η εκπαίδευση στο μάτι του κυκλώνα

Πηγή: Aformi Blog

Την ίδια στιγμή που οι εργαζόμενοι δέχονται την πιο βάναυση επίθεση σε δικαιώματα και κεκτημένα ενός αιώνα, η όποια προσπάθεια αντίστασης βρίσκει αναχώματα όχι μόνο σε επίπεδο δρόμου από τις δυνάμεις καταστολής, αλλά και από την ίδια την συνδικαλιστική ηγεσία. Ο πρόεδρος της ΓΣΕΕ καθυσηχάζει την τρόικα και την κυβέρνηση ότι οι απεργίες δε θα συνεχιστούν, εφόσον το μνημόνιο και τα νέα μέτρα είναι πλέον γεγονός, διαδραματίζοντας το ρόλο του ταξικού προδότη. Εκμεταλλευόμενη το κλίμα αβεβαιότητας και απογοήτευσης και πιεζόμενη από την αστική τάξη, η κυβέρνηση συνεχίζει ακάθεκτη τις αντιδραστικές νεοφιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις, την ίδια στιγμή που η μαζικότητα της πορείας του πολυτεχνείου έδειξε ότι ο αγώνας είναι η μόνη λύση.

Η ανάγκη για προλεταριοποιημένη διανόηση και ταυτόχρονα για όλο και περισσότερη εξειδίκευση από μεριάς της αστικής τάξης , είναι ακριβώς ο λόγος για τον οποίο ο τομέας της εκπαίδευσης επιλέγεται ως ένας τομέας συνεχών μεταρρυθμίσεων και καταλήγει να βρίσκεται πάντα στο στόχαστο των αστικών κυβερνήσεων. Ταυτόχρονα υλοποιείται και ο στόχος της κυβέρνησης και της αστικής τάξης για όσο το δυνατόν λιγότερη χρηματοδότηση όσον αφορά την εκπαίδευση.

Η Άννα Διαμαντοπούλου και το επιτελείο τεχνοκρατών που την πλαισιώνει, σκοπεύουν όχι μόνο να αναμορφώσουν τη δομή και το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, αλλά και να αλλάξουν άρδην τη φύση του εκπαιδευτικού συστήματος στο σύνολό του. Στο στόχαστρο δεν μπαίνει μόνο η τριτοβάθμια δημόσια εκπαίδευση. Η αντι-μεταρρύθμιση διαπερνά όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, ξεκινόντας από την προσχολική αγωγή, που μέσω της εφαρμογής του Καλλικράτη γίνεται το πέρασμα των προσχολικών και σχολικών μονάδων από το υπουργείο παιδείας στους δήμους και τις περιφέρειες, όσον αφορά τη διοίηση και τη χρηματοδότηση. Η κυβέρνηση δείχνει τις προθέσεις της να καταστρέψει από τη ρίζα τη δημόσια και δωρεάν εκπαίδευση.

Το «νέο σχολείο» κάτεργο

για μαθητές και εκπαιδευτικούς

Με την ψήφιση του πολυνομοσχεδίου για την παιδείατην άνοιξη του 2010, γίνεται φανερό ότι η επίθεση στην εκπαίδευση λαμβάνει χώρα σε όλες τις βαθμίδες. Εισάγεται η αξιολόγηση των σχολείων βάσει των αναγκών των επιχειρήσεων, από την οποία θα απορρέει η πενιχρή χρηματοδότηση που πλέον θα καλύπτουν μόνο οι Δήμοι και ιδιώτες. Οι συγχωνεύσεις τμημάτων και καταργήσεις σχολείων που συμπλέουν και με τον Καλλικράτη, σε συνδυασμό με την αύξηση των υποχρεωτικών ωρών παρακολούθησης θα δημιουργήσουν το νέο σχολείο-κάτεργο τόσο για τους μαθητές, όσο και για τους εκπαιδευτικούς. Επιτρέπεται σε όποιον το επιθυμεί (ιδιωτική εταιρεία, δημοτική αρχή, φιλανθρωπικό ίδρυμα, σύλλογο γονέων) να ιδρύσει σχολείο λαμβάνοντας επιχορήγηση από τον δήμο. Αυτού του τύπου τα σχολεία έχουν προφανώς το δικαίωμα να επιλέγουν μόνα τους εκπαιδευτικούς, αλλά ακόμα και τους μαθητές, προκειμένου να δημιουργήσουν εκείνες τις συνθήκες ομαλότητας, που θα τους εξασφαλίζει μεγαλύτερη δημοτική χρηματοδότηση, μέσω της αξιολόγησης από κάποια δημόσια σχολεία. Με αυτόν τον τρόπο επιχειρείται να μπει και τέλος στις κινητοποιήσεις τόσο των εκπαιδευτικών, όσο και των μαθητών. Οι εκπαιδευτικοί – λάστιχο καλούνται να καλύπτουν θέσεις διαφόρων σχολείων, με συνεχείς μετακινήσεις, πολλές φορές ακόμα και χωρίς πλήρη ασφαλιστικά δικαιώματα, όπως οι ωρομίσθιοι και οι αναπληρωτές.

