Φαντασιώσεις μεγαλείου πολλών ταχυτήτων

Το εγχειρίδιο του καλού μακιαβελίσκου -ακολουθώντας τα αρχαία χνάρια του γνωστικισμού- λέει πως πρέπει να διαδίδεις την προπαγάνδα σαν να ήταν η απόλυτη αλήθεια, αλλά να πράττεις γνωρίζοντας πως δεν είναι. Όταν πέφτεις στην παγίδα της προπαγάνδας σου και οι πράξεις σου ακολουθούν τη ρητορική σου, είσαι σίγουρα ένας ειλικρινής ηλίθιος.

 ΠΗΓΗ: Techie Chan

Extend and pretend

Η ευρωπαϊκή πολιτική τα τελευταία 3 χρόνια της κρίσης λειτουργεί με το παραπάνω πρόταγμα. Συνεχίζει δηλαδή να κάνει τα ίδια που έκανε προ κρίσης, προσποιούμενη πως δεν συνέβη τίποτα. Η κρυφή ελπίδα είναι πως η κρίση θα περάσει μόνη της, αν εμείς συνεχίσουμε να φτιάχνουμε εξωτικά δομημένα προϊόντα όπως ο EFSF. Καθώς όμως η κρίση δεν περνά, χρειάζεται μια νέα αφήγηση που να εξηγεί το “παράδοξο”. Αυτή η αφήγηση πήρε την απλοϊκή μορφή μιας ηθικολογικής προσέγγισης. Για τα προβλήματα της ευρώπης ευθύνεται η προβληματική ελλάδα και μερικοί άλλοι “τεμπέληδες” κι αν τους βάλουμε αυτούς να φτιάξουν το μαγαζί τους, τα πάντα θα επιστρέψουν στις εποχές των παχιών αγελάδων.

Και η αφήγηση ταίριαζε με την εικόνα διότι πράγματι η ελλάδα ήταν ο πιο προβληματικός πιγκουίνος της ευρωζώνης. Κι επιπλέον είχε μόλις αποκτήσει μια κυβέρνηση, έτοιμη να αποδεχθεί τον ρόλο του παραβάτη που χρειάζεται τη διεθνή επίβλεψη του ΔΝΤ για να επιστρέψει στο σωστό δρόμο. Ένας ρόλος που βόλευε απίστευτα όλες τις υπόλοιπες χώρες που θα φαίνονταν ως οάσεις σταθερότητας μπροστά στην προβληματική ελλάδα, κρύβοντας τα πάντα κάτω από το χαλάκι της απέραντης “έκτακτης” ρευστότητας που πρόσφερε η ΕΚΤ.

Αυτή η αφήγηση ήταν αρκετά καλή για τα πρώτα 2 χρόνια αλλά σύντομα αυτοί που τη διέδιδαν βολεύτηκαν με την αλήθεια της και βολεύτηκαν να πιστεύουν πως αυτό το παραμυθάκι είναι η πραγματικότητα. Κι έτσι συνέχισαν να προσποιούνται πως δεν συμβαίνει τίποτα, αφήνοντας την κρίση να διογκώνεται. Άλλωστε η προσθήκη της πορτογαλίας και της ιρλανδίας στο παζλ ήταν αρκετά μικρές για να κάνουν ξεκάθαρο πως άλλο η προπαγάνδα κι άλλο οι δομικές αιτίες μιας μεγάλης κρίσης.

Από τον αύγουστο τα ψέματα είχαν τελειώσει. Μεγάλες χώρες όπως η ιταλία και η ισπανία ήταν πρακτικά εκτός αγορών και οι δύο βασικοί τραπεζικοί κολοσσοί των γάλλων είχαν σημαντικά προβλήματα να βρουν ρευστότητα από την “αγορά”. Στον κατάλογο προστέθηκε και το βέλγιο με τη δις χρεοκοπημένη dexia κι έτσι ξαφνικά αυτό το ταχυδακτυλουργικό δημιουργικής λογιστικής και european statistics που ονομάζεται EFSF έγινε πολύ μικρό για να γίνει πιστευτό πως θα αποτελούσε μια κάποια λύση.

