Σπ. Λαπατσιώρας: Ο "δρόμος για την κόλαση" είναι ανοιχτός

Ημερομηνία δημοσίευσης: 28/03/2010

ΤΟΥ ΣΠΥΡΟΥ ΛΑΠΑΤΣΙΩΡΑ*

Πηγή: Εφημερίδα Αυγή

Η απόφαση της Συνόδου υπήρξε αναμενόμενη στο γενικό της πνεύμα. Αν και αναμενόμενη, πρέπει να σημειωθεί ότι για πρώτη φορά θεσπίζεται μηχανισμός στήριξης μιας χώρας όταν αντιμετωπίζει πρόβλημα δανεισμού, γεγονός που αποτελεί τροποποίηση της συνθήκης του Μάαστριχτ και συγχρόνως αποτελεί έμπρακτη αναγνώριση ότι η Ευρώπη με τη μορφή που της δίνει η συνθήκη του Μάαστριχτ είναι αδύνατη. Πρόκειται για μηχανισμό ο οποίος εμφανίζει έναν δανειστή έσχατης ανάγκης, κάτω από προϋποθέσεις πολιτικών αποφάσεων οι οποίες απαιτούν ομοφωνία.

Όμως αποτελεί απόφαση πολύ πίσω από τις ανάγκες όχι μόνο της Ελλάδας αλλά και της Ευρωζώνης στο σύνολό της. Απόφαση ασύμβατη με τις απαιτήσεις που υπάρχουν για να διατηρηθεί η Ευρωζώνη ως έχει. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι εκφράζει μια ιστορική μυωπία των ηγετών της Ευρωζώνης ο κάθε πανηγυρισμός  γι’ αυτή την απόφαση. Η Ευρωζώνη παραμένει χωρίς μηχανισμό δανεισμού είτε ομοσπονδιακού τύπου, ο οποίος ενεργοποιείται όταν διαπιστώνεται το πρόβλημα και όχι κατόπιν εορτής, ή μηχανισμό δανεισμού κατ’ ευθείαν από την ΕΚΤ ή κάποια άλλης μορφής ουσιαστική στήριξη (π.χ. έκδοση ευρωομολόγου). Επιλέγει να ρίξει τα κράτη και τους πληθυσμούς τους στις αγκαλιές των αγορών, οι οποίες εκτιμούν το δόγμα «πάνω από όλα οι υγιείς προϋπολογισμοί» μυωπικές όντας κι αυτές. Επειδή κάθε προσπάθεια υγιών προϋπολογισμών σήμερα σημαίνει βάθεμα της ύφεσης, ακούγονται νούμερα για 4% πτώση της μεγέθυνσης και 20% ανεργία τον επόμενο χρόνο για την Ελλάδα, κατάσταση η οποία δεν αφορά μόνο την Ελλάδα αλλά κάθε χώρα που ακολουθεί το δόγμα. Οι ανισορροπίες στο εσωτερικό της Ευρωζώνης επίσης διατηρούνται. Και τα δύο γεγονότα αναμένεται να αρχίσουν σύντομα να προεξοφλούν οι αγορές.

Απόφαση υποταγμένη στην υπεράσπιση μιας πολιτικής που συμπυκνώνεται στη ρήση του Topolanek, Τσέχου προεδρεύοντος πέρυσι της Ε.Ε.: Κάθε αύξηση των δαπανών για να τιθασευτεί η ανεργία συνιστά δρόμο για την κόλαση. Μεταξύ του συστημικού κινδύνου (της υπονόμευσης της ενότητας και του οικοδομήματος της Ευρωζώνης) και του ηθικού κινδύνου (τα κράτη να μπορούν να στηριχτούν και επομένως να μην εφαρμόσουν τις πολιτικές που προκρίνει ο νεοφιλελευθερισμός στον βαθμό που υπάρξει κοινωνική πίεση), όπως ονομάζουν το δίλημμα πολιτικής οι ιθύνοντες, προτιμούν να αφήσουν τον συστημικό κίνδυνο ανοιχτό, δημιουργούν τους όρους να ανοίξουν «άλλοι δρόμοι της κολάσεως».

Στα περιθώρια της Συνόδου Κορυφής πρέπει να σχολιάσουμε τη σημαντική αλλά επίσης ανεπαρκή απόφαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας ότι θα συνεχίσει να δανείζει τράπεζες με εγγύηση τα ομόλογα του ελληνικού Δημοσίου ακόμη και αν υποβαθμιστούν και άλλο. Αυτή η απόφαση, αν συνδυαστεί με την απόφαση της Συνόδου, δημιουργεί άμεσα ένα πιο ευνοϊκό κλίμα για την ελληνική οικονομία. Η απόφαση σηματοδοτεί μια διεύρυνση των δυνατοτήτων παρέμβασης της αριστεράς, επειδή ακόμη και η πιο άκαμπτη πολιτική, της μη-παραβίασης της συνθήκης του Μάαστριχτ, όπως διακηρυσσόταν μέχρι πρίν λίγους μήνες, σύρεται πίσω από γεγονότα και επιπτώσεις που επιφέρει η ίδια.

Οι όποιες λύσεις απεργάζονται οι συντηρητικοί κύκλοι της Ευρώπης, με μόνο σκοπό να διασώσουν το νεοφιλελεύθερο οικοδόμημα, όπως η πολυσυζητημένη έξοδος από το ευρώ όποια χώρας δεν μπορεί να σωθεί, πρέπει να μας βρουν αντίθετους. Όχι μόνο γιατί μια έξοδος από το ευρώ σημαίνει αντίστοιχη με την υποτίμηση αύξηση των δημόσιων και των ιδιωτικών χρεών, επιχειρήσεων και μισθωτών. Όχι μόνο επειδή η έξοδος του ελληνικού κεφαλαίου από τη χώρα τις παραμονές της εξόδου από το ευρώ θα είναι μαζική και η επιστροφή του, αμέσως μετά, το ίδιο (με τη διαφορά όμως ότι θα έχει επιστρέψει ανατιμημένο, ενώ οι μισθοί, τα επιδόματα ανεργίας και οι συντάξεις θα έχουν υποστεί μια πολύ σημαντική υποτίμηση που θα την κουβαλάνε για γενιές).

Όχι μόνο επειδή με τον σημερινό συσχετισμό δυνάμεων οι προσπάθειες «εθνικής αναγέννησης» που θα εκδηλωθούν με την έξοδο θα γίνουν με τέτοιες πολιτικές δυνάμεις και κοινωνικές συμμαχίες που θα μετατοπίσουν τον συσχετισμό δυνάμεων σε ακόμη πιο συντηρητικές ατραπούς. Αλλά και επειδή το πρόταγμα της κοινωνικής αλληλεγγύης και η απαίτηση κοινωνικού ελέγχου σε ό,τι διαμορφώνει τις ζωές μας αφορά εμάς και τους εργαζόμενους της Ευρώπης από κοινού, σήμερα και αύριο: η ανάγκη οι δυνάμεις της εργασίας να διεκδικήσουν ό,τι τους ανήκει και τους πρέπει είναι «κοινή μοίρα».

* Ο Σπ. Λαπατσιώρας διδάσκει Πολιτική Οικονομία στο Πανεπιστήμιο Κρήτης