Χαράτσια, δάνεια και χρεοκοπίες. Η λύση PSI και η εναλλακτική στρατηγική της Αριστεράς

ΠΗΓΗ: Αριστερό Βήμα

του Γ. Τόλιου

E-mail: tolios@syn.gr

Blog: http://ytoliosblog.wordpress.com

Στη διαδρομή του νεοελληνικού κράτους, υπήρξαν ως τώρα τέσσερις χρεοκοπίες, ενώ την πέμπτη βιώνουμε σήμερα με το λεγόμενο PSI. Η πρώτη ήταν στα χρόνια της Επανάστασης του ‘21 (1827), η δεύτερη επί Όθωνα (1843), η τρίτη επί Τρικούπη (1893), η τέταρτη επί Βενιζέλου (1932) και η πέμπτη σήμερα (2012) επί κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ-ΝΔ με πρωθυπουργό το Παπαδήμο. Για τις τέσσερις πρώτες έχουν γραφεί αρκετές μελέτες και μονογραφίες (Άγ.Αγγελόπουλου, Αν.Ανδρεάδη, Παν.Δερτιλή, Ν.Μπελογιάννη, κά), ενώ για την τελευταία συσσωρεύεται πολύτιμο υλικό.

Ιστορικά διδάγματα από τις χρεοκοπίες

Δεν είναι ο χώρος για εκτεταμένες αναλύσεις των αιτίων και ιδιαίτερων χαρακτηριστικών των χρεοκοπιών του ελληνικού κράτους. Ωστόσο θα άξιζε να συνοψίσουμε τα ιστορικά διδάγματα, ως χρήσιμος μπούσουλας στις σημερινές συνθήκες. Ειδικότερα μια από τις βασικές αιτίες ήταν η κακοδιαχείριση του δημόσιου χρήματος από τους «εκάστοτε κυβερνώντες» και τις διαπλεκώμενες ομάδες των «κυρίαρχων συμφερόντων». Δεύτερον, οι δυσμενείς (τοκογλυφικοί) όροι δανεισμού και οι πολύμορφες εξαρτήσεις από ξένους δανειστές. Τρίτον, η ξενοδουλεία, υποταγή και ξεπούλημα εθνικών και λαϊκών συμφερόντων από την άρχουσα τάξη και την κυβερνώσα ελίτ, με στόχο την εξυπηρέτηση των συμφερόντων τους. Τέταρτον, η αδούλωτη στάση του ελληνικού λαού στις πολιτικές διαχείρισης της χρεοκοπίας, οι οποίες ωστόσο δεν οδήγησαν πάντα σε ριζοσπαστικές ανατροπές (με εξαίρεση την εξέγερση του 1843) αλλά σε «μεσοβέζικες» λύσεις που δεν άλλαξαν την «καθεστηκυία τάξη» πραγμάτων και τα κυρίαρχα συμφέροντα αυτών που τις γέννησαν.! Το τελευταίο ας το κρατήσουμε, γιατί αφορά άμεσα το σήμερα και αύριο της χώρας.

Τι είδους λύση είναι το PSI;

Η Ελλάδα ως χώρα βιώνει σήμερα την πέμπτη χρεοκοπία. Η ουσία της συνίσταται στην αδυναμία εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους και είναι δευτερεύον ζήτημα αν θα ονομαστεί «επιλεκτική» ή «περιορισμένη» ή «ελεγχόμενη», κάτι σαν «φερετζές» για να μην ειπωθούν τα πράγματα με το όνομα τους. Η χρεοκοπία αποτελεί αφαλώς ψυχολογικό «πλήγμα» στην αξιοπρέπεια και υπερηφάνεια του ελληνικού λαού, που νοιώθει να χλευάζεται είτε με άθλιες αναφορές «όλοι μαζί τα φάγαμε», είτε με ποταπά σχόλια των ευρωπαϊκών ελιτ περί «τεμπέληδων», «καλοπερασάκηδων» ελλήνων, κά.! Τεράστιες οπωσδήποτε είναι οι ευθύνες των αστικών δυνάμεων και των «κρατικοδίαιτων» καπιταλιστών οι οποίοι επιχειρούν να δικαιώσουν τα «Μνημονιακά» μέτρα «κοινωνικής κατεδάφισης» στο όνομα της «πατρίδας» και της «σωτηρίας του ελληνικού λαού».!

