Από τις τράπεζες «ζόμπι» στην κυβέρνηση «ζόμπι»

ΠΗΓΗ: aformi.gr

Του Γιάννη Μηλιού

Η κρίση δημόσιου χρέους στην Ελλάδα και την Ευρώπη αποτελεί απλό «σύμπτωμα» της βαθιάς κρίσης αναπαραγωγής (κρίση «υπερσυσσώρευσης κεφαλαίου») που πλήττει από το 2008 όλες τις χώρες του αναπτυγμένου καπιταλισμού. Για να το διατυπώσω διαφορετικά, η κρίση είναι συστημική, η αιτία της είναι ο ίδιος ο τρόπος λειτουργίας του καπιταλιστικού συστήματος που «αυτορυθμίζεται» μέσα από τον ελεγκτικό και εποπτικό ρόλο των χρηματαγορών. Η κρίση χρέους δεν αποτελεί παρά αποτέλεσμα και έκφανση της συστημικής κρίσης, όχι αιτία της.

Η νεοφιλελεύθερη καπιταλιστική οικονομία και κοινωνία έχει «μπλοκάρει» σε παγκόσμιο επίπεδο, πλήττοντας αρχικά το βασικό μηχανισμό χρηματοδότησης της οικονομίας, τις τράπεζες. Γρήγορα οι τράπεζες μετατράπηκαν σε ζωντανούς-νεκρούς, σε τράπεζες-ζόμπι όπως αποκαλούνται διεθνώς. Η κρίση των τραπεζών οδήγησε γρήγορα στην κρίση δημόσιου χρέους, αρχικά στο Ντουμπάι και κατόπιν στην Ευρωζώνη, δηλαδή έπληξε εκείνες τις περιοχές και εκείνες τις χώρες στις οποίες η προσήλωση στον «ρυθμιστικό ρόλο» των χρηματαγορών και στη σκανδαλώδη φοροασυλία του κεφαλαίου και του πλούτου ήταν εντονότερη και δογματικότερη.

Οι κυρίαρχες οικονομικές και πολιτικές δυνάμεις της Ευρώπης αποφάσισαν, από τις αρχές του 2009, να χρησιμοποιήσουν την κρίση ως «ευκαιρία» για να εμβαθύνουν τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές ενάντια στο κοινωνικό κράτος και στον κόσμο της εργασίας, με όπλο ακριβώς τα δημόσια ελλείμματα, τα οποία επικαλέστηκαν για να υιοθετήσουν πολιτικές λιτότητας για τους πολλούς, που προκαλούν ή επιτείνουν την ύφεση.

Η συμπίεση του μισθού και του κοινωνικού μισθού είναι πάντα η στρατηγική των κυρίαρχων τάξεων σε συγκυρίες κρίσης υπερσυσσώρευσης όπως η σημερινή, όπου το ποσοστό κέρδους του κεφαλαίου συρρικνώνεται. Η κρίση του κεφαλαίου είναι «έλλειψη υπεραξίας» όπως θα έλεγε ο Μαρξ, όχι έλλειψη ζήτησης. Το βάθεμα της κρίσης αποτελεί «εκκαθάριση» για το κεφάλαιο, καταστροφή κάθε «εμποδίου» στην «ανταγωνιστικότητα», ώστε το ποσοστό κέρδους να κινηθεί και πάλι ανοδικά παράλληλα με τη φτώχεια των πολλών και την ανεργία, ώστε η συσσώρευση κεφαλαίου να επιταχυνθεί και πάλι, αρχίζοντας έστω από μικρότερη συνολική παραγωγή.

Η στρατηγική του κεφαλαίου είναι επομένως η υποτίμηση της αγοραστικής δύναμης των μισθωτών, είτε με τα Μνημόνια (εσωτερική υποτίμηση), είτε με τη νομισματική υποτίμηση, στις χώρες που έχουν «ανεξάρτητη» νομισματική πολιτική (με δεδομένο ότι πάντα το μεγάλο κεφάλαιο μπορεί να διατηρεί τον πλούτο του στο προσφορότερο διεθνές νόμισμα).