Η Δια Βίου Μάθηση

και το κυνήγι πιστωτικών μονάδων

Με το νόμο της Δια Βίου Μάθησης (ΔΒΜ) η εκπαίδευση χωρίζεται ουσιαστικά σε τρεις κατηγορίες :

Την τυπική εκπαίδευση που την αποτελούν οι τρεις κύριες βαθμίδες της εκπαίδευσης και η εκπαίδευση ενηλίκων.

Τη μη τυπική εκπαίδευση που περιλαβάνει τα ΚΕΣ, ΚΕΚ, ΙΕΚ και τα σεμινάρια που πιστοποιούνται από το κράτος με πιστωτικές μονάδες

Την άτυπη μάθηση στην οποία ανήκουν η λεγόμενη αυτομόρφωση, η μαθητεία, η προϋπηρεσία κλπ.

Από τα παραπάνω προκύπτει ότι όχι μόνο αναγνωρίζεται και πιστοποιείται η ιδιωτική εκπαίδευση, αλλά μετατρέπονται και όλα τα εκπαιδευτικά ιδρύματα σε φορείς παροχής υπηρεσιών. Η εκπαίδευση συνδέεται πλέον άμεσα με την αγορά εργασίας, τόσο σε οικονομικό, όσο και σε ακαδημαϊκό επίπεδο. Τα ενιαία πτυχία που μπορούν να κατοχυρώσουν ενιαία επαγγελματικά και εργασιακά δικαιώματα αντικαθίσταται από τον ατομικό φάκελο προσόντων και το ηλεκτρονικό μητρώο ΔΒΜ, προλειαίνοντας το έδαφος για οριστική εξάλειψη των συλλογικών διαπραγματεύσεων. Ο εργαζόμενος αντιστοιχεί σε ένα σύνολο πιστωτικών μονάδων και σεμιναρίων, τα οποία πληρώνει για να αναγνωριστούν, ώστε να είναι σε θέση να βρει δουλειά. Σε αυτό συμβάλει και το Εθνικό Πλαίσιο Προσόντων (ΕΠΠ), που κατ’ αναλογία με το ευρωπαϊκό κατατάσσει τους εργαζόμενους σε 8 βαθμίδες. Το ΕΠΠ δημιουργεί ακόμα περισσότερες διαιρέσεις στην εργατική τάξη και υποχρεώνει σε συνεχείς επανακαταρτίσεις, εφόσον οι γνώσεις, οι δεξιότητες και οι ικανότητες που καθορίζουν τη βαθμίδα θα απαξιώνονται με το πέρασμα του χρόνου. Ο καθένας και η καθεμία είναι υποχρεωμένοι να κυνηγούν πιστωτικές μονάδες με συνεχή περάσματα από τη μια βαθμίδα στην άλλη, σε ένα αέναο κυνήγι δεξιοτήτων και προσόντων (ανάλογα φυσικά με τις εκάστοτε ανάγκες των εργοδοτών), είτε για να βρουν δουλειά, είτε για να διατηρήσουν την εργασία τους.

Το νομοσχέδιο για τη ΔΒΜ έρχεται να συνδέσει μέσω ενός ενιαίου θεσμικού πλαισίου όλες τις επιμέρους μεταρρυθμίσεις στην εκπαίδευση (πολυνομοσχέδιο για πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια, νόμος πλαίσιο Γιαννάκου, προωθούμενος νόμος πλαίσιο Διαμαντοπούλου, Καλλικράτης στα πανεπιστήμια, αξιολόγηση κλπ) και να την υποβάλει στις ανάγκες της αγοράς εργασίας. Προφανώς η ΔΒΜ συνδέεται και με τις μεταρρυθμίσεις στην εργασία με την κατηγοριοποίηση των εργαζομένων σε νέους και παλιούς, με το σύμφωνο πρώτης απασχόλησης (κατ’ αντιστοιχία του γαλλικού CPE), την κατάργηση των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας κλπ.