Εκεί θα περίμενες πως το πολιτικό προσωπικό της ευρώπης θα καταλάβαινε πως η περίοδος πετάω τη μπάλα στην ελλάδα (πορτογαλία, ιρλανδία) και σφυρίζω αδιάφορα δεν λειτουργεί. Κι όμως, καθώς η κρίση αυτή έχει μπει στη δεύτερη νεροτσουλήθρα ύφεσης, το μόνο πράγμα που είχε να πει ο σαρκοζί ήταν να συνεχίσει την αφήγηση των κακών παιδιών, ζητώντας τη δημιουργία της ευρώπης δύο ταχυτήτων (και δύο νομισμάτων). Στην πρώτη ταχύτητα η γαλλία, η γερμανία, η ολλανδία και οι φινλανδοί και στη δεύτερη οι υπόλοιποι. Η μέρκελ χασκογέλασε και το αρνήθηκε αλλά με τον τρόπο που θα αρνιόταν μια καθωσπρέπει παντρεμένη αστή ένα μεγάλο κοπλιμέντο.

Ειλικρινά δεν μπορώ να συλλάβω το μέγεθος της ηλιθιότητας αυτής της πρότασης. Και δεν μιλάω για το πολιτικό μέγεθος της ηλιθιότητας. Αυτό το είχαμε δεδομένο από τον πόλεμο της λιβύης. Μιλάω για το λογιστικό σκέλος της ηλιθιότητας. Το σκέλος εκείνο δηλαδή που δεν χρειάζεται παρά απλή αριθμητική δημοτικού και μερικοί χοντρικοί υπολογισμοί για να δείξεις πως το σχέδιο της ευρώπης των δύο ταχυτήτων δεν αποτελεί παρά το αποτέλεσμα της στομαχικής δυσλειτουργίας της νεογέννητης κόρης του γάλλου προέδρου.

Ας υποθέσουμε λοιπόν πως η γερμανία, η γαλλία, η ολλανδία και η φιλανδία αποφασίζουν να φτιάξουν το δικό τους σκληρό ευρώ και οι υπόλοιποι μείνουν με το υπάρχον. Από μόνη της η κίνηση σημαίνει πως αυτές οι χώρες δεν έχουν τα προβλήματα των γειτόνων τους κι έτσι το νόμισμα τους θα παραμείνει ισχυρό. Ας υποθέσουμε επίσης πως το παλιό ευρώ θα υποτιμηθεί ένα μετριοπαθές 30% από την όλη διαδικασία κι ας κοιτάξουμε τα συντρίμμια.

Οι γαλλικές τράπεζες έχουν δανείσει στις “προβληματικές” χώρες γύρω στο 1τρις ευρώ κρατικού και ιδιωτικού χρέους. Συγκεκριμένα έχουν δανείσει: 415δις στην ιταλία, 150δις στην ισπανία, 55δις στην ελλάδα, 32δις στην ιρλανδία, 25δις στην πορτογαλία και 230δις στο βέλγιο για να πάρουμε μόνο τις χώρες που βρίσκονται πέρα από ή στα όρια της εξόδου από τις αγορές. Λόγω της υποτίμησης οι γαλλικές τράπεζες θα πρέπει να βρουν επιπλέον 300δις ευρώ μόνο για να καλύψουν τις απώλειες της συναλλαγματικής διαφοράς, πριν δηλαδή αρχίσουν να κουρεύονται αυτά τα χρέη γιατί η υποτίμηση από μόνη της δεν θα τα κάνει πιο βιώσιμα. Οι γαλλικές τράπεζες όπως λέγαμε παραπάνω, έχουν προβλήματα χρηματοδότησης τώρα, το να βρουν 300δις επιπλέον, συν μερικές δεκάδες ακόμα από τα κουρέματα, δεν γίνεται ούτε στο star wars.

