Γιατί θυμόμαστε το Argentinazo

Τσερεζόλε Ε.

Ημερομηνία δημοσίευσης: 21/03/2010

Του Κώστα Ήσυχου *

Στις 29 Νοεμβρίου του 2001 όλες οι ξένες τράπεζες στην Αργεντινή απέσυραν όλα τα αποθεματικά τους ως αποτέλεσμα μιας μακρόχρονης οικονομικής ύφεσης που κορυφώθηκε και συνοδεύτηκε από αλλεπάλληλες, προηγούμενες πολιτικές αποβιομηχανοποίησης και ιδιωτικοποιήσεων στρατηγικών τομέων της οικονομίας, υπερδανεισμού σε ξένες τράπεζες με ιδιαίτερα υψηλά επιτόκια, στη δεκαετία που έγινε γνωστή ως το «νεοφιλελεύθερο εργαστήριο της Νότιας Αμερικής» (Αργεντινή, Χιλή) 1991-2001. Η μεγάλη τραγωδία για τον λαό της Αργεντινής άρχιζε με την πλήρη παράδοση στις αγκάλες του ΔΝΤ, της Παγκόσμιας Τράπεζας, στα διαχρονικά εργαλεία ιμπεριαλιστικής επέμβασης του 20ού αιώνα.

Αερομεταφορές, σιδηρόδρομοι, υπεραστικά λεωφορεία, κοινωνική ασφάλιση, ιατρική περίθαλψη , ύδρευση, ενέργεια, τηλεπικοινωνίες, η δημόσια πετρελαϊκή εταιρεία, η δημόσια εταιρεία αερίου, δημόσιες τράπεζες, το κρατικό εργοστάσιο αεροσκαφών, η πολεμική βιομηχανία, τρία δημόσια ναυπηγεία, περνούσαν, την επίμαχη δεκαετία 1991-2001, σε ξένες εταιρείες, σε αόρατα funds και διεθνή consortsium, που σε αρκετές περιπτώσεις πραγματοποιούσαν γρήγορες ρευστοποιήσεις με δεκάδες χιλιάδες απολύσεις. Ακολουθούσαν εκτεταμένες ιδιωτικοποιήσεις δημοσίων νοσοκομείων. Δινόντουσαν «αντί πινακίου φακής» και με αποικιακά χαρακτηριστικά άδειες σε ξένες εταιρείες διάρκειας 20-50 χρόνων, για έρευνα και εκμετάλλευση σε πλούσια κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αεριού, χρυσού, ουρανίου, ασημιού και πολύτιμων λίθων στο εσωτερικό της χώρας , σε μεγάλες και προνομιακές εκτάσεις γης για τουριστική εκμετάλλευση,

Υλοποιήθηκε η ιδιωτικοποίηση του ασφαλιστικού συστήματος, εφαρμόστηκε δια νόμου το καθεστώς ελεύθερων απολύσεων. Νομοθετήθηκε μια τεράστια απορρύθμιση της εργατικής νομοθεσίας.

Αυτές ήταν οι βασικές αυταρχικές πολιτικές των νεοφιλελεύθερων κυβερνήσεων, που υπό το άγρυπνο μάτι και καθοδήγηση του ΔΝΤ δημιούργησαν το «Αργεντίνικο θαύμα» που ερωτεύθηκαν σημαντικά τμήματα των μεσαίων στρωμάτων, την περίοδο εκείνη, όπου απολάμβαναν μια κοντοπρόθεσμη αυξημένη αγοραστική δύναμη μέσω του υπερδανεισμού και του «σκληρού πέσο» που είχε «εικονική ισοτιμία» με το αμερικανικό δολάριο. Το «κερασάκι στην τούρτα» το είχε προσθέσει ο διεφθαρμένος πρόεδρος Κάρλος Μένεμ (που ακόμα βρίσκεται αυτοεξόριστος στη γειτονική Χιλή, ενώ εκκρεμούν σε βάρος του αμέτρητες βαρύτατες συνταγματικές και ποινικές κατηγορίες).

Εκατομμύρια μικρό-καταθέτες με το γνωστό “corralito” (ομηρεία εκατομμυρίων μικροκαταθετών σε πτωχευμένες τράπεζες και ασφαλιστικά ταμεία) έχασαν οικονομίες μιας ζωής.

Η χώρα έμεινε πολιτικά και οικονομικά ακυβέρνητη, και από τη μια μέρα στην άλλη το ποσοστό του πληθυσμού που ζούσε κάτω από το όριο της φτώχειας από 23% εκτινάχθηκε στο 60% !