Ένας ακόμα νέος Νόμος Πλαίσιο

Οι φοιτητές έρχονται αυτή τη στιγμή αντιμέτωποι με την πιο σκληρή νεοφιλελεύθερη πολιτική που έχει ασκηθεί στα πανεπιστήμια. Αν ο προωθούμενος νόμος-πλαίσιο της Διαμαντοπούλου ψηφιστεί, δικαιώματα και κεκτημένα που είχε κερδίσει το φοιτητικό κίνημα καταστρατηγούνται και η δημόσια και δωρεάν εκπαίδευση θα θεωρείται πια παρελθόν.

Κόμβος για τις προωθούμενες μεταρρυθμίσεις είναι η αξιολόγηση, κυρίως η εξωτερική, που θα πραγματοποιείται κάθε τρία χρόνια και θα καθορίζει την χρηματοδότηση των ιδρυμάτων. Η χρηματοδότηση παύει να είναι κατ’ αποκλειστικότητα κρατική και η οικονομική αυτοτέλεια του πανεπστημίου το οδηγεί στο κυνήγι ιδιωτικής χρηματοδότησης, χορηγιών ή και διδάκτρων. Η «εύρυθμη λειτουργία» του ιδρύματος, το επικυρωμένο από τους «κοινωνικούς εταίρους» (ΣΕΒ, επιμελητήρια, εκκλησία κλπ.) εξειδικευμένο πρόγραμμα σπουδών, η έρευνα για ιδιωτικές επιχειρήσεις κ.ά επικροτούνται μέσω μεγαλύτερης χρηματοδότησης. Αντίθετα, όπου γίνονται κινητοποιήσεις, όπου τα προγράμματα σπουδών και η έρευνα έχουν κοινωνικό χαρακτήρα κ.ο.κ, η κρατική χρηματοδότηση θα είναι μειωμένη, έως και ανύπαρκτη. Η χρηματοδότηση, επίσης θα συνοδεύει και ατομικά τον φοιτητή, ο οποίος δικαιούται ένα συγκεκριμένο ποσό, που δεν είναι δεδομένο ότι του εξασφαλίζει το συνολικό κόστος σπουδών. Με το μέτρο αυτό, από την επίδοση του φοιτητή θα εξαρτάται και η ατομική του χρηματοδότηση, οξύνοντας ακόμη περισσότερο τους ήδη υπάρχοντες ταξικούς φραγμούς.

Οι φοιτητικές παροχές που ήδη ήταν περιορισμένες, μειώνονται ακόμα περισσότερο και παίρνουν τη μορφή κουπονιού που συνδέεται με την ατομική επίδοση του φοιτητή και το οποίο έχει ένα συγκεκριμένο ποσό για τη σίτιση, τη στέγαση κλπ. Επειδή είναι δεδομένο ότι το ποσό δεν επαρκεί, υπάρχει και η πτυχή για ανταποδοτικά δάνεια, τα οποία θα συνδέονται με εθελοντική εργασία, δίνοντας στο κράτος δωρεάν εργατικό δυναμικό και καλύπτοντας πάγιες ανάγκες, οι οποίες θα έπρεπε να καλυφθούν με μόνιμο προσωπικό. Στο γενικότερο κλίμα των περικοπών των φοιτητικών παροχών εντάσσεται και το πρόγραμμα επιλογής και διανομής συγγραμμάτων «Εύδοξος», που απώτερο σκοπό έχει την κατάργηση του ακαδημαϊκού συγγράμματος, όπως το ξέρουμε, και την αντικατάστασή του από το «ψηφιακό» σύγγραμμα. Με λίγα λόγια, το κόστος για την εκτύπωση των συγγραμμάτων περνά στους φοιτητές, οξύνοντας ακόμα περισσότερο τους ταξικούς φραγμούς.

Ο τρόπος εισαγωγής στα πανεπιστήμια πέρνει τη μορφή φιλτραρίσματος. Ο μαθητής θα εισάγεται σε σχολή ή ίδρυμα το πρώτο έτος και η συνέχεια των σπουδών του θα εξαρτάται από ένα προπαρασκευαστικό έτος με πολλαπλές εξετάσεις. Έτσι ο κάθε ένας μέσα στο πανεπιστήμιο ακολουθεί ένα «ατομικό μονοπάτι», μαζεύοντας όσο το δυνατόν περισσότερες πιστωτικές μονάδες, το οποίο οδηγεί και σε διαφορετικές εξόδους. Το σύνολο των πιστωτικών μονάδων του καθενός, καθώς και οι δεξιότητές του θα καταγράφονται στο λεγόμενο ευρωδιαβατήριο (europass), που προβλέπεται από τη συνθήκη της Μπολόνια και σε σύμπλευση με τον Κεντρικό Ευρωπαϊκό Χώρο Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΚΕΧΑΕ), θα εντείνουν τις ελαστικές σχέσεις εργασίας για όλους τους νέους εργαζόμενους της ΕΕ.