Ταυτόχρονα, οι άμεσες επενδύσεις που έχουν κάνει οι γαλλικές επιχειρήσεις στις “προβληματικές” χώρες (όπως πχ η credit agricole που έχει αγοράσει την εμπορική τράπεζα), θα απομειωθούν εξίσου κατά 30% στο παράδειγμά μας. Αν υποθέσουμε πως από τα 2τρις άμεσες επενδύσεις της γαλλίας τα μισά κατευθύνονται προς “προβληματικές” χώρες, τότε μιλάμε για άλλα 300δις χασούρα μόνο από την αλλαγή ισοτιμίας. Τα κέρδη τους από αυτές τις χώρες θα μειωθούν εξίσου αλλά ας μην πάμε τόσο μακριά, γιατί αρκετές από αυτές θα έχουν αναγκαστεί να κλείσουν πριν ολοκληρώσουν το έτος.

Επιπλέον το εμπορικό σοκ που θα υποστεί η γαλλική οικονομία από την αλλαγή θα είναι τεράστιο. Οι εξαγωγές των 508δις ευρώ είναι σίγουρο πως θα πέσουν, καθώς περίπου το 30% των εξαγωγών της γαλλίας κατευθύνεται προς τη δεύτερη ταχύτητα του ευρώ. Δηλαδή τουλάχιστον 100δις σε απώλειες κάθε χρόνο, που σίγουρα δεν θα αφήσουν αδιάφορη την ανεργία.

Αν λοιπόν η γαλλική κυβέρνηση αναλάβει να καλύψει αυτές τις απώλειες προσαρμογής για ένα μόλις χρόνο, θα πρέπει να πληρώσει γύρω στα 300+300+100=700δις ευρώ, ποσό φυσικά που δεν έχει και πρέπει να δανειστεί. Ποιος όμως θα τους δανείσει από τη στιγμή που το δημόσιο χρέος της γαλλίας είναι ήδη στο 85% του ΑΕΠ και με τα επιπλέον 700δις θα φτάσει στο 110% του ΑΕΠ χωρίς να μετρήσουμε τις απώλειες κρατικών εσόδων που θα φέρει το σοκ της προσαρμογής. Πολύ γρήγορα λοιπόν οι γάλλοι θα καταλάβουν πως ανήκουν κι αυτοί στις προβληματικές χώρες.

Η ηλιθιότητα του γαλλικού λεονταρισμού στην ουσία κρύβει τον πραγματικό ελέφαντα πίσω από την κουρτίνα. Τι θα γίνει δηλαδή αν τελικά αποφασίσουν οι γερμανοί με τους ολλανδούς και τους φινλανδούς να φτιάξουν μια δική τους μικρή ευρωζώνη? Μια επανάληψη των παραπάνω λίγο πολύ. Οι γερμανικές τράπεζες είναι εκτεθειμένες σε χρέος “προβληματικών χωρών” (+τη γαλλία) ύψους περίπου 800-900δις ευρώ. Αν βάλουμε μια υποτίμηση 25% αυτό μας βγάζει τουλάχιστον 200δις ανάγκες αναχρηματοδότησης μόνο από την συναλλαγματική ισοτιμία. Οι άμεσες επενδύσεις των γερμανών στην ευρώπη (όπως η Lidl ή η DT που έχει αγοράσει τον ΟΤΕ) είναι μικρότερες των γαλλων (περίπου 1,5δις), οπότε θα έχουν αναλογικά μικρότερες απώλειες. Εκεί όμως που η γερμανία θα έχει τεράστιο πρόβλημα θα είναι στην πτώση των εξαγωγών. Από τα 1,1τρις ευρώ εξαγωγών περίπου οι μισές κατευθύνονται προς τις “προβληματικές” χώρες. Άρα αν υποθέσουμε πως θα χάσουν τις μισές από αυτές τις εξαγωγές λόγω του σοκ, μιλάμε για ένα έλλειμμα της τάξης των 250δις το χρόνο, κάτι που θα έχει τεράστιο αντίκτυπο στην ήδη τραυματισμένη αγορά εργασίας.