Τα πρώτα μικρά παιδιά, τον Δεκέμβρη του 2001, πέντε στον αριθμό, στην βόρεια Αργεντινή σε καταυλισμό ιθαγενικών κοινοτήτων στο Τσάκο πέθαναν από ασιτία. Τα νέα μέσω των ΜΜΕ, διαδόθηκαν αστραπιαία στην πρωτεύουσα και τις μεγάλες πόλεις. Οι πρώτοι που έστειλαν κούτες γάλακτος μέσω του σιδηρόδρομου στους πληγέντες από ασιτία των ιθαγενών κοινοτήτων ήταν οι ρακοσυλλέκτες του Μπουένος Άιρες. «Μόνο οι φτωχοί ξέρουν να δίνουν την αλληλεγγύη τους με την ψυχή τους και την καρδιά τους, και οι φιλάνθρωποι των μεγάρων και τηλεμαραθωνίων που απενοχοποιούνται περιστασιακά μέσω του σταρ σύστεμ, τώρα σιωπούν», έγραψε εκείνες τις μέρες ο διακεκριμένος συγγραφέας Ερνέστο Σάμπατο.

Τότε μελοποιηθήκαν τα λόγια του Ουρουγουανού διανοούμενου και συγγραφέα Εδουάρδο Γαλέανο: «Στη χώρα των παχιών αγελάδων τα παιδιά δεν έχουν γάλα να πιούν». Τραγούδι του γνωστού τραγουδοποιού πολιτικών tango Αλόρσα- Χόρχε Παντελούκου ( Ελληνικής καταγωγής που μας άφησε πρόωρα πριν από λίγους μήνες). Τα φτωχά, λαϊκά και μεσαία στρώματα στις μεγάλες πόλεις βρέθηκαν μπροστά σε ένα «κοινωνικό και εργασιακό σοκ μεγατόνων». Οι άνθρωποι των γραμμάτων και των τεχνών βρέθηκαν δίπλα στις λαϊκές συνελεύσεις σε κάθε γειτονιά.

Η πρώτη πολιτική κρίση στην πρώτη χώρα που «πτώχευσε» τον 21ο αιώνα

Έτσι ξεκίνησε μια εξέγερση με πρωταγωνιστές τους νέους, τους συνταξιούχους, τους άνεργους, τους εργαζόμενους που διήρκησε μήνες. Τις πρώτες 20 μέρες σε όλη τη χώρα, πραγματοποιήθηκαν δεκάδες μαζικές συγκεντρώσεις στις μεγάλες πόλεις με πάνω από 40 νεκρούς διαδηλωτές. Εννέα εξ αυτών ήταν παιδιά κάτω των δεκαοκτώ ετών.

Έξι πρόεδροι μέσα σε εννέα μέρες αναλάμβαναν την εξουσία, για ώρες η μέρες, και εν συνεχεία παραιτούντο. Η βαθιά οικονομική, κοινωνική και πολιτική κρίση ήταν γεγονός. Σε εκατοντάδες βιοτεχνίες, εργοστάσια, όπου οι ιδιοκτήτες διέφευγαν στο εξωτερικό αφήνοντας ανέργους και απλήρωτους εργαζομένους πίσω τους, πραγματοποιήθηκαν καταλήψεις (πάνω από 3.000 τις πρώτες εβδομάδες) από ολόκληρες γειτονιές μαζί με τους απολυμένους, συνταξιούχους και εργαζόμενους. Σε δημαρχεία πραγματοποιήθηκαν καταλήψεις, που κράτησαν εβδομάδες. Τα πανεπιστήμια και πολλά σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης έγιναν εστίες άμεσης δημοκρατίας και αγωνιστικών κινητοποιήσεων

Η πολιτική αριστερά, κατακερματισμένη και αδύναμη, έπαιρνε μέρος σε όλες τις κινητοποιήσεις αλλά παρέμενε διασπασμένη σε έναν διαρκή «εμφύλιο πόλεμο» μεταξύ της. Δεν μπόρεσε να πρωταγωνιστήσει. Το πολιτικό αυτό κενό καλύφθηκε, εν μέρει, από ισχυρά κοινωνικά, μαζικά και αντί-νεοφιλελεύθερα κινήματα που είχαν μεγαλειώδεις επιτυχίες, αλλά με αποσπασματικές και ασυντόνιστες δράσεις μεταξύ τους.