Όμως η στρατηγική αυτή επιδεινώνει την κρίση δημόσιου χρέους, πρώτα απ’ όλα γιατί συρρικνώνει το ΑΕΠ (τον παρονομαστή του κλάσματος [δημόσιο χρέος]/ΑΕΠ) και έτσι αυξάνει το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ.

Επομένως η στρατηγική της υποτίμησης της εργασίας είναι αναγκασμένη να συμπληρωθεί με μια πολιτική «αποχρέωσης», διαγραφής χρέους, καταστροφής δανειακού κεφαλαίου. Οι τράπεζες-ζόμπι θα υποχρεωθούν να δεχθούν άλλο ένα πλήγμα, προς χάριν του στρατηγικού στόχου των κυρίαρχων τάξεων, που δεν είναι άλλος από την αντιδραστική αναδιάρθρωση της κοινωνίας, δηλαδή την υποτίμηση της εργασίας και την κατάργηση δικαιωμάτων και κατακτήσεων πολλών δεκαετιών.

Το «κούρεμα» του ελληνικού δημόσιου χρέους, με τον τρόπο που έγινε, αποτελεί επομένως αναγκαίο επακόλουθο των αντιδραστικών-αντιλαϊκών πολιτικών, του Μνημονίου, που κατέστησαν το ελληνικό δημόσιο χρέος μη-βιώσιμο.

Το ΠΑΣΟΚ ανέλαβε τη διακυβέρνηση της χώρας με δημόσιο χρέος 115% του ΑΕΠ. Με τις πολιτικές λιτότητας και αντιδραστικής αναδιανομής πλούτου και εξουσίας υπέρ του κεφαλαίου που ακολούθησε οδήγησε το δημόσιο χρέος στο 160% του ΑΕΠ. Ταυτόχρονα βύθισε την οικονομία στην ύφεση και τους εργαζόμενους στην ανέχεια και την ανασφάλεια.

Με βάση τους ανεπίσημους ακόμη υπολογισμούς του ΔΝΤ, λόγω του νέου «θεσμικού» δανεισμού που προβλέπουν οι αποφάσεις της 27/10 (100 δις + 30 δις για την επανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών), το «κούρεμα» (διαγραφή περίπου 100 δις ευρώ) θα μειώσει το ελληνικό δημόσιο χρέος στο 150% του ΑΕΠ για το 2012. Αν όλα πάνε καλά, δηλαδή με βάση τις υπεραισιόδοξες υποθέσεις για τα επιτόκια, τους ρυθμούς μεγέθυνσης κ.ο.κ. που υιοθετούνται από το ΔΝΤ, το δημόσιο χρέος θα είναι 120% του ΑΕΠ το 2020, δηλαδή μεγαλύτερο από αυτό που ήταν πριν το Μνημόνιο! Αποδεικνύεται έτσι ότι στόχος των αντιδραστικών πολιτικών δεν ήταν η χαλιναγώγηση του δημόσιου χρέους αλλά η καθυπόταξη των εργαζομένων και της κοινωνίας στα συμφέροντα του κεφαλαίου.

Το δημόσιο χρέος δε θα γίνει βιώσιμο, μετά την υλοποίηση των αποφάσεων της 27/10, επειδή παραμένουν οι βασικές αιτίες που το προκαλούν. Το «κούρεμα», η διαγραφή μέρους του χρέους, δεν συνεπάγεται ότι το χρέος θα καταστεί βιώσιμο. Η βιωσιμότητα δεν εξαρτάται μόνο από το μέγεθος του χρέους αλλά και από το αν δημιουργούνται εισοδήματα στην οικονομία (ρυθμοί μεγέθυνσης), το ύψος των επιτοκίων και από τη σχέση εσόδων-δαπανών.

