Λάθος χώρα

ΠΗΓΗ: Από το περιοδικό "Επίκαιρα", 14 Οκτωβρίου 2010του Κ. Βεργόπουλου Ποια είναι, τέλος πάντων, η ακριβής παθογένεια της ελληνικής οικονομίας, που υποτίθεται ότι δικαιολογεί τα κυβερνητικά μέτρα; Αφθονούν οι απαντήσεις, αλλά η ασάφεια, η δυσπιστία και η καχυποψία παραμένουν. Κυκλοφορεί η άποψη ότι καταναλώναμε περισσότερο από τις δυνάμεις μας, όμως αυτό δεν αποτελεί ελληνική ιδιομορφία, δεδομένου ότι παρόμοια ενοχοποίηση διαχέεται σε όλες τις χώρες της ομάδος των ανεπτυγμένων οικονομιών της Βορείου Αμερικής και της Δυτικής Ευρώπης. Μόνο ο υπόλοιπος πλανήτης κυριαρχείται από το αντίθετο σύνδρομο, αυτό της υποκατανάλωσης. Όμως, με την πάροδο του χρόνου, όλο και περισσότερο κερδίζει έδαφος η κατανόηση ότι στη χώρα μας όχι μόνο έχει συντελεσθεί από την κυβέρνηση χειραγώγηση της κοινής γνώμης, δηλαδή εξαπάτηση, αλλά και ότι η χειραγώγηση δημιούργησε μια κατάσταση πραγμάτων που δεν υπήρχε πριν από αυτή. Η κυβερνητική κινδυνολογία επικαιροποίησε τον κίνδυνο και, από μακρινό ενδεχόμενο στο μέλλον, τον μετέτρεψε σε αναπόδραστη πραγματικότητα στο παρόν. Αυτό μπορεί να αποδοθεί σε κυνικό σχεδιασμό, αλλά επίσης σε σειρά επιπόλαιων χειρισμών ή ακόμη σε χειραγώγηση των χειραγωγών από άλλους ισχυρότερους χειραγωγούς. Όλες οι εικασίες είναι βάσιμες. Όμως, όπως και να ’χει το πράγμα, υπάρχει μια εξ αντικειμένου αλληλουχία στις φάσεις με τις οποίες αναπτύσσεται το σύγχρονο ελληνικό δράμα. Οι άθλοι της «σοσιαλιστικής» κυβέρνησης Καταρχάς, όπως ορθότατα επεσήμανε ο πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας από τη Θεσσαλονίκη, δεν ήταν διόλου αναγκαίο η αιφνίδια διόγκωση του δημόσιου ελλείμματος να παρουσιαστεί από την κυβέρνηση ως δήθεν κρίση εξωτερικού δανεισμού. Αυτό οφείλεται αποκλειστικά και μόνον στην επιπόλαιη ή εκ του πονηρού κινδυνολογία της. Από εκεί αρχίζουν οι άθλοι της «σοσιαλιστικής» κυβέρνησης. Με πρόσχημα το δημόσιο έλλειμμα, κρέμασε ολόκληρη τη χώρα από τις χρηματαγορές και στο εξής, με το νέο αυτό πρόσχημα, επιδίδεται στο άχαρο έργο να ευθυγραμμίσει τις οικονομικές και κοινωνικές δομές της χώρας με τις αξιώσεις του νεοφιλελεύθερου συρμού, αλλά κυρίως να εξασφαλίσει γη και ύδωρ στη βουλιμία και την αρπακτικότητα του νέου χρηματοπιστωτικού απολυταρχισμού. Εάν αυτός είναι ο ρόλος μιας σοσιαλιστικής κυβέρνησης, τότε ποιος είναι εκείνος της συντηρητικής; Έπειτα, ο εκπρόσωπος του ΔΝΤ Πόουλ Τόμσεν εδήλωσε σε ομιλία του στο Λονδίνο ότι το πραγματικό πρόβλημα της Ελλάδος δεν ήταν ούτε το δημόσιο έλλειμμα ούτε το δημόσιο χρέος, αλλά η καθυστέρηση στην υλοποίηση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Εδώ εννοείται φυσικά η προσαρμογή της χώρας στο οικονομικό υπόδειγμα του ΔΝΤ, παρόλο που ο γενικός διευθυντής του ανεγνώρισε πρόσφατα ότι αυτές οι συνταγές αφορούν κυρίως χώρες του Τρίτου Κόσμου και δεν αρμόζουν καθόλου σε ευρωπαϊκές οικονομίες. Η Ιρλανδία, επίσης χώρα-μέλος της Ευρωζώνης, εμφανίζει συνολικό εξωτερικό χρέος 1.250% του ΑΕΠ, όμως το ΔΝΤ δεν κλήθηκε εκεί να επιβάλει τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Γιατί; Διότι απλούστατα, η Ιρλανδία είναι ήδη από τις πιο