Το άλμπατρος της κίνας

Κι εδώ ο ταχυδακτυλουργός βγάζει από το καπέλο το λαγό. Για να μην είναι τόσο τρομακτικό το σοκ στην γερμανική οικονομία αρχίζει και δημιουργείται μια φανταστική προβολή των εξαγωγών στην κίνα τα επόμενα χρόνια. Η αφήγηση λέει πως η κίνα θα συνεχίσει να αναπτύσσεται εις τον αιώνα τον άπαντα με ρυθμούς που κάνουν τα greek statistics να φαίνονται αρνάκια και σε 4-5 χρόνια από σήμερα θα αναπληρώσει την πτώση των εξαγωγών προς τους πρώην συνεταίρους. Ας μην ασχοληθούμε με το πόσο προβληματικό είναι το επιχείρημα γεωπολιτικά και γεωγραφικά. Ας πούμε μόνο πως η φαντασίωση μιας ανεξάντλητης τεράστιας κινέζικης αγοράς υπάρχει στο δυτικό καπιταλισμό από την εποχή του πολέμου του οπίου και δεν έχει ποτέ επιβεβαιωθεί μέχρι σήμερα. Η κίνα είναι στην ουσία ο βηξ του καπιταλιστικού ψάλτου. Κάθε φορά που δεν έχουμε απάντηση στις ενδογενείς αντιφάσεις του εφευρίσκουμε την όαση της ανεξάντλητης κινέζικης αγοράς.

Πράγμα που σημαίνει πως το γερμανικό κατεστημένο -μετά από 40 χρόνια πλήρους προσήλωσης στον ευρωπαϊκό περίγυρο- θα πρέπει:

α) Να πείσει τους ψηφοφόρους πως τους έλεγε βλακείες, ενώ τώρα τους λέει την αλήθεια.

β) Να αναλάβει τη ρετσινιά της αποχώρησης με ό,τι πολιτικές συνέπειες μπορεί να έχει αυτό (οι γάλλοι πχ δεν θα χαρούν).

γ) Να υποστεί μια τεράστια απότομη οικονομική καθίζηση τη στιγμή που οι κοινωνικές ισορροπίες δεν βρίσκονται στο δυνατότερο σημείο τους.

δ) Να ανακαλύψει και να πείσει για μια αφήγηση που δεν υπάρχει μήπως και καταφέρει να καλύψει το υπαρξιακό πρόβλημα (ίσως να ανακαλύψουν πως τελικά ο μάρκο πόλο είχε γερμανικές ρίζες).

ε) Και να περιμένει την οικονομική της ανάκαμψη από μια οικονομία που δεν έχει ανεπτυγμένη εσωτερική αγορά, αλλά βασίζεται κι εκείνη στις εξαγωγές της (είναι δηλαδή εν δυνάμει εμπορικός ανταγωνιστής).

Οκ, τι να πω, έχουν υπάρξει και μεγαλύτερες κωλοτούμπες στην ιστορία, αλλά κάτι μου λέει πως το σενάριο δημιουργήθηκε κάπως αλλιώς. Κάποιος εκεί στη γερμανική φιλελεύθερη ελίτ (καθώς μάλιστα έχουν και μια έφεση στη λογοκλοπή) πήρε την εξίσου προβληματική πρόταση μπρεζίνσκι για σύμπραξη ήπα/κίνας (το λεγόμενο G2) και έβαλε στη θέση των ήπα τη γερμανία.

Εποχή, 27 Νοέμβρη 2011