Η χρεοκοπία της χώρας φέρνει στο προσκήνιο τις πολιτικές διαχείρισης, οι οποίες χωρίζονται σε δύο βασικές κατηγορίες. Πολιτική διαχείρισης υπέρ των πιστωτών (δανειστών) και πολιτικές διαχείρισης υπέρ των οφειλετών (δανειζόμενων). Για να το θέτουμε πιο ταξικά, πολιτικές με «όρους κεφαλαίου» και πολιτικές με «όρους εργασίας» και ευρύτερα «ελληνικού λαού». Οι πολιτικές σε όφελος των δανειστών-τοκογλύφων (εγχωρίων και ξένων), συμπυκνώνονται στο λεγόμενο πρόγραμμα PSI (Private Sector involvement), δηλ. ανάληψη μικρού βάρους χρεών από τους πιστωτές, με πολλαπλά ανταποδοτικά οφέλη και μακροχρόνιες δεσμεύσεις σε βάρος λαϊκών και εργασιακών συμφερόντων.

Ειδικότερα το «κούρεμα» της ονομαστικής αξίας ομολόγων του δημοσίου που κατέχουν ιδιώτες (τράπεζες, ασφαλιστικές εταιρίες, «θεσμικοί επενδυτές», κά) προβλέπεται να φθάσει περίπου 100 δις, συνδέεται με νέο δάνειο 130 δις €, το οποίο πηγαίνει σχεδόν αποκλειστικά τους πιστωτές (50 δις για «κεφαλαιοποίηση» τραπεζών, 30 δις ως «κίνητρο συμμετοχής» (γλυκαντικό), 5,5 δις για τόκους παλαιών ομολόγων και 29,5 δις για ομόλογα που κατέχει η ΕΚΤ). Στην πραγματικότητα η μείωση δεν ξεπερνά το 27% του συνολικού χρέους που αντιστοιχεί μόλις στο 8% του ΑΕΠ. Κατά συνέπεια η «βιωσιμότητα» (δυνατότητα εξόφλησης του) δεν εξασφαλίζεται ακόμα και αν εφαρμοστούν όλα τα μέτρα του νέου «Μνημονίου», αφού στην καλύτερη περίπτωση το χρέος το 2020 θα είναι στο 120% του ΑΕΠ, όσο περίπου το 2009.! Στην πραγματικότητα σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΔΝΤ το χρέος εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί στο 160% του ΑΕΠ (όσο μετά το «κούρεμα») ενώ θα χρειαστεί συμπληρωματικό δάνειο (και τρίτο Μνημόνιο) άνω των 50 δις € μετά το 2015.!

Από την άλλη με το δεύτερο «Μνημόνιο» προωθείται η «δήμευση» του ελληνικού λαού.Πρώτον, με την πώληση όλων των δημοσίων επιχειρήσεων και «φιλέτων» της δημοσίας περιουσίας με στόχο 50 δις €. Δεύτερον, ακραία μέτρα λιτότητας (μειώσεις μισθών, συντάξεων, επιδομάτων, κοινωνικών δαπανών, κά) μακράς διάρκειας, με στόχο την απομύζηση άλλων 50 δις υπέρ των πιστωτών. Τρίτον, παρακράτηση όλων των εσόδων του προγράμματος ανανεώσιμων πηγών ενέργειας «Ήλιος» ύψους 15 δις υπέρ των πιστωτών. Τέταρτον με τις «παράπλευρες απώλειες» στο πεδίο των εργασιακών σχέσεων που γυρίζουν στις αρχές του….1900. Τέλος με το νέο «Μημόνιο» επιβάλλονται πρωτοφανείς δεσμεύσεις υπέρ των πιστωτών (τα νέα ομόλογα θα διέπονται από το αγγλικό δίκαιο, προτεραιότητα εξόφλησης πιστωτών από δημόσια έσοδα, κά).

Ο ελληνικό λαός αιχμάλωτος της ευρωζώνης

Από την άλλη η εφαρμογή του «δημοσιονομικού συμφώνου» της ΕΕ, επιβάλλει ισχυρές δεσμεύσεις (ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς, επιβολή κυρώσεων και προστίμων στους «παραβάτες») που οδηγούν τη χώρα και το ελληνικό λαό σε καθεστώς διαχρονικής….«αιχμαλωσίας». Ιδιαίτερα η παρουσία της «ειδικής ομάδας» (task force) με επικεφαλής το γερμανό Ραϊχενμπάχ σε ρόλο υπερ-κυβερνήτη (δίνει λογαριασμό στον υπεύθυνο τουEurogroup, Ολί Ρεν), καταργεί ουσιαστικά την ελληνική διοίκηση και την εθνική υπόσταση της χώρας, μαζί την εθνική και λαϊκή κυριαρχία. Η Ελλάδα μετατρέπεται σε γερμανικό προτεκτοράτο. Η «ομηρία» του ελληνικού λαού είναι η απάντηση της Μέργκελ στις καταστροφικές συνέπειες μιας ενδεχόμενης αποχώρηση της Ελλάδας από την ευρωζώνη που θα κόστιζε στη χρηματιστική ελίτ της Ευρώπης πάνω από 1 τρις €. (Τα Νέα, 26.3.12)