Η πειθάρχηση και η εντατικοποίηση, που είναι αποτελεσματικά μέτρα ενάντια στις φοιτητικές κινητοποιήσεις οξύνονται ακόμα περισσότερο σε σχέση με τον νόμο- πλαίσιο Γιαννάκου, αφού αναφέρονται ρητά πτυχές, όπως οι απουσίες, οι αλυσίδες μαθημάτων, οι πρόοδοι και τα τεστ (που θα αντικαταστήσουν τις εξεταστικές περιόδους) και η αντικατάσταση των διαλέξεων σε αμφιθέατρο από μαθήματα σε μικρές ομάδες φοιτητών, κατά τα σχολικά πρότυπα. Αποτέλεσμα αυτού, είναι η ατομική πορεία που οδηγεί σε έναν σκληρό ανταγωνισμό, σε περαιτέρω εντατικοποίηση, σε ατομική διαπραγμάτευση, μακριά από τις συλλογικές διεκδικήσεις και τους μαζικούς αγώνες, αναγκάζοντας τους φοιτητές να πειθαρχήσουν ακόμα περισσότερο και να μην μπορούν να δρουν με ριζοσπαστικές μορφές αμφισβήτησης.

Ο νέος τρόπος διοίκησης των πανεπιστημίων προβλέπεται να γίνεται μέσω του «συμβουλίου διοίκησης». Αυτό το ανώτατο διοικητικό όργανο, που θα παραλάβει τις αρμοδιότητες του πρυτανικού συμβουλίου, της συγκλήτου και των γενικών συνελεύσεων τμημάτων/σχολών, θα αποτελείται εκτός από μέλη ΔΕΠ, σχεδόν κατά το ήμισι από εκπροσώπους «κοινωνικών φορέων» (επιχειρήσεων, εκκλησίας, περιφερειών κλπ.) που θα διορίζονται από το κράτος. Ένας από τους διορισμένους θα εκτελεί τον ρόλο του μάνατζερ, όπως αυτός προβλεπόταν και στον νόμο-πλαίσιο Γιαννάκου. Επιτυγχάνεται έτσι μια βασική επιδίωξη της αστικής τάξης: να βάλει η ίδια χέρι στο δημόσιο πανεπιστήμιο.Επιπλέον, αυτή η δομή και οι υπερεξουσίες που θα έχει δεν αφήνει περιθώρια σε έλεγχό τους από άλλα όργανα του πανεπιστημίου, πόσο μάλλον από τους φοιτητικούς συλλόγους. Έτσι το πανεπιστήμιο μεταλλάσσεται σε εκπαιδευτήριο που θα διοικείται σαν ανώνυμη εταιρεία από το συμβούλιο-μάνατζερ, που θα επιβάλλει αυταρχικούς ρυθμούς και κανόνες στις σπουδές και στις εξετάσεις των φοιτητών, χωρίς περιθώρια ανάπτυξης κριτικής σκέψης και ριζοσπαστικής αμφισβήτησης.

Για τους καλοθελητές που το προηγούμενο διάστημα υπερασπίζονταν ότι η κυβέρνηση θέλει να περάσει το κομμάτι της φοιτητικής συνδιοίκησης από τις φοιτητικές παρατάξεις στο σύνολο του φοιτητικού σώματος, η ίδια κυβέρνηση έρχεται να την καταργήσει εντελώς. Αφού δεν απέδωσε καρπούς η προσπάθεια ενσωμάτωσης του φοιτητικού κινήματος (μέσω της ψήφισης είτε από τις παρατάξεις, είτε από το σύνολο του φοιτητικού σώματος), τώρα το απαξιώνει εντελώς, καταργώντας τη φοιτητική συνδιοίκηση.

