Το δημόσιο χρέος είναι και ζήτημα φορολογίας

Πηγή: ΕΠΟΧΗ

Tου 

Άγγελου Κούρου

Eχει αναφερθεί πολλές φορές ως τώρα ότι το πρόβλημα του δημόσιου χρέους είναι πρώτα από όλα πρόβλημα αναδιανομής του εισοδήματος. Ας δούμε μερικά στοιχεία πάνω σε αυτό το θέμα και ας το συνδέσουμε με την εξαγγελία του πρωθυπουργού για περαιτέρω μείωση της φορολογίας των ΑΕ και ΕΠΕ (συντελεστής φορολογίας από το 24% στο 20%).

Σύνθεση φορολογικών 

εσόδων  ή, αλλιώς, 

σε ποιους οφείλεται 

η υστέρηση 

των φορολογικών εσόδων;

Αν, σε πρώτο επίπεδο, διαχωρίσουμε την πηγή των φορολογικών εσόδων σε άμεσους και έμμεσους φόρους, τότε διαπιστώνουμε ότι στην έμμεση φορολογία η Ελλάδα υπερβαίνει το μέσο όρο της ΕΕ-27 κατά 4,1 μονάδες και κατέχει την 14η υψηλότερη θέση (Πίνακας 1)

Στην άμεση φορολογία, όμως, η Ελλάδα κατέχει την 22η χειρότερη θέση, στην ΕΕ-27,  με διαφορά 9,8 μονάδων από τον μέσο όρο! (Πίνακας 2)

Θα πρέπει να σημειώσουμε επίσης το εξής: Η Ελλάδα παρόλο που το έτος 2000 υπολείπονταν 4,6 μονάδες από τον μέσο όρο της ΕΕ-27, προέβηκε στα επόμενα 8 χρόνια στη μεγαλύτερη μείωση, στην ΕΕ-27, της τάξεως των 4,5 μονάδων (από 28,8 στο 24,5), όταν ο μέσος όρος μειώθηκε μόλις κατά 0,1 (από 34,4 σε 34,3).

Από τα παραπάνω γίνεται σαφές ότι η Ελλάδα υστερεί στα φορολογικά έσοδα λόγω της άμεσης φορολογίας. Ας εξετάσουμε τώρα την διάρθρωση της άμεσης φορολογίας, δηλαδή τους φόρους των μισθωτών-συνταξιούχων και τους φόρους των επιχειρήσεων.

Ανάλυση της άμεσης  

φορολογίας ή, αλλιώς, 

γιατί διαμαρτύρονται o

ι επιχειρήσεις στην Ελλάδα  

για τους φόρους τους;

*Φόροι μισθωτών

Όσον αφορά τους μισθωτούς ο παρακάτω πίνακας είναι αποκαλυπτικός. (Πίνακας 3)

Προφανώς, οι πιο πλούσιοι Έλληνες πληρώνουν τους πιο πολλούς φόρους και, προφανώς, αυτοί είναι οι μισθωτοί (το 50% της άμεσης φορολογίας προέρχεται από μισθωτούς-συνταξιούχους).

* Φόροι επιχειρήσεων

Από τη χρήση 2005, με την εφαρμογή του νόμου 3296/2004 της Ν.Δ, άρχισε η σταδιακή μείωση της φορολόγησης των νομικών προσώπων με την εφαρμογή των κάτωθι συντελεστών ανά έτος. (Πίνακας 4)

Το δημόσιο, μείωσε τους συντελεστές υποτίθεται χάριν της ανάπτυξης και των επενδύσεων αλλά τελικά τα έσοδα από το φόρο νομικών προσώπων μειώθηκαν, ενώ το βάρος της άμεσης φορολογίας  μεταφέρθηκε στους μισθωτούς και  στους συνταξιούχους.Η παρουσίαση των φόρων που εισέπραξε το Δημόσιο στα έτη 2008 και 2004 είναι αποκαλυπτική (Πίνακας 5).