Όμως, ας το ξαναπούμε, η κρίση του δημόσιου χρέους είναι μόνο ένα σύμπτωμα, και μάλιστα όχι το σημαντικότερο, που προκύπτει από την κρίση και τις ακολουθούμενες ταξικές πολιτικές. Το κρίσιμο αποτέλεσμα είναι η αυξανόμενη κοινωνική δυστυχία: Στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, η στατιστικά καταγραφόμενη ανεργία τον Μάιο του 2011 ανήλθε σε 16,6%, έναντι 12,0% το Μάιο του 2010 και 15,8% τον Απρίλιο του 2011. Οι στατιστικά καταγραφόμενοι άνεργοι το Μάιο ανήλθαν σε 822.719 άτομα.

Η αποκατάσταση της βιωσιμότητας όχι μόνο του χρέους αλλά και της ελληνικής κοινωνίας πλέον απαιτεί άλλες πολιτικές, όχι μόνο «κούρεμα»: Αντιστροφή της πολιτικής φορολόγησης προς τον πλούτο και όχι προς τους μισθωτούς και τα φτωχότερα στρώματα, δημόσιες δαπάνες για να τιθασευτεί η ανεργία, προσανατολισμό σε μορφές οργάνωσης της οικονομίας που βάζουν τις κοινωνικές ανάγκες πάνω από τα κέρδη. Αυτό είναι επείγον: η ανεπίσημη έκθεση της Ε.Ε. διαπιστώνει ότι οι πολιτικές περιορισμού της εσωτερικής ζήτησης έχουν ήδη προκαλέσει μία μόνιμη καταστροφή παραγωγικών δυνατοτήτων.

Διότι ακόμα και στο δημόσιο χρέος αν εστιάσουμε, οι όροι βιωσιμότητάς του περνάνε μέσα από την επιλογή της σχέσης εσόδων και δαπανών που θα μηδενίσει τα ελλείμματα. Επομένως προκύπτει το πραγματικό ερώτημα: θα πληρώσουν οι πλούσιοι ώστε να έχουμε κοινωνικό κράτος, προστασία των πιο αδύναμων, δημόσιες επενδύσεις και μεγέθυνση με μείωση της ανεργίας, ή θα συνεχίσουν να μην πληρώνουν και θα οδηγηθούμε στην κοινωνική ερήμωση;

Γίνεται λοιπόν φανερό ότι η λύση του προβλήματος προς το συμφέρον των πολλών δεν μπορεί να είναι παρά πολιτική. Είναι απαίτηση πλέον να ανατραπεί η παρούσα κυβέρνηση και οι πολιτικές που ακολουθεί. Αυτό αποτελεί την προϋπόθεση για την όποια λύση.

Ο λαός το έχει κατανοήσει. Με τις μεγαλειώδεις διαδηλώσεις του, τις απεργίες, τις καταλήψεις δημόσιων κτηρίων και εργασιακών χώρων, με τις πολύμορφες ειρηνικές αποδοκιμασίες των κυβερνητικών αξιωματούχων, τους δείχνει την πόρτα της εξόδου.

Η κυβέρνηση δεν μπορεί πλέον να κυβερνήσει. Είναι πολιτικά ζωντανή-νεκρή, μια «κυβέρνηση-ζόμπι». Όχι επειδή είναι ανίκανη, αλλά επειδή είναι πλέον επικίνδυνη για τον ελληνικό λαό! Η εμμονή στις ανάλγητες νεοφιλελεύθερες πολιτικές αφαίμαξης των εργαζομένων υπέρ του κεφαλαίου και του συσσωρευμένου πλούτου έχει φτάσει στα όριά της.

Η ανατροπή της κυβέρνησης μαζί με τα Μνημόνια, «αναθεωρημένα» ή μη, και η προσφυγή στη λαϊκή ετυμηγορία είναι προϋπόθεση για τη σωτηρία της κοινωνίας, για μια εναλλακτική πορεία που θα προτάσσει τις κοινωνικές ανάγκες απέναντι στους καταναγκασμούς του κέρδους και στα συμφέροντα του συσσωρευμένου πλούτου.