Το ξεπούλημα έχει ιστορία

Δημοσιεύτηκε στο ΠΟΝΤΙΚΙ,

 http://topontiki.gr/article/42208/To-ksepoulima-exei-istoria

τεύχος 1727 στις 27 Σεπτεμβρίου 2012

Τώρα που έφτασε η ώρα του ξε­πουλήματος (αν και ο όρος εκνευρίζει τον πρωθυπουργό και τον Γιάννη Στουρνάρα) των κρατικών επιχειρήσεων, καλό είναι να κάνουμε μία αναδρομή στο παρελθόν και να βγάλουμε μερικά χρήσιμα συμπερά­σματα.

Είναι αναγκαίο να θυμηθούμε τα πα­λιά, για να προετοιμαστούμε για το τι μας περιμένει, όταν - κι εφόσον - ιδι­ωτικοποιηθούν οι μεγαλύτερες επιχει­ρήσεις που είναι σήμερα υπό δημόσιο έλεγχο. Επίσης είναι καλό να γνωρίζου­με την τύχη των επιχειρήσεων που βρέ­θηκαν σε ιδιωτικά χέρια και, από ηγέ­τιδες δυνάμεις στους κλάδους τους, μετατράπηκαν σε «μικρομάγαζα» που απλώς ταΐζουν με κέρδη τους νέους ιδι­οκτήτες τους.

Πονεμένες ιστορίες

Το πιο εξωφρενικό, ωστόσο, είναι πως στις περισσότερες περιπτώσεις, εάν οι ίδιες επιχειρήσεις παρέμεναν στον έλεγχο του Δημοσίου και συνέ­χιζαν την ίδια πορεία, θα έδιναν στα κρατικά ταμεία πολύ μεγαλύτερα ποσά από μερίσματα και διανομή κερδών απ’ ό,τι τελικά εισέπραξε το Δημόσιο όταν τις πούλησε.

Το… σπορ των ιδιωτικοποιήσεων το άσκησαν όλες οι κυβερνήσεων των τελευταίων δεκαετιών, είτε «γαλάζιες» είτε «πράσινες». Και σε όλες τις περι­πτώσεις το αποτέλεσμα ήταν το ίδιο. Έχουμε και λέμε λοιπόν:

1 Στις αρχές της δεκαετίας του ’90 η τότε κυβέρνηση (Μητσοτάκη) έδω­σε σκληρό αγώνα για να ιδιωτικοποιή­σει την ΑΓΕΤ Ηρακλής, μία από τις με­γαλύτερες ελληνικές βιομηχανίες και με ισχυρή θέση στην παγκόσμια αγορά τσιμέντου.

Ως αγοραστής εμφανίστηκε ο ιτα­λικός όμιλος Caltsestrutsi, με επικε­φαλής τον Λορέντσο Παντσαβόλτα, ο οποίος εκείνο τον καιρό έκανε πολλές και εντυπωσιακές εμφανίσεις στην Αθήνα. Η κυβέρνηση ισχυριζόταν τότε ότι η επιλογή των Ιταλών έγινε με στό­χο η ελληνική τσιμεντοβιομηχανία να μην καταλήξει στους βασικούς αντα­γωνιστές της, που τότε ήταν η γαλλική Lafarge και ισχυρές βιομηχανίες από τη Βόρεια Αμερική.

Λίγα χρόνια αργότερα, ο ιταλικός όμιλος κατέρρεε οικονομικά και έβαλε πωλητήριο στην ΑΓΕΤ, η οποία εξαγορά­στηκε από την κοινοπραξία Blue Circle , η οποία λίγο αργότερα πουλήθηκε στη γαλλική Lafarge. Έτσι, την ελληνική τσι­μεντοβιομηχανία «ρούφηξε» ο βασικός ανταγωνιστής της και σήμερα αποτελεί μία μικρή θυγατρική του γαλλικού ομί­λου, με συρρικνωμένη την παραγωγή και λειτουργώντας περισσότερο    ως εμπορικό υποκα­τάστημα… Μάλιστα, ο όμιλος μετονομάζε­ται σταδιακά και παίρνει το όνομα της «μητρικής», για να σβήσουν οριστικά οι μνήμες από την άλλοτε κραταιά τσιμεντοβιομηχανία.

2 Το δεύτερο τρανταχτό παράδειγμα των απο­τυχημένων ιδιωτικοποιήσε­ων είναι τα Ελληνικά Ναυπηγεία, ή γνωστότερα σε όλους ως Ναυπηγεία Σκαραμαγκά.

Όλες οι κυβερνήσεις των τελευταίων δεκαε­τιών ανακοίνωναν τα δικά τους προγράμματα «διάσωσης» του με­γαλύτερου ναυπηγείου της χώρας μας, και μάλιστα με στρατηγική σημασία για την άμυνα αλλά και για αναγκαίες ερ­γασίες στη χώρα που θέλει να υπερη­φανεύεται για τον μεγαλύτερο εμπορι­κό στόλο παγκοσμίως.

Το μόνο που έγινε όλες αυτές τις δε­καετίες ήταν να παραμένει σταθερά ανοικτή η Κερκόπορτα στους ιδιώτες, που μπαινόβγαιναν και έκλεβαν (στην κυριολεξία) ό,τι προλάβαιναν κι ό,τι τους συνέφερε. Κι όλα αυτά καλυμμέ­να με τον μανδύα της κοινοτικής ντιρε­κτίβας που - δήθεν - μας ανάγκαζε να ιδιωτικοποιήσουμε τα ναυπηγεία και να σταματήσει η κρατική χρηματοδό­τηση.