Κατά συνέπεια το PSI, η νέα δανειακή σύμβαση και το νέο «Μνημόνιο» βάζουν βαριές αλυσίδες στον ελληνικό λαό, κάνοντας το μέλλον του, ιδιαίτερα της νέας γενιάς σκοτεινό και αβέβαιο από οικονομική, κοινωνική και πολιτική άποψη. Στα πλαίσια της νέας «μεταλλαγμένης» προς το αντιδραστικότερο ευρωζώνης (εκτός της ΕΚΤ και «Συμφώνου Σταθερότητας» δημιουργήθηκαν τρεις νέοι νεοφιλελεύθεροι «πυλώνες»: «Σύμφωνο για το Ευρώ», «Μηχανισμός Στήριξης + Μνημόνια» και «Δημοσιονομικό Σύμφωνο»), με αποτέλεσμα την καθολική υποταγή της χώρας στις κυρίαρχες ελίτ των Βρυξελλών. Ο ελληνικός λαός στο εξής δεν θάχει δικαίωμα να αποφασίζει ούτε για ένα κονδύλι «παιδικού σταθμού» (όλα θα είναι υπό την έγκριση της «ειδικής ομάδας» του Ραϊνχεμπαχ), ενώ οι φόροι, τα «χαράτσια», οι περικοπές μισθών, συντάξεων, επιδομάτων, κοινωνικών δαπανών, κά, θα είναι ο μόνιμος μοχλός «διάθρωσης» των όποιων αποκλίσεων του «Μνημονίου» και της νέας δανειακής σύμβασης.

Προσπάθεια νέας εξαπάτησης του ελληνικού λαού

Οι δεσμεύσεις της σημερινής κυβέρνησης (ΠΑΣΟΚ-ΝΔ και πρωθυπουργού Λ.Παπαδήμου), δεν είναι μόνο κατάπτυστες αλλά και πρωτοφανείς στην ιστορία του νεοελληνικού κράτους. Οι υπεύθυνοι της υπογραφής θα πρέπει να λογοδοτήσουν στον ελληνικό λαό, όχι μόνο εκλογικά αλλά και ποινικά. Ας μη διαφεύγουν της προσοχής τα παραδείγματα άλλων χωρών (παραπομπή πρώην πρωθυπουργού Γκέϊρ Χαάρντε της Ισλανδίας, πρώην πρόεδρου Ντε-λα-Ρούα της Αργεντικής, κά). Τις αντιλαϊκές και αντεθνικές συμφωνίες, οι εκπρόσωποι των διαφόρων μερίδων της εγχώριας ελίτ (οικονομικής, πολιτικής, ιδεολογικής) προσπαθούν «εν όψει εκλογών» να τις εξωραΐσουν, ενώ παράλληλα κινδυνολογούν προβάλλοντας ψεύτικα διλήμματα και υποσχόμενοι «ανάπτυξη».! Χαρακτηριστική είναι η δήλωση του προέδρου του ΣΕΒ Δ.Δασκαλόπουλου ότι «ο ελληνικός λαός θα πρέπει να επιλέξει μεταξύ «Ευρώπης ή χάους» (Ναυτεμπορική, 21.3.12), ενώ ο Λ.Παπαδήμος ότι «οι μεταρρυθμίσεις θα αποκαταστήσουν πλήρως την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας» και ότι «αν δουλέψουμε σκληρά δεν θα χρειαστούμε τρίτο Μνημόνιο» (Τα Νέα, 2.4.12). Τέλος μόνιμη επωδός των κυρίαρχωνmedia, είναι ότι η σημερινή πολιτική είναι μονόδρομος και η «αυστηρή τήρηση των δεσμεύσεων». (Καθημερινή, 11.3.12). Ωστόσο οι προβλέψεις του ΔΝΤ για το χρέος και την ανάπτυξη, όσο και οι δηλώσεις ξένων αξιωματούχων δεν δίνουν καμία ελπιδοφόρα προοπτική στη χώρα. Η δήλωση του προέδρου των γερμανών βιομηχάνων Χανς-Πίτερ Καίτελ (Τα Νέα, 28.2.12), ότι «οι ελληνικές ελίτ συμπεριφέρονται μη πατριωτικά όταν βγάζουν τα κεφαλαία τους στο εξωτερικό, ενώ καλούν ξένους επενδυτές για επενδύσεις στην Ελλάδα», είναι χαρακτηριστική της αναξιοπιστίας των αστικών πολιτικών δυνάμεων και ιδιαίτερα της οικονομικής ολιγαρχίας.

