Σενάρια αναδιάρθρωσης του χρέους και η αριστερά

ΠΗΓΗ: ISKRA
του Γιάννη Τόλιου

Το τελευταίο διάστημα παρά τις επίμονες διαψεύσεις κυβέρνησης και «τρόικας», πυκνώνουν τα δημοσιεύματα στον ελληνικό και ξένο τύπο, για την αναπόφευκτη αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους. Ταυτόχρονα εντείνονται οι προσπάθειες να της δοθεί συγκεκριμένος προσανατολισμός με τριπλό στόχο: Πρώτον την προστασία των συμφερόντων των πιστωτών, δεύτερον, την αποφυγή «τρανταγμών» στο νεοφιλελεύθερο οικοδόμημα της Ευρωζώνης και του ευρώ, τρίτον, στη διατήρηση του καθεστώτος κυριαρχίας του χρηματιστικού κεφαλαίου και των πολιτικών εκφραστών του στην ελληνική κοινωνία. Πρόκειται για ένα άκρως αντιδραστικό «στοίχημα» σε βάρος των εργαζόμενων και απλών πολιτών της χώρας, αποσιωπώντας ή «αφορίζοντας» οποιαδήποτε άλλη εναλλακτική πρόταση από τα ποικίλα «παπαγαλάκια» «μέσων μαζικής παραπληροφόρησης»! 

Η «κόκκινη γραμμή» της αναδιάρθρωσης 

Ανεξάρτητα από ποια λέξη θα χρησιμοποιηθεί για την αναγνώριση της αδυναμίας εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους (αναδιάρθρωση, ανάταξη, αναδιαπραγμάτευση, κοκ) πρόκειται ουσιαστικά για ομολογία χρεωκοπίας μαζί και των πολιτικών που οδήγησαν σε αυτό το σημείο τη χώρα πριν από την κρίση και μετά την εφαρμογή του «Μνημονίου». Ήδη ολόκληρη η ιδεολογική-πολιτική επίθεση στη λογική του «Δόγματος ΣΟΚ» που εξαπολύθηκε τον τελευταίο χρόνο, βρίσκεται σε αναδίπλωση. Το δάνειο της «τρόικας» πήγε για τους πιστωτές, ενώ μπήκε σε κίνηση ένας φαύλος κύκλος λιτότητας, ύφεσης, ανεργίας, υπερχρέωσης που οδηγεί τη χώρα στη χρεωκοπία.Δεν χρειάζονται άλλες αναλύσεις στοιχείων για να γίνει καθαρό ότι το χρέος δεν ξεχρεώνεται. Μπροστά μας υπάρχουν δύο επιλογές που ως «κόκκινη γραμμή» προσδιορίζουν τα σενάρια αναδιάρθρωσης του. Λύση με βάση τα συμφέροντα των πιστωτών ή της κοινωνίας; σε όφελος του χρηματιστικού κεφαλαίου ή της μεγάλης πλειοψηφίας του ελληνικού λαού;

Η πρώτη επιλογή της «ελεγχόμενης χρεωκοπίας», εμφανίζεται με διάφορες παραλλαγές, λόγω των αντιθέσεων μεταξύ διαφόρων μερίδων της άρχουσας ελίτ σε εθνικό και υπερεθνικό επίπεδο. Οι τραπεζίτες απορρίπτουν έστω και τη μικρή διαγραφή (κούρεμα) χρέους προκρίνοντας ως αναγκαστική λύση την επιμήκυνση εξόφλησης αλλά με ευνοϊκούς όρους (επιτόκια, διασφαλίσεις, κ.ά.). Οι κυρίαρχες ελίτ των Βρυξελλών κρίνουν ότι το μικρό «κούρεμα» στο πλαίσιο μιας «συμφωνίας πιστωτών» (collective action clause) θα μπορούσε να αποτρέψει το «ντόμινο» χρεωκοπίας και δεν θα έβαζε σε κίνδυνο το ευρώ. Οι κερδοσκόποι (θεσμικοί επενδυτές, τράπεζες, πολυεθνικές) αρκούνται στη λέξη «αναδιάρθρωση» για να μετρήσουν κέρδη από τα «συμβόλαια αντιστάθμισης κινδύνου» (CDS). Οι μεγάλοι και μεσαίοι εισοδηματίες, κάτοχοι ομολόγων, την απορρίπτουν γιατί θα οδηγούσε σε μείωση συσσωρευμένου πλούτου. Εν ολίγοις όλες οι δυνάμεις του «κατεστημένου» επιδιώκουν λύσεις επώδυνες για τους μισθωτούς και τον ελληνικό λαό, που οδηγούν σε μακροχρόνια «Μνημόνια» και νέα προγράμματα λιτότητας (26 δισ. ευρώ), «κινεζοποίηση» μισθών και επιστροφή των εργασιακών σχέσεων στις αρχές του 1900, καθώς την εκποίηση με συνοπτικές διαδικασίες των «ασημικών» της δημόσιας περιουσίας (50 δισ. ευρώ), απογυμνώνοντας τη χώρα και τους εργαζόμενους από κάθε περιουσιακό στοιχείο χάριν των πιστωτών.Η συγκεκριμένη πολιτική εκτός από τα οικονομικά και κοινωνικά ερείπια, δεν προσφέρει καμιά προοπτική στη χώρα και στον ελληνικό λαό, ούτε πολύ περισσότερο στη νέα γενιά που νιώθει περιττή και άχρηστη χωρίς ελπίδα στο μέλλον. 

