οποία είναι μονόδρομος για την Ευρωζώνη σήμερα. Οι συνεργάτες μου κι εγώ έχουμε πει από καιρό ότι υπάρχουν δύο τρόποι για να γίνει αυτό. Ή με πρωτοβουλία του δανειστή, ή  με πρωτοβουλία του δανειζόμενου. Η συμφωνία της Πέμπτης αποτελεί κλασική περίπτωση αθέτησης πληρωμών με πρωτοβουλία του δανειστή. Το ότι την πρωτοβουλία είχαν οι επίσημοι μηχανισμοί της Ευρωζώνης, οι μεγάλες χώρες του κέντρου και οι μεγάλες τράπεζες, διεφάνη ξεκάθαρα. Σίγουρα δεν είχε τον πρώτο λόγο το κυρίαρχο κράτος, η Ελλάδα, ως όφειλε. Ως άμεσα εμπλεκόμενοι εμφανίζονταν Μέρκελ, Σαρκοζί, Τρισέ, ενώ η ελληνική κυβέρνηση παρακολουθούσε, σχολίαζε και πίεζε στα παρασκήνια".

Το σχέδιο που προκρίθηκε ήταν σχεδόν καθ’ ολοκληρίαν φτιαγμένο από τις τράπεζες, οι οποίες αναγκάστηκαν από τη γερμανική κυβέρνηση να δεχθούν κάποια ζημία, αλλά με τέτοιο τρόπο που να είναι ελάχιστη για τις ίδιες και μακροπρόθεσμα να βγουν ωφελημένες. Δέχθηκαν το μικρότερο δυνατόν κούρεμα, της τάξης του 20%, γεγονός που σημαίνει ότι η μείωση τουσυνολικού ελληνικού χρέους, θα είναι μικρή. Οι τράπεζες, θα μπορέσουν να ανταλλάξουν τα ομόλογα που κατέχουν με νέα, που πιθανόν θα έχουν μεγαλύτερη ρευστότητα. Το επιτόκιο των νέων αυτών ομολόγων, θα είναι υψηλότερο των παλαιών, περίπου 4-5%.

"Ο νέος δανεισμός, 109 δις ευρώ,  δεν είναι ιδιαίτερα γενναιόδωρος, αν μάλιστα συνυπολογιστεί ότι περίπου 50 δις είναι το υπόλοιπο του δανείου από το αρχικό Μνημόνιο. Στην ουσία η Ευρωζώνη προσφέρει αυτό που έλειπε, ώστε να αποφύγει η Ελλάδα την εμφάνιση στις αγορές το επόμενο διάστημα. Μας θέτουν εκτός αγορών - αν θυμάστε το Μνημόνιο προέβλεπε επιστροφή στις αγορές το 2011, πράγμα πασιφανώς πια εντελώς αδύνατο. Η νέα συμφωνία κλείνει αυτό το κενό. Ήταν αίτημα των αγορών να μείνει η Ελλάδα εκτός, γιατί μια επιστροφή με τους σημερινούς όρους, θα δημιουργούσε εξαιρετική αστάθεια και ένταση".

Οι ελληνικές τράπεζες, συμπεριφέρθηκαν καταρχήν ως τράπεζες, και κατά δεύτερο λόγο ως ελληνικά ιδρύματα. Φυσικά θα υποστούν κι αυτές το κούρεμα και μάλιστα θα είναι πιό προβληματικό γι αυτές γιατί κατέχουν αναλογικά μεγαλύτερο όγκο ελληνικού δημόσιου χρέους. Δόθηκαν βέβαια εγγυήσεις ότι θα γίνει αναπλήρωση του κεφαλαίου τους, όμως δεν έγινε ξεκάθαρο το πώς θα γίνει. Τίθεται και θέμα αλλαγής της ιδιοκτησίας τους, δεν ξέρουμε δηλαδή ποιός θα εμφανιστεί να κατέχει μεγάλο μέρος του μετοχικού κεφαλάιου των τραπεζών μετά την αναπλήρωσή του. Πιθανότατα θα υπάρξουν και συγχωνεύσεις. Βεβαίως φαίνεται να εξασφάλισαν συνεχή παροχή ρευστότητας από την ΕΚΤ και άρα τη βιωσιμότητά τους για το άμεσο μέλλον. Όμως θα είναι λάθος να περιμένει κανείς ότι οι τράπεζες θα αλλάξουν στο άμεσο μέλλον τη δανειοδοτική τους στάση, καθώς συνεχίζουν να τελούν υπό πίεση να περιορίσουν  το ενεργητικό τους, συμπεριλαμβανομένων των πωλήσεων των θυγατρικών τους στο εξωτερικό. Κατά πάσα πιθανότητα, η έλλειψη ρευστότητας στην ελληνική αγορά, θα συνεχιστεί το επόμενο διάστημα.