Το γεγονός ότι ο φόρος που κατέβαλαν τα νομικά πρόσωπα μειώθηκε ακόμα και σε απόλυτο αριθμό, δείχνει ότι η μείωση των συντελεστών φορολόγησης δεν είχε σαν αποτέλεσμα την αναμενόμενη αύξηση του κύκλου εργασιών και των θέσεων εργασίας, αλλά τελικά μόνο αποτέλεσμα είχε να χάσει το δημόσιο ένα μεγάλο ποσό φόρων, το οποίο όμως πλήρωσαν οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι, αφού στο εν λόγω διάστημα πλήρωσαν 2,33 δισ. ευρώ περισσότερα.

Σε επίπεδο Ε.Ε βλέπουμε ότι οι επιχειρήσεις στην Ελλάδα αντιμετωπίζουν ένα από τα ευνοϊκότερα φορολογικά καθεστώτα. Σύμφωνα, λοιπόν, με τον επόμενο πίνακα οι φόροι που πληρώνουν οι ΑΕ και οι ΕΠΕ στην Ελλάδα, μας κατατάσσουν στην τρίτη χειρότερη θέση στην ΕΕ-27. Οι μειώσεις των ονομαστικών φορολογικών συντελεστών για τις επιχειρήσεις, που ξεκίνησε η Ν.Δ και συνεχίζει πλέον το ΠΑΣΟΚ, είχε σαν αποτέλεσμα η Ελλάδα να επιτύχει, μέσα στην περίοδο 2000-2008, την τρίτη μεγαλύτερη μείωση των φόρων από επιχειρήσεις, της τάξεως των 1,6 μονάδων του ΑΕΠ (μόνο για το έτος 2008, δηλαδή απωλέσθηκαν 3,8 δις ευρώ, σε σχέση με αυτά που θα εισέπραττε η χώρα το 2000) (Πίνακας 6).

Επίσης, σε έναν από τους σημαντικότερους δείκτες που υπολογίζει η Eurostsat, στον πραγματικό φορολογικό συντελεστή στο κεφάλαιο (όχι δηλαδή ο ονομαστικός  φορολογικός συντελεστής αλλά ο πραγματικός – αυτός που συμπεριλαμβάνει όλες τις φοροαπαλλαγές και τις αυτοτελείς φορολογήσεις κερδών που ισχύουν σε κάθε χώρα για τον συντελεστή κεφάλαιο), η Ελλάδα βρίσκεται κάτω από το 50% του μέσου όρου της ΕΕ-27 (15,8 στην Ελλάδα, έναντι 32,6 στην Ε.Ε-25). Με άλλα λόγια, η Ελλάδα θα έπρεπε να εισπράττει τους διπλάσιους φόρους κάθε χρόνο από τις επιχειρήσεις, για να βρίσκεται στον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Και αυτή η υποφορολόγηση των επιχειρήσεων δεν έχει καμία σχέση με την φοροδιαφυγή, αλλά μόνο με το ύψος των φορολογικών συντελεστών και τις φοροαπαλλαγές που απολαμβάνουν τα νομικά πρόσωπα.

Φορολογία εφοπλιστικού κεφαλαίου ή, αλλιώς, 

μια αυτονόητη απάντηση 

σε ένα αυτονόητο 

ερώτημα

Οι φόροι που δεν πληρώνουν οι επιχειρήσεις στην Ελλάδα, αλλά και γενικότερα οι φόροι που δεν πληρώνει ολόκληρος ο παραγωγικός συντελεστής κεφάλαιο (επιχειρήσεις, συσσωρεμένη περιουσία κτλ), συγκριτικά με την υπόλοιπη Ε.Ε, εξηγούν μόνο κατά ένα μέρος την υστέρηση των φορολογικών εσόδων ως ποσοστό επί του ΑΕΠ (περίπου 2 μονάδες του ΑΕΠ σύμφωνα με το δείκτη της Eurostat «Φόροι στον συντελεστή Κεφάλαιο»). Ένα εξίσου σημαντικό μέγεθος, το οποίο συστηματικά υποεκτιμάται από τους εκάστοτε ιθύνοντες, είναι η δραστηριότητα του ναυτιλιακού κεφαλαίου στην Ελλάδα. Ας πάρουμε ένα-ένα τα δεδομένα:

