Η "σούπα Μερκοζί" δεν γιατρεύει την ευρωζώνη

 

ΠΗΓΗ: FT (via euro2day)

by Martin Wolf

Λένε ότι δύο κεφαλές είναι καλύτερες από μία. Στην περίπτωση της συνάντησης της Γερμανίδας καγκελαρίου Angela Merkel και του Γάλλου Προέδρου Nicolas Sarkozy κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Εάν το αποτέλεσμα της συνάντησής τους ήταν να δώσουν στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα το άλλοθι που ζητά για να παρέμβει ακόμη περισσότερο στην αγορά κρατικού χρέους, τότε θα μπορούσε να υπάρξει κάποια ανακούφιση.

Σαν σωστοί Βουρβώνοι, όμως, οι δύο ηγέτες «δεν έμαθαν τίποτα και δεν ξέχασαν τίποτα».

Τι συμφωνήθηκε; Οι αποφάσεις φαίνεται πως αφορούν: Τη μη επιβολή ζημιών στους ιδιώτες ομολογιούχους για τα πακέτα στήριξης στην ευρωζώνη, αν και το ενδεχόμενο εθελοντικής αναδιάρθρωσης χρεών παραμένει ανοιχτό. Τη μεγαλύτερη πιθανότητα για επιβολή κυρώσεων στους δημοσιονομικούς παραβάτες, αλλά χωρίς αυτόματη διαδικασία. Την τροποποίηση της νομοθεσίας των χωρών-μελών, ώστε να υπάρχει όρος για ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς.

Την επίσπευση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας -του μόνιμου μηχανισμού στήριξης- από τον Ιούνιο του 2013 στον Ιούνιο του 2012 και μηνιαίες συναντήσεις των Ευρωπαίων ηγετών κατά τη διάρκεια της κρίσης, ώστε να επιβλέπεται ο συντονισμός της πολιτικής.

Αυτό σημαίνει ότι εγκαταλείφθηκε η επιβολή PSI, συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα, στην αναδιοργάνωση χρεών, προς μεγάλη ικανοποίηση της ΕΚΤ. Εγκαταλείφθηκαν η πρόταση για αυτόματες κυρώσεις στους δημοσιονομικούς παραβάτες και η εμπλοκή του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, προς μεγάλη ικανοποίηση της Γαλλίας, η οποία επίσης εξασφάλισε τη συμφωνία ότι ένα διακυβερνητικό σύμφωνο των μελών της ευρωζώνης θα μπορεί να υποκαταστήσει ένα νέο σύμφωνο της Ε.Ε. Η Γερμανία δεν έφυγε με άδεια χέρια: κατάφερε να αποκλείσει την κοινή έκδοση ευρωομολόγων για μία ακόμη φορά.

Η σύνοδος της Παρασκευής έχει τεράστια σημασία. Και αυτά που είπαν ο κ. Sarkozy και η κ. Merkel δεν εμπνέουν εμπιστοσύνη. Το πρόβλημα είναι ότι η Γερμανία, ο ηγεμόνας της ευρωζώνης, έχει ένα σχέδιο, αλλά αυτό είναι ασαφές. Το καλό είναι ότι οι αντιστάσεις της υπόλοιπης ευρωζώνης θα αποτρέψουν την πλήρη υιοθέτησή του. Το κακό είναι ότι δεν προσφέρεται καμία καλύτερη εναλλακτική πρόταση.

Το γερμανικό πιστεύω είναι ότι οι ρίζες της κρίσης βρίσκονται στη δημοσιονομική ασωτία. Η Γερμανία έχει σοβαρούς λόγους να το υποστηρίζει. Αν αποδεχτεί την αλήθεια, θα πρέπει και να παραδεχτεί ότι είναι υπεύθυνη για ένα μεγάλο κομμάτι των δυσμενών εξελίξεων.

Δείτε την περίπτωση του μέσου δημοσιονομικού ελλείμματος 12 σημαντικών μελών της ευρωζώνης από το 1999 έως το 2007. Κάθε χώρα, πέραν της Ελλάδας, διολίσθησε κάτω από το περίφημο όριο του 3% επί του ΑΕΠ. Αν επικεντρωνόμασταν σε αυτόν τον δείκτη, θα πέφταμε έξω όσον αφορά όλες τις χώρες που έχουν πληγεί από την κρίση, πέραν της Ελλάδας. Επιπλέον, οι τέσσερις χειρότερες επιδόσεις, μετά την Ελλάδα, ήταν στην Ιταλία, στη Γαλλία, στη Γερμανία και στην Αυστρία.

Αντιθέτως, η Ιρλανδία, η Εσθονία, η Ισπανία και το Βέλγιο είχαν πολύ καλή παρουσία εκείνα τα χρόνια. Μετά την κρίση η εικόνα άλλαξε άρδην, με δραματική επιδείνωση στην Ιρλανδία, στην Πορτογαλία και στην Ισπανία (όχι όμως στην Ιταλία). Κοντολογίς, το δημοσιονομικό έλλειμμα αποδείχθηκε άχρηστο βαρόμετρο για την κρίση που ακολούθησε.

