Γιατί η έξοδος από το ευρώ βασίζεται σε μία ‘κουτσή’ θεωρία

foto: http://www.lukasvasilikos.com/
Πηγή: avanti popolo

του Κ. Καλλωνιάτη

Η πρόταση που προβάλλεται στα πλαίσια της Αριστεράς για έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ βασίζεται σε μία θεωρία «κουτσή». Γιατί η θεωρία αυτή έχει δύο σκέλη από τα οποία το ένα χωλαίνει.

Το πρώτο σκέλος αναφέρεται στην εσφαλμένη αρχιτεκτονική – δηλαδή το ισχυρό νόμισμα το οποίο εξυπηρετεί ανταγωνιστικά μόνον τον αναπτυγμένο ευρωπαϊκό βορά σε βάρος του νότου - πάνω στην οποία έχει δομηθεί ως τώρα η Ευρωζώνη. Το δεύτερο σκέλος αναφέρεται στην αντίληψη περί διαχωρισμού (decoupling) της παγκόσμιας οικονομίας στις στάσιμες και υπερχρεωμένες οικονομίες της αναπτυγμένης Δύσης και τις δυναμικά αναπτυσσόμενες οικονομίες της Ανατολής.

Το πρώτο σκέλος είναι γενικά σωστό κυρίως με την έννοια πως ενώ το ενιαίο νόμισμα έδωσε αρχικά μία αναπτυξιακή ώθηση στις ευρωπαϊκές περιφερειακές οικονομίες (μέσω της μείωσης του κόστους των συναλλαγών και του πληθωρισμού, της αύξησης του ανταγωνισμού, της απόκτησης οικονομιών κλίμακας, της βελτίωσης της εμπιστοσύνης και της ασφάλειας στην προοπτική μιας ενωμένης Ευρώπης) δεν συνοδεύτηκε από πολιτικές μεταρρύθμισης για την τόνωση της ανταγωνιστικότητας και της παραγωγικής αξιοποίησης των κοινοτικών ενισχύσεων με συνέπεια την στροφή σε υπερκατανάλωση, ελλειμματικότητα και υπερχρέωση. Οι αυτόματοι μηχανισμοί της αγοράς οδήγησαν σε μία ανισορροπία που μέχρι σήμερα δεν έχει διορθωθεί με πολιτικές δημοσιονομικής και πολιτικής ενοποίησης, με συνέπεια η υφιστάμενη αρχιτεκτονική της Ευρωζώνης να είναι προβληματική και ξεπερασμένη.

Το δεύτερο σκέλος, ωστόσο, της θεωρίας πάσχει γιατί εκλαμβάνει ως δομικό χαρακτηριστικό τη διαφορά στους ρυθμούς ανάπτυξης που παρατηρείται μεταξύ αναπτυγμένων και αναπτυσσόμενων χωρών θεωρώντας τις πρώτες ως αποκλειστικό πεδίο εκδήλωσης της κρίσης, αντίθετα με τις δεύτερες που εκτιμά ως απρόσβλητες από αυτήν. Αδυνατώντας να αντιληφθεί την διαφορά χρόνου που υπάρχει στην εκδήλωση και μετάδοση της ύφεσης και της κρίσης μεταξύ των δύο μερών της παγκόσμιας οικονομίας, οδηγείται έτσι στο συμπέρασμα πως μία έξοδος της Ελλάδας από την Ευρωζώνη θα της επέτρεπε με την βοήθεια και της υποτίμησης της νέας δραχμής να αναπτύξει θεαματικά τις εμπορικές και οικονομικές σχέσεις της με οικονομίες γίγαντες όπως αυτή της Κίνας και της Ρωσίας, αποκτώντας έτσι νέα αναπτυξιακή δυναμική.