Καλλικράτης: τώρα και στις σχολές

Μέσω του «Καλλικράτη στα Πανεπιστήμια», τα περιφερειακά συμβούλια θα επιβάλουν τη συρρίκνωση της δημόσιας και δωρεάν ανώτατης εκπαίδευσης, με την κατάργηση και συγχώνευση πανεπιστημίων και τμημάτων, όχι βάσει των γνωστικών αντικειμένων, αλλά βάσει του κόστους. Προβλέπουν ακόμη την δημιουργία «ιδρυμάτων πολλών ταχυτήτων», μονοετούς, διετούς ή τριετούς φοίτησης, με συνέπεια την εξίσωση προς τα κάτω των σχολών και την πολυδιάσπαση των πτυχίων. Συνέπεια του Καλλικράτη είναι η γενική υποβάθμιση και απαξίωση των ιδρυμάτων με απολύσεις προσωπικού και σημαντικό περιορισμό των διαθέσιμων θέσεων, για πρώτη φορά μετά από 3 δεκαετίες. Θα επιβληθούν επίσης στην εκπαίδευση και την έρευνα οι απαιτήσεις της αγοράς και των επιχειρήσεων, αφού από αυτές θα διοικούνται και θα χρηματοδοτούνται. Το πιο εξοργιστικό είναι ότι το μέτρο αυτό δεν περιλαμβάνει καμία μέριμνα για τους πτυχιούχους και όσους σπουδάζουν στα πανεπιστήμια και τις σχολές που καταργούνται ή συμπτήσσονται.

Ο μόνος δρόμος είναι ο δρόμος

Το φοιτητικό κίνημα πρέπει το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα να βγει δυναμικά στο προσκήνιο. Πρώτα απ’ όλα να προτάξουμε τα μάχημα αιτήματα που είχαν υιοθετήσει οι φοιτητικοί σύλλογοι στις τελευταίες εξάρσεις του φοιτητικού κινήματος: την ενιαία πανεπιστημιακή εκπαίδευση και τη μίασχολή με εναίο πτυχίο ανα γνωστικό αντικείμενο με όλα τα εργασιακά και επαγγελματικά δικαιώματα κατοχυρωμένα σε αυτό, ενάντια στις κατατμήσεις σχολών και την πολυδιάσπαση των πτυχίων, τη δημόσια και δωρεάν εκπαίδευση για όλους, την ελεύθερη πρόσβαση στη γνώση και την έρευνα χωρίς ταξικούς φραγμούς, κατάργηση του συμφώνου πρώτης απασχόλησης κλπ.

Μόνος δρόμος είναι οι μαζικές συνελεύσεις και οι οξυμένες μορφές πάλης, με καταλήψεις διαρκείας και διαδηλώσεις. Το φοιτητικό κίνημα, για να είναι νικηφόρο, θα πρέπει να διδαχθεί από τα λάθη του παρελθόντος και να πετύχει την ουσιαστική σύνδεσή του με τα υπόλοιπα αγωνιζόμενα κομμάτια της εκπαίδευσης: τους μαθητές, τους δασκάλους και τους καθηγητές. Σε αυτό το σημείο, θα πρέπει να επανεξετάσουμε την συμμαχία που είχε αναπτυχθεί με την ΠΟΣΔΕΠ στα προηγούμενα φοιτητικά κινήματα. Η σημερινή ηγεσία και η πλειοψηφία της ΠΟΣΔΕΠ λειτουργούν μόνο ως ανάχωμα απέναντι στις κινητοποιήσεις και επομένως, είναι δεδομένο ότι δεν μπορεί να υπάρξει καμία σύμπλευση. Βεβαίως, θα πρέπει να επιδιώξουμε τη συνεργασία με τους αγωνιστές καθηγητές του Δικτύου Πληροφόρησης και Συντονισμού για το Πανεπιστημιακό Κίνημα, με τους οποίους όχι μόνο μοιραζόμαστε κοινά οράματα για το πανεπιστήμιο, αλλά έχουμε επανειλημμένα βρεθεί μαζί στο δρόμο, παλεύοντας για αυτά.

Αντιλαμβανόμαστε την αυτονομία του φοιτητικού κινήματος, αλλά θεωρούμε ότι ο μόνος δρόμος για να κερδίσει συνολικά είναι η σύμπλευση με το εργατικό και η ενσωμάτωση των αιτημάτων του ενός από το άλλο αμφίδρομα, με στόχο την συνολική ανατροπή αυτής της πολιτικής. Εξάλλου η επίθεση που γίνεται δεν μπορεί να ιδωθεί ξεχωριστά για την εκπαίδευση και για την εργασία, αλλά ως ένα σύνολο που στόχο έχει την ενίσχυση της θέσης της αστικής τάξης και την διάλυση των δικαιωμάτων σε εργασία και εκπαίδευση.

Βέρα Ρ. και Χάρης Μ.