Η αιτιολόγηση του χρέους

ΠΗΓΗ: Ελευθεροτυπία

Του ΚΩΝ/ΝΟΥ ΜΠΙΘΑ Αναπληρωτής Καθηγητής Οικονομικών στο Πάντειο.

Η εκτεταμένη και αδιέξοδη οικονομική κρίση συνοδεύεται με μια εντεινόμενη και συστηματική προσπάθεια του κυρίαρχου (δικομματικού) πολιτικού συστήματος να αποδώσει το κύριο αίτιο της κρίσης, το δημόσιο χρέος, στις ευρύτερες κοινωνικές ομάδες και τάξεις.

Κορυφαίος ενορχηστρωτής αυτής της προσπάθειας ο κ. Πάγκαλος, τη λογική του οποίου αποδίδει η έκφρασή του: «Μαζί τα φάγαμε». Τη λογική αυτή υιοθετεί το δικομματικό πολιτικό καθεστώς (διότι περί καθεστώτος πρόκειται), καθώς τόσο στη ρητορική του όσο και στην πρακτική του προτείνει μέτρα και δράσεις που ελέγχουν το «φαγοπότι» των κοινωνικών ομάδων. Ετσι το δικομματικό πολιτικό σύστημα μένει ηθικά άτρωτο, καθώς έχει συνενόχους στη δημιουργία του χρέους σχεδόν το σύνολο του ελληνικού λαού. Η ευθύνη διαχέεται και επιμερίζεται. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, το πολιτικό σύστημα που σχεδιάζει τη «σωτηρία του λαού», να διεκδικεί την ουσιαστική αναπαραγωγή του, την κυρίαρχη ύπαρξη του αύριο, έστω ενδεδυμένο διαφορετικούς μανδύες.

Ομως η ουσιαστική ανάλυση των αιτιών του χρέους υποδεικνύει ότι το μεγαλύτερο μέρος του οφείλεται στο κόστος αναπαραγωγής του δικομματικού πολιτικού συστήματος. Το χρέος δημιουργήθηκε στην προσπάθεια των δύο κομμάτων εξουσίας να ελέγξουν την πολιτική ζωή, να αναπαραχθούν εντός ενός κλειστού κύκλου που είναι απόλυτα ελεγχόμενος από τα ίδια. Μεγαλύτερη απόδειξη της αναπαραγωγής της εξουσίας τους και του ελέγχου της πολιτικής εξέλιξης είναι ότι σήμερα κυριαρχούν του πολιτικού βίου πολιτικοί τρίτης και τέταρτης γενιάς. Τρίτη γενιά Παπανδρέου και Καραμανλή και αν εξετάσει κανείς τη σύνθεση της Βουλής και γνωρίζει λίγη ιστορία, διαπιστώνει ότι το φαινόμενο αφορά πολλούς από τους ηγήτορες. Εκφραση του ιδιότυπου κληρονομικού δικαιώματος αποτελεί και ο κ. Πάγκαλος. Ο έλεγχος της εξέλιξης της πολιτικής ζωής και της εξουσίας μέσω του ιδιότυπου κληρονομικού συστήματος υπό καθεστώς αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, είναι όμως εξαιρετικά ακριβός σε δημόσιο χρήμα. Ανάλογος έλεγχος εξασφαλίζεται φθηνότερα με στρατιωτική ισχύ όπως στις χαρακτηριστικές περιπτώσεις της Μέσης Ανατολής και της Αφρικής. Η Συρία αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα. Υπό καθεστώς αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας η κληρονομική αναπαραγωγή απαιτεί εξαιρετικά υψηλό κόστος προκειμένου να ελεγχθούν οι μηχανισμοί νομιμοποίησης της εξουσίας. Πρέπει να ελεγχθούν τα κόμματα, οι υποψήφιοι, να επιλεγούν οι «κατάλληλοι», να ενταχθούν οι «αναδυόμενοι», να ελεγχθεί ο χώρος της τοπικής αυτοδιοίκησης. Επιπλέον πρέπει να «δημιουργηθούν» τα κυρίαρχα ΜΜΕ και οι εταιρείες δημοσκοπήσεων και εκλογικής διαφήμισης (Εκλογικό Μάρκετινγκ) που αυτές αναπροωθούν τα κόμματα των «ελεγκτικών μηχανισμών». Η συσσώρευση αυτού του κόστους αναπαραγωγής της εξουσίας ερμηνεύει το 70% του ελληνικού δημόσιου χρέους (Το υπόλοιπο 30% οφείλεται κυρίως στη φοροδιαφυγή).