Δείγματα κοινωνικής αλληλεγγύης και κοινωνικών αντιστάσεων

Το εργοστάσιο Ζανόν, που παράγει κεραμικά πλακίδια και είδη υγιεινής, και πρώτο-λειτούργησε το 1980 από τον ιδιοκτήτη Luiggi Zanon, στην επαρχία Νεουκέν, ήταν η πρώτη μεγάλη μονάδα που πέρασε στα χέρια των εργατών, μέσα στη δίνη της μεγάλης κοινωνικής και πολιτικής κρίσης το 2001, όταν ο ιδιοκτήτης κατά τη διάρκεια των δραματικών γεγονότων, διέφυγε από τη χώρα, αφήνοντας χρέη και 3000 χιλιάδες ανέργους πίσω του. Οι εργάτες με συνελεύσεις άμεσης δημοκρατίας και την στήριξη της κοινότητας, προχώρησαν στη δήμευση των περιουσιακών στοιχείων του εργοστασίου και ξεκίνησαν την επαναλειτουργία του. Συνάψαν συμβάσεις έργου με κοινότητες, δημόσια νοσοκομεία, συνδικάτα στο Μπουένος Άιρες, με παιδικούς σταθμούς, κ.λπ.

Ένα τεράστιο κύμα στήριξης που γρήγορα πέρασε και τα σύνορα της χώρας εξαπλώθηκε, με θεαματικά αποτελέσματα. Σήμερα συνεχίζει να λειτουργεί παραδειγματικά, ενώ μέρος των κερδών προωθείται στην ίδρυση παιδικών σταθμών, για μακροχρόνια ανέργους, κέντρα υγείας για κοινωνικά αποκλεισμένους στην επαρχία Νεουκέν.

Τα αντινεοφιλελεύθερα νικηφόρα κινήματα, το οξυγόνο για την πολιτική αριστερά

Ανεξάρτητα από την τελική πολιτική κατάληξη, σήμερα, στην Αργεντινή, τα κοινωνικά κινήματα, το εργατικό, αγροτικό, συνδικαλιστικό, οικολογικό, ιθαγενικό και αγροτικό κίνημα, που αναπτύχθηκαν και δημιούργησαν αντιστάσεις, ανέδειξαν τις αξίες της συλλογικής δράσης και των αγωνιστικών παραδόσεων ενός λαού, αναδεικνύοντας ηθικά και αξιακά φορτία ταξικής αλληλεγγύης . Σε καμιά περίπτωση οι πολιτικές, κοινωνικές, κινηματικές ιδιαιτερότητες της Αργεντινής με όλα τα πλεονεκτήματα και αδυναμίες που τις συνοδεύουν χθες και σήμερα, δεν μπορούν να αποτελούν μοναδική συνταγή προς μίμηση, που και εμείς στην Ελλάδα πρέπει να υιοθετήσουμε. Η παγκόσμια κοινωνική και πολιτική αριστερά μπορεί μέσα από την εμπειρία των συγκεκριμένων γεγονότων, που φέρουν κοινό παρανομαστή τις νεοφιλελεύθερες ηγεμονίες των τραπεζών, των αγορών και των συντηρητικών ταξικών επιλογών των κυβερνήσεων, μας υποχρεώνουν να δούμε την αλληλεπίδραση, την διεθνιστική αλληλεγγύη, την κοινή δράση ώστε να μπορούν να δημιουργήσουν συνθήκες κινηματικής και πολιτικής ανάτασης για την αριστερά.

Στην πατρίδα και την ήπειρο του Che, σε κάθε μετερίζι, οι φωνές των αδυνάτων βροντούν με ένα σύνθημα που κυριεύει το νου και την καρδιά: Venceremos!

Τούτες τις μέρες, στην Ελλάδα, του αγώνα και των αντιστάσεων, των προτάσεων για διέξοδο προς τα αριστερά, για την προστασία των δικαιωμάτων των αδυνάτων, των ανέργων, των κοινωνικά αποκλεισμένων, ας αναλογιστούμε την καπιταλιστική βαρβαρότητα της εποχής μας και τις δικές μας αξίες, νικηφόρα κινήματα και αγώνες.

* Ο Κώστας Ήσυχος είναι μέλος τα ΚΠΕ του ΣΥΝ, γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Κίλμες, νότιο προάστιο του Μπουένος Άιρες

Πηγή: http://www.avgi.gr/ArticleActionshow.action?articleID=531353