Εναλλακτική στρατηγική

Όλα αυτά φέρνουν το προσκήνιο το ζήτημα του «άλλου δρόμου», της «εναλλακτικής στρατηγικής» για την αντιμετώπιση του χρέους και της εξόδου της οικονομίας από την κρίση. Αφετηρία πρέπει είναι μια από τις βασικές αρχές του δικαίου: Η «σωτηρία του λαού υπέρτατος νόμος» (salus populi suprema lex est). Αυτό σημαίνει ανατροπή των «Μνημονίων», παύση πληρωμών χρέους, μονομερής διαγραφή μεγαλύτερου μέρους και εξόφληση υπόλοιπου με ρήτρα ανάπτυξης. Εθνικοποίηση-κοινωνικοποίηση τραπεζών, έλεγχος κίνησης κεφαλαίων, αξιοποίηση λαϊκών αποταμιεύσεων για ανάπτυξη και δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Παραγωγική ανασυγκρότηση πρωτογενούς και δευτερογενούς παραγωγής, πάταξη φοροδιαφυγής και φοροκλοπής, καθώς διαρροής κρατικών εσόδων σε «μίζες» και κρυφές συναλλαγές. Στήριξη αγοραστικής δύναμης μισθών-συντάξεων, αύξηση κοινωνικών και αναπτυξιακών δαπανών. Καταπολέμηση καρτέλ και μονοπωλιακών δομών, έλεγχος ασυδοσίας πολυεθνικών, επιστροφή κερδοφόρων ΔΕΚΟ στο δημόσιο έλεγχο και επέκταση σε στρατηγικούς τομείς. Πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική, σχέσεις ισότιμης συνεργασίας με όλες τις χώρες. Ριζικός εκδημοκρατισμός δημόσιας διοίκησης. Φροντίδα περιβάλλοντος, προστασία πνευματικής κληρονομιάς και στήριξης πολιτιστικής δημιουργίας. Ουσιαστική συμμετοχή εργαζόμενων στα κέντρα λήψης αποφάσεων, αναβάθμιση αντιπροσωπευτικών θεσμών, κά.

Αυτές είναι ορισμένες από τις καινοτόμες αλλαγές που χρειάζεται η ελληνική κοινωνία για ένα ελπιδοφόρο μέλλον. Ωστόσο αυτά δεν χωρούν στο ιδιότυπο «στρατόπεδο συγκέντρωσης» της ευρωζώνης. Μια αξιόπιστη Αριστερά δεν θα πρέπει να εγκαταλείψει τα ζωτικά συμφέροντα του ελληνικού λαού για χάρη του ευρώ και της ευρωζώνης. Όσοι στο όνομα των δυσκολιών προβάλλουν αντιρρήσεις ότι «δεν μπορούμε μόνοι μας», καλλιεργούν το νέο-ραγιαδισμό. Ασφαλώς ο δρόμος δεν είναι εύκολος, όμως δεν υπάρχει άλλος, πέραν της υποταγής. Και η Αριστερά; Ποιος είναι ο ρόλος της σε αυτήν την ιστορική συγκυρία. Το στοιχειώδες μέλημα είναι η αναζήτηση των σημείων κοινής δράσης, η οικοδόμηση βήμα-βήμα μέτρων εμπιστοσύνης με στόχο τη δημιουργία της μεγάλης Αριστεράς που χρειάζεται ο ελληνικός λαός, αναβαθμίζοντας παράλληλα την κοινή δράση με αντίστοιχα κινήματα σε ευρωπαϊκό επίπεδο ώστε να ανοίξει ο δρόμος ανατροπής του σαθρού οικοδομήματος της ευρωζώνης, ξεκινώντας από μια, δυο, τρεις ή περισσότερες χώρες και έχοντας ως ορίζοντα τη σοσιαλιστική προοπτική. Αυτό είναι το ιστορικό πρόταγμα της περιόδου και οι επικείμενες εκλογές αποτελούν μια πολύ κρίσιμη μάχη για το ΣΥΡΙΖΑ και συνολικά την Αριστερά, στην προσπάθεια συσπείρωσης των αναγκαίων δυνάμεων για κίνηση της ελληνικής κοινωνίας προς το μέλλον.

2.4.12