απορρυθμισμένες ευρωπαϊκές οικονομίες και συνεπώς δεν υπάρχει εκεί περαιτέρω απορρυθμιστικό έργο για να εκπληρωθεί. Όταν το έργο του Τόμσεν υλοποιηθεί στην Ελλάδα, τότε η χώρα μας θα γίνει επιτέλους Ιρλανδία, με συνέπεια το εξωτερικό χρέος μας να δεκαπλασιαστεί άφοβα ως ποσοστό επί του ΑΕΠ. Η ανάκαμψη απομακρύνεται Όσο οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις προχωρούν, τόσο περισσότερο η οικονομία μας καταρρέει, τα έσοδα υστερούν, νέοι φόροι προστίθενται, η ανάκαμψη απομακρύνεται. Εάν η άνοδος των spreads είναι ο δείκτης εμπιστοσύνης των χρηματαγορών έναντι της χώρας, τότε γιατί, από 180 μονάδες πριν από την έλευση του ΔΝΤ, έχουν σήμερα ανέλθει σε 1.000; Για τον απλούστατο λόγο ότι η ύφεση, στην οποία η χώρα εξωθείται με τα κυβερνητικά μέτρα, φοβίζει περισσότερο τις αγορές από ό,τι το ύψος των ελλειμμάτων και του δανεισμού. Εξάλλου, με την ύφεση, ούτε τα ελλείμματα ούτε το χρέος περιορίζονται, αλλά αναγκαστικά εκτινάσσονται. Όταν η Ισπανία υιοθέτησε αυστηρή πολιτική λιτότητος, ο αξιολογικός οίκος Fitch υποβάθμισε πάραυτα την αξιοπιστία της. Στην επταετία 2001-2008, ο σχηματισμός πάγιου κεφαλαίου αυξήθηκε ταχύτερα στην Ελλάδα (44%), την Ιρλανδία (41%), την Ισλανδία (58%), την Ισπανία (34%), από ό,τι στη Γερμανία (18%). Με αυτούς τους όρους, η πολιτική λιτότητος, απορρυθμίσεων και τελικής κατάρρευσης των αγορών δεν εξυγιαίνει διόλου την οικονομία των περιφερειακών χωρών της Ευρωζώνης, αλλά οδηγεί σε σπατάλη πόρων, καθόσον συρρικνώνει το βαθμό αξιοποίησης του ήδη εγκατεστημένου παραγωγικού εξοπλισμού. Ίσως η συνταγή λιτότητος του ΔΝΤ προσιδιάζει σε χώρες με ανυπαρξία παραγωγικού εξοπλισμού, ενώ τελείως διαφορετικά τίθεται το πρόβλημα της εξισορρόπησης σε ευρωπαϊκές οικονομίες που εμφανίζουν αξιόλογο προγενέστερο βαθμό σχηματισμού πάγιου κεφαλαίου. Το «λάθος» εδώ συνίσταται στο ότι, αντί να ενθαρρύνεται η αύξηση παραγωγής και εισοδήματος, προωθείται γενικό ξεφούσκωμα της οικονομίας, με συνέπεια την καταστροφή ακόμη και του ήδη συσσωρευμένου παραγωγικού κεφαλαίου. Οποιοδήποτε μέτρο λιτότητος μπορεί στην ανάγκη να κατανοηθεί, όμως υπό τον αυστηρό όρο ότι δεν συνεπάγεται συρρίκνωση της παραγωγής και του εθνικού εισοδήματος, ότι δεν πλήττει τον αυξητικό ρυθμό της οικονομίας. Περικοπή καταναλωτικών δαπανών ίσως, αλλά επενδυτικών ποτέ και υπό κανένα πρόσχημα. Περικοπή εισοδημάτων που επισύρουν χρηματοπιστωτική φούσκα ναι, περικοπή εισοδημάτων που σύρουν ανάπτυξη ποτέ. Πολιτική αποθέρμανσης της οικονομίας ίσως, όμως, όταν η οικονομία υπολειτουργεί, υπάρχει κίνδυνος όχι υπερθέρμανσης, αλλά ύφεσης, με δραματικότερες συνέπειες. Αυτό που σήμερα συμβαίνει στη χώρα μας είναι λάθος ασυγχώρητο, ίσως και υποβολιμαίο. Ίσως αυτό ανταποκρίνεται στην κυβερνητική καταλυτική αδυναμία να παρουσιάσει θετικό οικονομικό πρόγραμμα. Ίσως στις μονόπλευρες και βραχυχρόνιες επιδιώξεις άλλων χωρών με ανταγωνιστικά συμφέροντα. Όμως ένα ΔΝΤ και μια ΕΕ, με διεθνή εμβέλεια, θα όφειλαν να αποφεύγουν παρόμοια «λάθη», δεδομένου ότι πλήττεται έτσι καίρια η σταθερότητα, η αξιοπιστία, το μέλλον ολόκληρου του ευρωπαϊκού και παγκόσμιου συστήματος.