Υπάρχει εναλλακτική διέξοδος; 

Ωστόσο υπάρχει εναλλακτική διέξοδος σε ριζοσπαστική-προοδευτική κατεύθυνση. Χωρίς να είναι εύκολη γιατί προϋποθέτει ανατροπές, είναι σαφώς καλύτερη από την «ελεγχόμενη πτώχευση». Πρόκειται για την αμφισβήτηση πληρωμής του μεγαλύτερου μέρους του χρέους και επαναδιαπραγμάτευση του υπόλοιπου με φιλολαϊκούς όρους. Αυτή η επιλογή έπρεπε να είχε γίνει γιατί όσο καθυστερεί είναι σε βάρος της χώρας. Η πρόταση δεν αντανακλά νοοτροπία «μπαταχτσίδων» αλλά σύννομη πρακτική με βάση τη θεωρία και πρακτική του διεθνούς δικαίου. Στηρίζεται στη θέση της «κατάστασης ανάγκης» της «Διεθνούς Επιτροπής του ΟΗΕ» που αναγνωρίζει το δικαίωμα σε μια χώρα να αρνηθεί την πληρωμή χρέους όταν έχει να διαλέξει μεταξύ εξουθένωσης του λαού και πληρωμής χρεών στους πιστωτές, καθώς και στην αντίληψη του «απεχθούς» χρέους που αμφισβητεί την πληρωμή εκείνου του χρέους που δεν ήταν σε όφελος του λαού θέτοντας την απαίτηση ουσιαστικού λογιστικού ελέγχου του. Η συγκεκριμένη επιλογή αποτελεί αφετηρία ενός δρόμου που συνοδεύεται και από άλλα ριζοσπαστικά μέτρα όπως εθνικοποίηση-κοινωνικοποίηση τραπεζικού συστήματος και εφαρμογή μιας γενικότερης δέσμης μέτρων προοδευτικής εξόδου από την κρίση, με βιώσιμη ανάπτυξη, αύξηση θέσεων εργασίας, δικαιότερη κατανομή εισοδήματος, αναβάθμιση κοινωνικού κράτους, δημόσιες επιχειρήσεις στους στρατηγικούς τομείς, στήριξη μικρομεσαίων επιχειρήσεων και αγροτών, κ.ά. Είναι ένας δρόμος κίνησης της κοινωνίας στο μέλλον. 

«Αμήχανη» Αριστερά ή «Ριζοσπαστική» Αριστερά; 

Ασφαλώς ο παραπάνω δρόμος εμπεριέχει δυσκολίες και συνεπάγεται αγώνες. Δεν αποτελεί τακτική στο «υπάρχον», αλλά στρατηγική υπέρβασης προς το «ιστορικά αναγκαίο» αύριο. Αμφισβητεί το νεοφιλελεύθερο οικοδόμημα της Ευρωζώνης και το στενό κορσέ του ευρώ που οδηγεί σε γενικευμένη λιτότητα, διψήφια ποσοστά ανεργίας και μόνιμη αναπτυξιακή καχεξία ιδιαίτερα των χωρών της περιφέρειας και κατάργηση με τα διάφορα «Σύμφωνα» κάθε έννοιας ανεξαρτησίας και λαϊκής κυριαρχίας. Απορρίπτει ως άκρως επιζήμια την ιδέα της «πάση θυσίας» παραμονής στην Ευρωζώνη και την κινδυνολογία κατάρρευσης τραπεζών και ασφαλιστικών ταμείων. Είναι άραγε ρεαλιστική η λύση των αλλεπάλληλων πακέτων στήριξης των τραπεζών (108 δισ. ευρώ ως τώρα) και μη ρεαλιστική η εθνικοποίηση τους; Είναι ρεαλιστική η ρευστοποίηση της δημόσιας περιουσίας και μη ρεαλιστική η στήριξη των ασφαλιστικών ταμείων; Είναι ρεαλιστική η επιλογή σκληρού νομίσματος (ευρώ) σε χώρες με χαμηλή ανταγωνιστικότητα και τα μόνιμα ελλείμματα για τις αδύναμες με αντίστοιχα πλεονάσματα στις ισχυρές;

Δυστυχώς η ελληνική αριστερά σχεδόν στο σύνολο της, συμπεριφέρεται στην κρίσιμη αυτή στιγμή ως «αυτιστική». Παρατηρεί παρά παρεμβαίνει ηγεμονικά στα γεγονότα σηματοδοτώντας στον λαό τη λύση της προοδευτικής εξόδου από την κρίση. Το ζήτημα της άρνησης πληρωμής του εξουθενωτικού χρέους, της διαγραφής του μεγαλύτερου μέρους και καθορισμού ανεκτών δαπανών εξυπηρέτησης του υπόλοιπου (ως 2% του ΑΕΠ αντί 32%), αποτελεί την αφετηρία ενός ριζοσπαστικού προγράμματος βιώσιμης εξόδου από την κρίση με ανοικτό τον ορίζοντα της σοσιαλιστικής προοπτικής. Ωστόσο ούτε κι αυτό μόνο του επαρκεί. Χρειάζεται ένα ισχυρό-μαχητικό κίνημα αντίστασης στις «Μνημονιακές» πολιτικές και μιαριζοσπαστική-αριστερή κυβέρνηση που να προωθήσει την εναλλακτική λύση. Το πρώτο αναγκαίο βήμα είναι η κοινή δράση των δυνάμεων της αριστεράς για να ακολουθήσουν τα υπόλοιπα. Σε αυτό πρώτα απ’ όλα θα κριθεί η ιστορική της δικαίωση.