Όμως το σκέλος αυτό της θεωρίας χωλαίνει σοβαρά. Τόσο γιατί υποτιμά την τάση παγκοσμιοποίησης που έλαβε χώρα τις τρεις τελευταίες δεκαετίες και η οποία έφερε πολύ κοντύτερα και σε στενή εμπορική και επενδυτική διαπλοκή Δύση και Ανατολή με συνέπεια την αναπότρεπτη μετάδοση της κρίσης παντού. Όσο και γιατί δεν κατανοεί πως η τρέχουσα τάση αποπαγκοσμιοποίησης, δηλαδή της σχετικής αυτοσυγκράτησης στην εγχώρια αγορά ή και αναδίπλωσης και αναπροσανατολισμού σε μία ευρύτερη αλλά περισσότερο προστατευμένη περιφέρεια (πχ NAFTA, ΕΕ, ASEAN) με παράλληλη σταδιακή ύψωση περιφερειακών προστατευτικών τειχών, είναι το αποτέλεσμα ακριβώς της μετάδοσης αυτής της κρίσης στην αναπτυσσόμενη περιφέρεια της παγκόσμιας οικονομίας.

Η αυξανόμενη αλληλεξάρτηση των οικονομιών όλου του κόσμου τις δύο τελευταίες δεκαετίες όπως αποτυπώνεται στον βαθμό εξωστρέφειας τους (βλ λόγο εξαγωγών/ΑΕΠ) καταγράφεται στατιστικά ως εξής: Στην περιφέρεια Ασίας-Ειρηνικού ο δείκτης αυτός εξωστρέφειας διπλασιάζεται για την Ιαπωνία, υπετριπλασιάζεται για την Ινδία και την Κορέα, και αυξήθηκε από 42% σε 75% για την Ταϊβάν. Στην Κίνα, ο λόγος εξαγωγών/ΑΕΠ επίσης διπλασιάστηκε μέχρι το 2007, για να υποχωρήσει σταδιακά έκτοτε αλλά με τον δείκτη αυτόν να παραμένει στο 25% του κινεζικού ΑΕΠ. Στο μεταξύ, στην Ευρωζώνη οι εξαγωγές προς ΑΕΠ εκτινάχθηκαν από 26% το 1995 σε 44%. Στην Βρετανία ο λόγος αυτός αυξήθηκε από 19% το 1990 σε 30% σήμερα. Ανάλογες ήταν οι εξελίξεις στην Αμερική, όπου ο δείκτης εξωστρέφειας αυξήθηκε από 25% το 1990 σε 45% το 2000 για να υποχωρήσει σε 34% σήμερα. Αντίστοιχα, οι εξαγωγές της Βραζιλίας διπλασιάστηκαν σαν ποσοστό του ΑΕΠ από 7% το 1991 σε 14% το 2006 για να υποχωρήσουν στο 12% σήμερα. Τέλος, στο Μεξικό ο λόγος εξαγωγών/ΑΕΠ τριπλασιάστηκε, ενώ στις ΗΠΑ διπλασιάστηκε από 7% το 1990 σε 14% σήμερα.

Σύμφωνα με όλες τις τελευταίες μετρήσεις η ανάπτυξη στην Κίνα επιβραδύνεται πλέον σημαντικά και δεν είναι λίγοι οι αναλυτές που εκτιμούν εκδήλωση οικονομικής κρίσης προσεχώς στην χώρα. Παράλληλα οι τελευταίες κινήσεις για αύξηση δασμών και φόρων σε ξένα προϊόντα και επενδύσεις εκ μέρους της Βραζιλίας και της Ινδίας μαρτυρούν τις ανησυχίες που υπάρχουν στις χώρες αυτές για τη διατηρησιμότητα της αναπτυξιακής τους δυναμικής και την ανάγκη τους να την προστατέψουν.

Με όλα αυτά κατά νου μπορεί κανείς να κρίνει τη βασιμότητα της πρότασης που υποδεικνύει τις ανατολικές αγορές ως βάση της εκτός ευρώ εξαγωγικής ανάπτυξης της Ελλάδας. Και να αναλογιστεί επίσης εάν η όποια ελκυστικότητα της ελληνικής οικονομίας για κινεζικά και ρωσικά κεφάλαια θα υπήρχε εάν δεν διέκριναν στην Ελλάδα μία δίοδο για την ευρωπαϊκή αγορά….