Από τα «δομημένα» στα... κουρεμένα

ΠΗΓΗ: Το Ποντίκι

Στο 8% με 10% του ΑΕΠ ανέρχονται, σύμφωνα με τους πρώτους υπολογισμούς, οι συνολικές απώλειες που θα μετρήσουν τα ασφαλιστικά ταμεία από τις συσσωρευμένες ζημιές ελέω «δομημένων» και «κουρεμένων» τοποθετήσεών τους σε τίτλους του ελληνικού Δημοσίου.

Το σίγουρο είναι πως δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενοι και ασφαλισμένοι υφίστανται και θα υποστούν ακόμη χειρότερα τις συνέπειες μίας εγκληματικής πολιτικής που ασκείται τα τελευταία χρόνια από Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ. Επί Ν.Δ. άρχισε η επενδυτική «αξιοποίηση» των διαθεσίμων μέσω δομημένων - τοξικών τοποθετήσεων με αδιαφανέστατες διαδικασίες, ενώ επί ΠΑΣΟΚ το έγκλημα συνεχίστηκε με την υπαγωγή στα μνημόνια Ι και ΙΙ και με τις τελευταίες οδυνηρές περικοπές που επιτάσσει η τρόικα.

Ο πρώτος λογαριασμός της άφρονος δικομματικής πολιτικής υπολογίζεται σε σχεδόν 20 δισ., αλλά, παρά τις δραματικές συνέπειες, μηδενικές ευθύνες έχει επισύρει.

Απαξίωση

Παρ’ ότι για να γίνει ακριβέστερος ο καταμερισμός του βάρους που θα επέλθει από το «κούρεμα» λόγω PSI Plus θα πρέπει να οριστικοποιηθούν οι ακριβείς όροι, τα ποσοστά και οι τρόποι, μία καταρχήν τάξη μεγέθους μπορεί ήδη να εκτιμηθεί. Το δραματικό με τα ταμεία είναι πως λόγω «κουρέματος» το βάρος γίνεται επαχθέστερο, καθώς έχει προηγηθεί μακρά περίοδος απαξίωσης λόγω της εμπλοκής των διαθεσίμων τους στο περιβόητο σκάνδαλο των δομημένων επί Ν.Δ.

Ας γυρίσουμε όμως μερικά χρόνια πίσω, όταν οι γαλάζιοι φωστήρες επέλεγαν να επενδύσουν τα διαθέσιμα των Ταμείων σε κάθε λογής «τοξικά» χρηματοοικονομικά προϊόντα.

Για εκείνη την περίοδο ο «λογαριασμός» έχει υπολογιστεί (κυρίως σε έκθεση του τμήματος μελετών της Εθνικής Τράπεζας) στα 5,5 - 6 δισ. ευρώ. Με βάση τα τότε στοιχεία (σ.σ.: 2006, επί θητείας Φ. Πετραλιά) η συνολική περιουσία τους από 30 δις. το 2005 και 28,5 το 2006 έπεφτε στα 23 έναν χρόνο μετά. Η αρχική αξία των δομημένων ομολόγων, όπου είχαν επενδυθεί 1,28 δισ. ευρώ από την τότε κυβέρνηση της Ν.Δ., ήταν 0,5 δισ.

Ακολούθησαν άλλες «τοξικές» τοποθετήσεις, αναγκαστικές ρευστοποιήσεις τίτλων και μετοχών προκειμένου να πληρωθούν συντάξεις, εισφορές και αποζημιώσεις ανεβάζοντας το συνολικό βάρος (ζημιά και υποαξίες) σε 5,5 - 6 δισ. ευρώ στην περίοδο 2005-08. Ενδεικτικά, σύμφωνα με σχετικό έγγραφο της Εθνικής (είχε δημοσιευθεί τότε στην «Ελευθεροτυπία»), μόνο ένα δομημένο της Alpha Bank έχασε το 45% της αξίας του, με την απόδοσή του να υποχωρεί στο 0,97% εκείνη τη χρονιά (2008).

Από εκείνη την περίοδο επενδυτικής... αξιοποίησης εξίσου ενδεικτική είναι η δήλωση της (τότε) υπουργού (Φ. Πετραλιά):

«(...) από το σύνολο της περιουσίας τους, ποσό ύψους 1,3 δισ. ευρώ είναι επενδεδυμένο σε Αμοιβαία Κεφάλαια. Τα 913 εκατ. στα δύο Αμοιβαία της “ΑΕΔΑΚ Ασφαλιστικών Οργανισμών”, η σύνθεση των οποίων αποτελείται από ομόλογα Ελληνικού Δημοσίου και μετοχές υψηλής κεφαλαιοποίησης του Χρηματιστηρίου, και 400 εκατομμύρια σε Αμοιβαία Κεφάλαια εσωτερικού τα οποία διαχειρίζονται ελληνικές ΑΕΔΑΚ».

Επίσης, σύμφωνα με στοιχεία του 2006 (καθώς η αποτίμηση γινόταν με σημαντικότατη καθυστέρηση μέχρι και πρόσφατα), πολλά ταμεία ρευστοποίησαν ομόλογα του ελληνικού Δημοσίου προκειμένου να πληρώσουν τις συντάξεις (πάνω από 2,2 δισ. ευρώ μόνο το ΙΚΑ), σε μία συγκυρία που οι μετοχές στο Χρηματιστήριο κατέρρεαν. Μόνο οι τράπεζες, όπου σχεδόν αποκλειστικά είχαν επενδύσει τα Ταμεία, απώλεσαν το 50% της αξίας τους.

