Μαθήματα από Αργεντινή και Ουρουγουάη

Πηγή: Αριστερό Βήμα του Κ. Ήσυχου

Πρακτικές αλληλεγγύης και κοινωνική οικονομία

Περίληψη της εισήγησης του Κώστα Ήσυχου στην ημερίδα του Ινστιτούτου "Νίκος Πουλαντζάς" με θέμα "Πρακτικές αλληλεγγύης και κοινωνική οικονομία" Η πλήρης και τεχνιτή ισοτιμία πέσο – δολαρίου που προηγήθηκε την επέλαση του Δ.Ν.Τ.(δολαριοποίηση της οικονομίας με τις βαθιές παραγωγικές ασυμμετρίες μεταξύ Αργεντινής –ΗΠΑ) ήταν η χαριστική βολή στα θεμέλια της πραγματικής οικονομίας της Αργεντινής που επέφερε την απόλυτη κατάρρευση της εξαγωγικής δραστηριότητας της χώρας, πολυποίκιλη και παραδοσιακή σε κρέας, σιτάρι, εσπεριδοειδή, βιομηχανικά προϊόντα, φαρμακευτικά προϊόντα, συνοδευομένη από τις ιδιωτικοποιήσεις της ενέργειας, της ύδρευσης, των τηλεπικοινωνιών, σιδηρόδρομων, αερομεταφορέων, ορυχείων χαλκού, χρυσού και νικελίου, αποτέλεσαν τις βασικές πολιτικές επιταγές του Δ.Ν.Τ. και της ντόπιας πολιτικής και οικονομικής ελίτ στην δεκαετία 1990-2001, που έγινε γνωστή ως το νεοφιλελεύθερο εργαστήριο της Λ. Αμερικής. « Αργεντινό θαύμα κατά των οπαδών του Μίλτον Φρίντμαν και εφιάλτης για τον πολύπαθο αργεντίνικο λαό. Στο απόγειο των πολιτικών της κυβέρνησης Ντε Λα Ρούα – Δ.Ν.Τ. ( 1999-2001) , το 63% του πληθυσμού της χώρας ζούσε κάτω από το όριο της φτώχειας. Η πιο παραστατική περιγραφή είναι η συλλογή ποιημάτων του Εδουάρδο Γαλεάνο « Στην χώρα των παχιών αγελάδων τα παιδιά πεθαίνουν από την πείνα». Σε διάστημα έξι ετών, πέντε εκατομμύρια αργεντινοί μετανάστευσαν στις ΗΠΑ, Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία και Ευρώπη. Το 60% της νεολαίας ήταν στην ανεργία, οι ιθαγενείς του Βορρά αλλά και της Παταγονίας υπέφεραν από υποσιτισμό και αλκοολισμό, από την απαλλοτρίωση της γης τους από την Benetton, Nestle, Parmalaat, κ.λ.π . Η χρήση ναρκωτικών στη νεολαία εκτοξεύτηκε στο 250% σε 5 χρόνια, μόνο στο Μπουένος Άιρες. Τα αντικαταθλιπτικά χάπια σημείωσαν ρεκόρ 1200%, ιδιαίτερα στα μεσαία στρώματα των πόλεων που βίωναν τα αδιέξοδα της ανεργίας και της ανέχειας. Οι άστεγοι στο Μπουένος Άιρες μόνο, έφταναν τις 300.000 ψυχές. Η εγκληματικότητα και η παραβατικότητα αυξήθηκαν κατακόρυφα όπως και οι αυτοκτονίες. Εκατοντάδες χιλιάδες μικρές οικογενειακές επιχειρήσεις και μικρές και μεσαίες αγροτικές δραστηριότητες εξαφανιστήκαν, κάτω από το βάρος των αβάσταχτων χρεών στις τράπεζες. Το κοινωνικό πεδίο ήταν εκρηκτικό. Στις γειτονιές, ιδιαίτερα στις λαϊκές , πρωτοεμφανιστήκαν τα κοινά μαγειρεία (1997-2001), στα όποια πρωτοστάτησαν απλοί πολίτες. Τα νέα συνδικάτα CTA (που είχαν αποχωρίσει από τις την επίσημη κυβερνητική συνομοσπονδία) οργάνωσαν τα πρώτα παζάρια φαρμάκων για τους χαμηλοσυνταξιούχους, δημιούργησαν καμπάνιες οργάνωσης των ανέργων σε συλλόγους, σε κάθε γειτονιά, που είχε δημογραφικά στοιχεία μαζικών απολύσεων, συν-δημιούργησαν το αργεντίνικο κοινωνικό φόρουμ που μαζί με προοδευτικούς δήμους και κοινότητες, δημιούργησαν το εικονικό νόμισμα ανταλλαγής, το ΕΚΟΒΑΛΕ, ενώ οι επαγγελματίες άνεργοι, γιατροί, οικοδόμοι, κομμώτριες, ράφτρες και τεχνικοί, ανειδίκευτοι εργάτες το εικονικό νόμισμα τρουέκε. Η δημοφιλέστατη ποδοσφαιρική ομοσπονδία πήρε πρωτοβουλίες με την συλλογή ρούχων και σχολικών υλικών για άπορα παιδιά. Οι ρακοσυλλέκτες έστελναν κουτιά γάλακτος στους ιθαγενείς με την δωρεάν συνδρομή των συνδικάτων στους σιδηρόδρομους. Αυτά είναι λίγα παραδείγματα ανάμεσα σε εκατοντάδες δραστηριότητες κοινωνικής αλληλεγγύης που ενεργοποιήθηκαν στην Αργεντινή την περίοδο των βαρβάρων μέτρων των υποταγμένων κυβερνήσεων στο Δ.