Το ελληνικό εφοπλιστικό κεφάλαιο είναι το μεγαλύτερο στον κόσμο, κατέχει  το 16% του παγκόσμιου στόλου. Αυτό είναι και το μοναδικό οικονομικό μέγεθος στο οποίο η Ελλάδα είναι σε καλύτερη θέση από τους εταίρους της στην Ε.Ε. Η προστιθέμενη αξία που παράγει το εφοπλιστικό κεφάλαιο, προσαυξάνει το ΑΕΠ της Ελλάδας. Σύμφωνα με μελέτη της Εθνικής Τράπεζας ολόκληρη η δραστηριότητα της ναυτιλίας παράγει το 7% του ελληνικού ΑΕΠ.  Το μεγαλύτερο μέρος αυτού του ΑΕΠ αφορά τη δραστηριότητα των ποντοπόρων πλοίων. 

Ποια όμως είναι τα φορολογικά έσοδα που έχει η χώρα από αυτές τις δραστηριότητες;

Ως γνωστόν, με το νόμο 27/1975 έχουν απαλλαγεί από το φόρο εισοδήματος τα εισοδήματα από πλόες ποντοπόρων πλοίων και έκτοτε επιβάλλεται φόρος ανάλογα με την ηλικία των πλοίων και την ολική χωρητικότητα τους σε κόρους. Σύμφωνα, εξάλλου, με τον κρατικό προϋπολογισμό του 2009 (τόμος Ε΄, φορολογικές δαπάνες) ισχύουν 58 φοροαπαλλαγές που αναφέρονται στους πλοιοκτήτες και τις ναυτιλιακές επιχειρήσεις, εκτείνονται σε ολόκληρο το φάσμα της φορολογίας. Το αποτέλεσμα όλων αυτών είναι πραγματικά εντυπωσιακό: ενώ η Ελλάδα έχει τον μεγαλύτερο εμπορικό στόλο στον κόσμο, τα φορολογικά έσοδα από τη ναυτιλία, κατά το έτος 2007, ήταν μικρότερα από τα έσοδα που είχε το κράτος μέσω των παραβόλων που πλήρωσαν οι μετανάστες για τη νομιμοποίηση τους. Η ερώτηση, λοιπόν, που έρχεται αβίαστα στο στόμα μας είναι η εξής: Είναι δυνατόν να χρεοκοπεί μια χώρα 11 εκατομμυρίων, που οι εφοπλιστές της έχουν ως ιδιοκτησία το 16% του παγκόσμιου στόλου; (η αναλογία 11 εκατομμύρια κάτοικοι στα 5,5 δισ. του παγκόσμιου πληθυσμού και η ιδιοκτησία του 16% είναι απλά εξωφρενική).

Καταλήγοντας, θα λέγαμε ότι αυτοί οι δύο παράγοντες, η υποφορολόγηση του συντελεστή κεφάλαιο και η μη φορολόγηση της ναυτιλίας, εξηγούν σε συντριπτικό βαθμό την υστέρηση των φορολογικών εσόδων και άρα το πόσο των 110 δις ευρώ, που υπολογίσαμε στην αρχή. Τι κάνει όμως η κυβέρνηση Παπανδρέου για αυτό; Μειώνει και άλλο τους συντελεστές για τις επιχειρήσεις, ενώ για το εφοπλιστικό κεφάλαιο δεν βγάζει μιλιά. Όσο για τους μισθωτούς και εις άλλους φόρους με υγεία.

Όπως έγραψε και η «Ελευθεροτυπία» πρόσφατα «πριν πεινάσουμε θα κρυώσουμε» (αφού θα έχουμε χαρμανιάσει, βέβαια).

Σημ. Οι Πίνακες βρισκονται μονο στην εντυπη έκδοση