Εφιάλτης

Και ερχόμαστε στα... τωρινά, όπου οι συνέπειες προοιωνίζονται εφιαλτικές. Ένα κούρεμα της τάξης του 70% (πραγματικά θα είναι 75%, από 21% που είχε υπολογιστεί με το πρώτο PSI) θα πλήξει άμεσα και έμμεσα τα διαθέσιμα των ταμείων. Τα ασφαλιστικά διαθέτουν (στοιχεία 31.12.11) ομόλογα αξίας 25 δισ. ευρώ. Εάν η ονομαστική αξία τους μειωθεί κατά 70% (θα υποχωρούσε σε 7,5 δισ. ευρώ!), θα χάσουν 17,5 δισ. ευρώ. Ο υπολογισμός γίνεται πάντα σε όρους ονομαστικής αξίας και χωρίς ωρίμανση απόδοσης.

Επιβάρυνση όμως προκύπτει και έμμεσα, καθώς οι λήξεις εκτείνονται σε ορίζοντα κάποιων ετών (μπορεί και μέχρι το 2020). Κατά συνέπεια η ετήσια ζημιά / επιβάρυνση θα είναι ανάλογη. Πολλά θα φανούν στην πρώτη – ουσιαστικά – δοκιμασία του Μαρτίου, καθώς στις 20.3 λήγει ομόλογο ύψους 14,4 δισ. ευρώ. Εάν δεν προχωρήσει το PSI, θα πρέπει να εξοφληθεί στο σύνολό του! Για έναν τέτοιο λόγο βρίσκουν πρόσφορο έδαφος και τα σενάρια για χρεοκοπία και έξοδο από την ευρωζώνη.

Σημειώνεται πως μέχρι τώρα (σύμφωνα με τον Φ. Σαχινίδη) «(...) από το ελληνικό δίκαιο διέπεται το 75% του συνολικού χαρτοφυλακίου του ελληνικού δημόσιου χρέους. Το διαπραγματεύσιμο χρέος του ελληνικού Δημοσίου αποτελεί το 77% του συνόλου του χρέους. Εξ αυτού το 93% διέπεται από το ελληνικό Δίκαιο». Ο συσχετισμός θα έχει αλλάξει δραματικά εις βάρος μας μέχρι τις αρχές – το πολύ – Απριλίου)...

Το σκάνδαλο

Είναι χρήσιμο να θυμόμαστε πως:

1. Τα δομημένα ομόλογα δεν είναι επενδύσεις εξασφαλισμένου κεφαλαίου. Ο σχετικός νόμος όριζε ότι κάθε ταμείο μπορούσε να επενδύσει από τα διαθέσιμά του μέχρι 23% σε μετοχές και μετοχικά αμοιβαία κεφάλαια. Όταν ψηφίστηκε ο νόμος, τα δομημένα ομόλογα ήταν άγνωστα και επενδύσεις υψηλού κινδύνου θεωρούνταν μόνο οι μετοχές. Είναι προφανές δηλαδή ότι ο νομοθέτης θέλει να περιορίσει το ποσόν που επενδύεται σε αποδόσεις υψηλού κινδύνου.

Αφού όμως ο νόμος κατονομάζει μόνο τις μετοχές, η απόφαση των διοικήσεων να επενδύσουν σε δομημένα ομόλογα ποσό πέραν τού 23% των διαθεσίμων τους είναι τυπικά νόμιμη. Βεβαίως, ηθικά και πολιτικά υπάρχει θέμα καταστρατήγησης του νόμου...

2. Το μεγάλο θέμα με τα δομημένα ομόλογα είναι ότι αγοράστηκαν είτε σε τιμή μεγαλύτερη από εκείνη που επικρατούσε στη δευτερογενή αγορά είτε με τεράστια προμήθεια. Υπήρξαν μάλιστα και προκλητικές περιπτώσεις. Συγκεκριμένο ομόλογο αποκτήθηκε στη δευτερογενή αγορά την περίοδο που μπορούσε να το βρει κάποιος από τον εκδότη του.

Προμήθειες

Η δευτερογενής αγορά ενίοτε συνυπάρχει με την έκδοση επειδή μερικοί χρειάζονται ρευστότητα λίγες μόνον ημέρες μετά την επένδυση. Οι τιμές στη δευτερογενή είναι σε τέτοιες περιπτώσεις πάντοτε λίγο μικρότερες από εκείνες που προσφέρει ο εκδότης. Το ομόλογο λοιπόν αυτό αγοράστηκε σε τιμή 106,5 μονάδων βάσης, δηλαδή 83 εκατ. ευρώ. Εκεί ήταν όλο το σκάνδαλο: το ότι τη διαφορά προσπορίστηκαν κάποιοι άλλοι και όχι τα ασφαλιστικά ταμεία.

3. Κανονικά η προμήθεια πρέπει να είναι 1-5 τοις χιλίοις όταν πρόκειται για τόσο μεγάλα ποσά, ενώ για τόσο σπουδαίους πελάτες, όπως τα ασφαλιστικά ταμεία, η προμήθεια πρέπει να είναι ακόμη μικρότερη. Εδώ όμως ουσιαστικά δόθηκε προμήθεια 60 φορές μεγαλύτερη από το κανονικό...