Ν.Τ. Οι καταλήψεις εγκαταλειμμένων εργοστασίων ήταν πάνω από 3,000 σε όλη τη χώρα. Όλα, δεν μπόρεσαν να συνεχίζουν να λειτουργούν με μορφές αυτοδιαχείρισης και ανταλλαγής προϊόντων ( barter exchange) στην Αργεντινή και το εξωτερικό. Σήμερα μόνο 17 συνεχίζουν να λειτουργούν παραδειγματικά. Το εργοστάσιο ειδών υγιεινής και πλακιδίων Ζανόν, στην επαρχία Νεουκέν, είναι το πιο πετυχημένο παράδειγμα. Με εξαγωγές σε πάνω από 13 χώρες και εσωτερικό δίκτυο διανομής των προϊόντων του σε εκατοντάδες συνεταιρισμούς κοινοτικούς και δημόσιους φορείς. Η ραχοκοκαλιά όλων αυτών των πολυποίκιλων κινημάτων ήταν η υψηλή πολιτικοποίηση, με στοιχεία αντί-νεοφιλελεύθερα και αντί-ιμπεριαλιστικά, μακριά από λογικές φιλανθρωπίας που ήταν αναπόφευκτες να υπάρχουν στις γενεσιουργικές τους διαδικασίες εξέλιξης. Στην Ουρουγουάη την περίοδο της φρενίτιδας των ιδιωτικοποιήσεων , 1999-2002, όπου το Δ.Ν.Τ, επέβαλε με την απόλυτη σύμφωνη γνώμη της συντηρητικής κυβέρνησης Μπλάνκο ( 1999), την ιδιωτικοποίηση της δημόσιας εταιρίας ύδρευσης αλλά και ολοκλήρου του υδροφόρου ορίζοντα της χώρας.!! Η Ουρουγουάη, μια μικρή χώρα της Λ.Α. είναι 3η στα αποθέματα ποσίμου νερού μετά από την Βραζιλία και Αργεντινή. Το γεγονός αυτό άνοιξε την όρεξη στην Γαλλική εταιρία Suez Lyonnaise και την Ισπανική Aguas de Bilbao. Η περίπτωση πρακτικής κοινωνικής αλληλεγγύης εδώ έχει μοναδικά χαρακτηριστικά. Στην πόλη Μαλδονάδο, το 1998 , κοντά στην πρωτεύουσα Μοντεβιδέο, ο αξιωματικός υπηρεσίας της τοπικής Πυροσβεστικής υπηρεσίας προμήθευε νερό στο γειτονικό σχολείο με «παράνομη» ύδρευση από τον πυροσβεστικό σταθμό , αφού το υπουργείο παιδείας αδυνατούσε να εξοφλήσει τους υπέρογκους λογαριασμούς της ιδιωτικής εταιρίας ύδρευσης, έτσι το δημοτικό σχολείο δεν είχε νερό για σχεδόν εννέα μήνες!. Μολύνσεις και διαφορές αρρώστιες εμφανιστήκαν επηρεάζοντας όλα τα παιδιά του σχολείου. Αφού οι τουαλέτες ήταν πια εστίες μόλυνσης. Όταν η ιδιωτική εταιρία διαπίστωσε την «παρανομία» ο συγκεκριμένος αξιωματικός, οδηγήθηκε στο αυτόφωρο, αποτάχτηκε από το σώμα, και αφού δεν είχε να πληρώσει τους συγκεκριμένους λογαριασμούς, οδηγήθηκε στην φυλακή. Ξεκίνησε ένα αξιοθαύμαστο κίνημα αλληλεγγύης στη μικρή αυτή χώρα, που μετά από δυο χρόνια έφτασε τα δυο εκατομμύρια υπογραφές των πολιτών ( με χιλιάδες αγωνιστικές εκδηλώσεις), που απαιτούσαν πραγματική δικαιοσύνη. Στο κίνημα αυτό προχώρησαν όλες οι πολιτικές οργανώσεις της αριστεράς η τοπική αυτοδιοίκηση, συνδικάτα και επαγγελματικοί σύλλογοι, τα αντί-νεοφιλελεύθερα κοινωνικά και αντί-ιμπεριαλιστικά κινήματα. Το αποτέλεσμα ήταν ότι στις προεδρικές εκλογές του 2003 το κυρίαρχο θέμα στην πολιτική ατζέντα ήταν το μέλλον του υδροφόρου ορίζοντα της χώρας!. Η αριστερά κέρδισε τις εκλογές και το 2004 σε δημοψήφισμα για την τροποποίηση άρθρου του συντάγματος που απαγόρευε την ιδιωτικοποίηση του νερού, τα 2/3 του πληθυσμού επικύρωσε αυτή την νέα συνταγματική διάταξη. Το παράδειγμα της συνταγματικής ρήτρα για την απόκρουση της εμπορευματοποίησης και ιδιωτικοποίησης του νερού το ακλούθησαν άλλες επτά χώρες τις Λ.Α. τα επόμενα χρόνια. Πολιτικό συμπέρασμα: Δ.Ν.Τ και πολιτικά κινήματα αλληλεγγύης που ανακουφίζουν τον λαό αλλά και τον οργανώνουν, του δίνουν αγωνιστική αυτοπεποίθηση και έχουν στόχο την απεμπλοκή των χωρών τους από ιμπεριαλιστικά εργαλεία και μηχανισμούς ελέγχου και επιβολής εξαθλίωσης δεν μπορούν να «συμβιώσουν» για πολύ καιρό μαζί!