Με τη συμφωνία δόθηκε μία παράταση στη διαχείριση της ελληνικής κρίσης λόγω του επιπλέον δανεισμού, αλλά και των χαμηλότερων επιτοκίων από πλευράς ΕΕ. Όμως δεν προκύπτουν στοιχεία για να συμπεράνουμε ότι έχει επέλθει συνολική λύση.

 "Η λιτότητα θα συνεχιστεί, όπως και η πίεση επί της οικονομίας και η άνοδος της ανεργίας. Κάθε φορά που θα έχουμε εκταμίευση της επόμενης δόσης θα υπάρχει ένταση, διότι η οικονομία θα συνεχίσει να βρίσκεται σε ύφεση και άρα θα υπάρχουν προβλήματα να εκπληρώνονται οι όροι που θα έχει θέσει το ΔΝΤ και η ΕΕ. Το πιθανότερο είναι η Ελλάδα να κινηθεί μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας στο επόμενο διάστημα. Αυτό είναι αναμενόμενη, φυσιολογική, απόρροια της αθέτησης πληρωμών που γίνεται με πρωτοβουλία του δανειστή. Το πλαίσιο της οικονομικής πολιτικής που θα συνοδεύσει τη νέα συμφωνία θα κινηθεί στο ίδιο σκεπτικό που γνωρίσαμε στο Μνημόνιο και στο Μεσοπρόθεσμο. Ειπώθηκε σαφέστατα την Πέμπτη πως τα δημοσιονομικά ελλείμματα σε ολόκληρη την Ευρωζώνη θα πρέπει να μειωθούν στο 3% ως το 2014. Επίσης εμμένουν στην απελευθέρωση αγορών και τις ιδιωτικοποιήσεις, αν και κάποιες από τις προβλέψεις του Μεσοπρόθεσμου αναγκαστικά θα αλλάξουν δεδομένου ότι άλλαξε πλέον η δομή του χρέους" .

Ο κ.Λαπαβίτσας θεωρεί πως είναι παραπλανητικός ο τρόπος που παρουσιάζονται τα οφέλη της συμφωνίας από την κυβέρνηση. Θεωρεί επίσης ότι παραμένει εξαιρετικά προβληματικός ο τρόπος που συζητείται δημόσια η κρίση, με ουσιαστική έλλειψη επιχειρημάτων, ιδίως από το πολιτικό σύστημα. Δεν έχει επέλθει καμία βελτίωση στο θέμα αυτό από την αρχή της κρίσης, ενώ η αντιπαράθεση των πολιτικών και άλλων φορέων συνεχίζει να μοιάζει με κοκκορομαχία. Τέλος, εκτιμά ότι ο μόνος τρόπος για να λυθεί αποφασιστικά το πρόβλημα του χρέους είναι να γίνει αθέτηση πληρωμών με τρόπο κυρίαρχο και δημοκρατικό. Να λάβει δηλαδή την πρωτοβουλία ο δανειζόμενος, η Ελλάδα, για τη ρύθμιση του χρέους και να γίνει ουσιαστικό κούρεμα. Η αθέτηση πληρωμών θα πρέπει να γίνει με τη συμμετοχή και παρέμβαση του εργατικού και του λαϊκού στοιχείου, όπου σημαντικό ρόλο θα πρέπει να παίξουν πρωτοβουλίες όπως η Επιτροπή Λογιστικού Ελέγχου του χρέους.

 "Το πρόβλημα δεν θα λυθεί χωρίς ουσιαστική αντίδραση από τα κάτω. Είχαμε τις πρώτες ενδείξεις στο Σύνταγμα, είναι μία παρακαταθήκη, θα δούμε πού θα οδηγήσει".