Για το 70% του χρέους που ευθύνεται το πολιτικό σύστημα, μπορεί να γίνει κατάταξη σε άμεσες δαπάνες αναπαραγωγής του συστήματος (περίπου 40%) και έμμεσες (περίπου 30%). Αμεσο είναι το κόστος που δαπανάται από την ίδια την εξουσία. Εμμεσο εκείνο που δίνει το δικαίωμα σε ομάδες του ελληνικού πληθυσμού να δαπανήσουν. Ουσιαστικά το έμμεσο κόστος αφορά τους υπεράριθμους διορισμούς στον δημόσιο τομέα, που γίνονται ώστε να υπάρξουν συνυπεύθυνοι «πειθήνιοι υπήκοοι». Ομως αυτό το ποσοστό του χρέους δεν είναι το «χειρότερο», καθώς οι σχετικές αμοιβές τροφοδοτούν άμεσα την αγορά και φορολογούνται.

Σε οικονομικούς όρους, το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι το 40% που χάνεται στον αμιγή κομματικό χώρο. Η παραπάνω κατανομή βασίζεται σε αποτίμηση των πραγματικών δεδομένων, ο περιορισμένος χώρος με υποχρεώνει να δώσω μόνο ενδεικτικά παραδείγματα. Τα προϊόντα που αγοράζει το ελληνικό Δημόσιο στοιχίζουν περίπου διπλάσια ή και πολλές φορές τριπλάσια από ό,τι στοιχίζουν σε μια άλλη χώρα ανάλογου οικονομικού status. Η κατασκευή ενός χιλιομέτρου εθνικού δρόμου στην Ελλάδα στοίχιζε 2,5 φορές περισσότερο από ό,τι στην Ισπανία. Το επιπλέον κόστος όμως δεν καταλήγει στους εργολάβους, διότι τότε θα «κονταροχτυπιούνταν» οι παγκόσμιες κατασκευαστικές στην πόρτα της Ελλάδας. Κάτι τέτοιο θα έριχνε σύντομα το κόστος κατασκευής στα διεθνή δεδομένα. Αντιθέτως, το επιπλέον κόστος καταλήγει, μέσω των εργολάβων, στο δικομματικό σύστημα. Οποία μεγαλύτερη απόδειξη για την διαδικασία αυτή από την ομολογία του κ. Τσουκάτου. Είναι βέβαιο ότι την ίδια μέρα η «εταιρεία» προέβη σε ανάλογες κινήσεις με άλλους αποδέκτες εντός του κυρίαρχου κομματικού συστήματος. Αυτά τα κομματικά έσοδα τροφοδοτούν τον έλεγχο και την αναπαραγωγή της εξουσίας. Σε καμία περίπτωση δεν καταλήγουν στα «σπίτια» κάποιων «επιτηδείων» πολιτικών όπως θέλουν να παρουσιάσουν εσχάτως τα κόμματα, δημιουργώντας εξιλαστήρια θύματα στο πρόσωπο πρωτοκλασάτων στο παρελθόν στελεχών τους. Αυτά τα στελέχη διαδραματίζοντας κυρίαρχο ρόλο στο παρελθόν απλά ευλόγησαν λίγο περισσότερο τα προσωπικά τους γένια. Αυτό όμως αποτελεί ασήμαντη οικονομική παρανυχίδα μπροστά στον συνολικό πακτωλό χρημάτων που διαχειρίζονταν. (Μήπως αυτό δεν εξηγεί την «κατάρρευση» του κ. Παυλίδη, ο οποίος αντελήφθη ότι γίνεται εξιλαστήριο θύμα για 80.000 ευρώ;)

Με αυτά τα δεδομένα προκύπτει αβίαστα ο συλλογισμός ότι τελικά «μαζί τα έφαγαν» προκειμένου να υπάρξουν τρίτης και τέταρτης γενιάς πολιτικοί. Αυτοί είναι οι συντελεστές ενός απόλυτα ελεγχόμενου συστήματος νομής της εξουσίας σε ένα κατ' επίφαση αντιπροσωπευτικό σύστημα. Ούτε χώρες σαν την Τουρκία με ασήμαντη παράδοση στην αντιπροσωπευτική δημοκρατία δεν κατάφεραν να αναπαράγουν την εξουσία μέσω της «αντιπροσωπευτικά αναπαραγόμενης κληρονομιάς». Πώς τώρα αυτό το σύστημα επιθυμεί να μεταρρυθμίσει όλη την Ελλάδα, από τις άδειες των ταξί και των φαρμακείων μέχρι το σύστημα υγείας, δίχως να μιλά καν για τη δική του μεταρρύθμιση-εξυγίανση; Ο «τρώσας και ιάσεται»; Μήπως ζούμε απλά την προσθήκη ενός άλλου κρίκου στην αλυσίδα της πολιτικής τους νομιμοποίησης; Μήπως αυτό είναι και η ουσία του παγκαλικού αποφθέγματος «μαζί τα φάγαμε»; Αυτό ας το αποφασίσει ο ελληνικός λαός αν, στο μεταξύ, ακόμα υπάρχει.