Ας δούμε και τον παράγοντα του χρέους: Αν βασιζόμασταν σε αυτό το κριτήριο, θα βλέπαμε ότι η Ελλάδα, η Ιταλία, το Βέλγιο και η Πορτογαλία είχαν πρόβλημα. Όμως, η Εσθονία, η Ιρλανδία και η Ισπανία είχαν απείρως καλύτερες θέσεις από τη Γερμανία, που σε αυτήν τη βάση έδειχνε ευάλωτη. Μετά την κρίση, και πάλι η εικόνα ανατράπηκε πλήρως: η Ιρλανδία, για παράδειγμα, μέσα σε πέντε χρόνια υπέστη εκτίναξη 93% στον συντελεστή του χρέους επί του ΑΕΠ.

Τέλος, να δούμε και τον παράγοντα του ελλείμματος στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών την περίοδο 1999 - 2007. Με βάση αυτό το μέτρο, οι πιο ευάλωτες χώρες ήταν η Εσθονία, η Πορτογαλία, η Ελλάδα, η Ισπανία, η Ιρλανδία και η Ιταλία. Και επιτέλους, έχουμε έναν χρήσιμο δείκτη. Άρα, φτάνουμε στο συμπέρασμα ότι έχουμε κρίση στο ισοζύγιο πληρωμών. Το 2008 η ιδιωτική χρηματοδότηση των εξωτερικών ελλειμμάτων υπέστη αιφνίδια διακοπή με την αναστολή στην ιδιωτική πίστωση. Έκτοτε, οι χρηματοδότες έχουν γίνει οι κρατικοί πόροι. Το European System of Central Banks έχει διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο ως πιστωτής εσχάτης ανάγκης, όπως σημείωσε και ο κ. Hans-Werner Sinn του Ifo Institute.

Αν η πιο ισχυρή χώρα της ευρωζώνης αρνείται να αναγνωρίσει τη φύση της κρίσης, η ευρωζώνη δεν έχει καμία ελπίδα ούτε να βρει το φάρμακο ούτε να αποτρέψει την υποτροπή.

Χωρίς εξωτερική προσαρμογή η δημοσιονομική λιτότητα που επιβάλλεται στα ευαίσθητα μέλη της ευρωζώνης απλώς θα παρατείνει και θα βαθύνει την ύφεση. Όταν αναγνωριστεί ο ρόλος της εξωτερικής προσαρμογής, το κύριο ζήτημα θα είναι όχι η δημοσιονομική λιτότητα, αλλά οι αναγκαίες μεταβολές στην ανταγωνιστικότητα. Αν αποκλειστεί η δυνατότητα εξόδου από το ευρώ, τότε απαιτείται εύρωστη οικονομία στην ευρωζώνη, υψηλότερος πληθωρισμός και δυναμική πιστωτική επέκταση στις πλεονασματικές χώρες. Και όλα αυτά μοιάζουν πλέον αδιανόητα. Γι’ αυτό και οι αγορές έχουν δίκιο να είναι τόσο επιφυλακτικές.

Η αποτυχία αναγνώρισης ότι η νομισματική ένωση είναι ευάλωτη σε κρίσεις στα ισοζύγια πληρωμών, εν τη απουσία δημοσιονομικής και χρηματοπιστωτικής ενοποίησης, καθιστά σχεδόν βέβαιο τον υποτροπιασμό.

Ενδεχομένως, ο... χυλός που μαγείρεψαν οι... Μερκοζί στο Παρίσι να επιτρέψει στην ΕΚΤ να δράσει. Και αυτό ίσως φέρει περίοδο ανακωχής - αν και προσωπικώς αμφιβάλλω. Όμως, η ευρωζώνη εξακολουθεί να αναζητά αποτελεσματικά μακροχρόνια θεραπεία.

Δεν λυπάμαι καθόλου που η Γερμανία δεν κατάφερε να εξασφαλίσει ακόμη πιο αυτοματοποιημένη και αυστηρή δημοσιονομική πειθαρχία, αφού αυτή η απαίτηση βασίζεται στην αδυναμία να αναγνωρίσει τι δεν πήγε καλά στην πραγματικότητα. Πρόκειται για μια κρίση ισοζυγίου πληρωμών.

Και η επίλυση των κρίσεων πληρωμών μέσα σε μια μεγάλη, κλειστή οικονομία απαιτεί τεράστιες προσαρμογές εκατέρωθεν. Αυτή είναι η αλήθεια και όλα τα άλλα είναι… παρηγοριά στον άρρωστο.


Πράγματι, η ΕΚΤ μπορεί να μπαλώσει τις ρωγμές τυπώνοντας χρήμα. Βραχυπρόθεσμα, τέτοιες παρεμβάσεις είναι πρακτικώς απαραίτητες γιατί χρειάζεται χρόνος για την εξωτερική προσαρμογή. Όμως, εν τέλει, η εξωτερική προσαρμογή είναι καίρια. Και αυτό είναι πολύ πιο σημαντικό από τη δημοσιονομική λιτότητα.

ΠΗΓΗ: FT.com