Τελικά, ούτε ο μεγαλύτερος ανταγω­νιστής του Σκαραμαγκά, η γερμανική πολυεθνική ThyssenKrupp, που εξαγό­ρασε το ναυπηγείο, δεν έμεινε πολύ. Πήρε τα χρήματα για τα υποβρύχια που δεν παρέδωσε ποτέ, εκβίασε πολλές φορές με απολύσεις, βάζοντας μπρο­στά τους εργαζόμενους, απείλησε με λουκέτο καμιά δεκαριά φορές και τε­λικά βρήκε κάποιους Άραβες, οι οποίοι το μόνο που κάνουν είναι να παρακο­λουθούν τον αργό και βασανιστικό θάνατο της άλλοτε κραταιάς ναυπηγικής μονάδας.

Κι όμως, εάν οι δεκάδες Έλληνες εφοπλιστές αποφάσιζαν ο καθένας να ναυπηγεί ένα και μόνο πλοίο, ο Σκαρα­μαγκάς θα είχε ζωή για αρκετές 10ετίες ακόμη, και μάλιστα με αυξημένο προσωπικό!

3 Στον τραπεζικό τομέα, τα παρα­δείγματα είναι δύο και μάλιστα έχουν (και τα δύο) ελληνογαλλικό χρώ­μα: Η Εμπορική με την Credit Agricole και η Γενική με τη Societe Generale. Θα ήταν ιδιαίτερα αφελές και εκτός πραγματικότητας μία εκτίμηση πως οι Γάλλοι δεν είχαν καλό μάνατζμεντ. Ωστόσο, και οι δύο τραπεζικοί όμιλοι φαίνεται πως εξαγόρασαν δύο ελληνι­κές τράπεζες με σημαντική θέση στην ελληνική αγορά και τελικά… κατάφε­ραν να τις οδηγήσουν στο χείλος της καταστροφής.

Περίπου την ίδια πο­ρεία διέγραψε και ο ΟΤΕ με τους Γερμανούς ιδιο­κτήτες του, αν και ο όμιλος τηλεπικοινωνιών αποτελεί - ακόμη - την εξαίρεση στον κανόνα των ιδιωτι­κοποιημένων    εταιρειών που οδηγούνται σε δραμα­τική συρρίκνωση. Απλώς, οι μάνατζερ της Deutsche Telekom επιβάλλουν στον ελληνικό όμιλο να πουλάει τις επιχειρήσεις που ελέγχει σε άλλες χώρες - κυρίως στα Βαλ­κάνια - και μάλιστα στις περισσότερες περιπτώσεις αγοραστές εί­ναι είτε άλλες θυγατρικές είτε εταιρεί­ες που βρίσκονται στη σφαίρα επιρρο­ής των Γερμανών!

4 Ανάλογες καταστάσεις επικρατούν και στον… αέρα. Η άλλοτε περιφε­ρειακή αεροπορική δύναμη, η Ολυμπι­ακή, με δραστηριότητες και στις πέντε ηπείρους του πλανήτη, σήμερα έχει περιοριστεί σε έναν τοπικό μεταφο­ρέα, που υπολειτουργεί.

Κι όμως, όταν η αεροπορική εται­ρεία ήταν κρατική και παρά το γεγο­νός ότι χρησιμοποιήθηκε για πλείστες όσες ρουσφετολογικές κινήσεις, πα­ρείχε υπηρεσίες σε όλη την Ευρώπη, αλλά και σε όλες τις χώρες όπου δια­μένουν απόδημοι.

Μετά την απόκτηση της εταιρείας από τη MIG, όλα δείχνουν πιο μικρά… Κι όσο περνά ο καιρός, μικραίνουν κι άλλο.

5 Ιδιαίτερη περίπτωση αποτελούν τα Ελληνικά Πετρέλαια, τα οποία πριν από μία 10ετία η κυβέρνηση Σημίτη προσπάθησε να πουλήσει, αλλά ο διαγωνισμός απέβη άκαρπος. Τελι­κά, η συμφωνία έκλεισε με τον όμιλο Λάτση κι αφορούσε τη συγχώνευση με την Πετρόλα. Τότε, ο επιχειρημα­τίας απέκτησε περίπου το 16% του ενοποιημένου ομίλου, αλλά σταδια­κά ανέβασε το ποσοστό του στο 41% (που έχει σήμερα), ενώ το Δημόσιο παραμένει περίπου στο 35,5%. Σε μία αγορά «πρώτης γραμμής», αλλά και στρατηγικής σημασίας, τα ΕΛ.ΠΕ. δια­τηρούν την ηγετική θέση που είχαν. Το ερώτημα είναι εάν θα συνεχίσουν την ίδια πορεία και μετά την πλήρη ιδιωτικοποίηση…

Στον μακρύ κατάλογο των αποκρα­τικοποιήσεων του παρελθόντος περι­λαμβάνονται κι άλλες επιχειρήσεις, με αντίστοιχη πορεία, όπως αυτή που πε­ριγράψαμε.

Το συμπέρασμα που προκύπτει εί­ναι πως ελάχιστες είναι οι περιπτώσεις εκείνες όπου οι ιδιώτες έκαναν τις επι­χειρήσεις αυτές ακόμη μεγαλύτερες και πιο ισχυρές. Η συνήθης πορεία ήταν προς τη συρρίκνωση και την απα­ξίωση.