Ρiτσαρντ Πάρκερ: Η επιστροφή στη δραχμή θα ήταν καταστροφική

 www.tovima.gr 20/5/2012

Την περασμένη Δευτέρα ο οικονομολόγος (καθηγητής του Χάρβαρντ) Ρίτσαρντ Πάρκερ, πρώην σύμβουλος του κ. Γ. Παπανδρέου, δήλωσε στο δίκτυο Sky News ότι το σενάριο της επιστροφής στη δραχμή «εξετάστηκε σοβαρά» από την Ελλάδα. Στη συνέντευξη που παραχώρησε αυτή την εβδομάδα στο «Βήμα της Κυριακής», ο διδάσκων στη Σχολή Πολιτικών Επιστημών Kένεντι του αμερικανικού πανεπιστημίου εξηγεί με λεπτομέρειες τα μοντέλα που δοκιμάστηκαν το 2010 (πριν από το πρώτο μνημόνιο) και αναλύει τις προοπτικές της Ελλάδας μετά τις εκλογές της 17ης Ιουνίου.

Να αρχίσουμε από τη συνέντευξή σας στο Sky News. Αναφέρατε ότι η Ελλάδα εξέτασε σοβαρά το ενδεχόμενο να εγκαταλείψει την ευρωζώνη. Πότε έγινε αυτό, ποια ήταν τα επιχειρήματα υπέρ και κατά; 

«Κατ' αρχάς η συνέντευξη στο Sky News έχει μονταριστεί με στόχο τη δραματοποίηση. Αν προσέξετε θα δείτε ότι το βίντεο διακόπτεται όταν λέω ότι "εξετάσαμε την επιλογή της εξόδου από το ευρώ". Αυτό που έκοψαν είναι η περιγραφή τού τι συνέβαινε. Δεν ήταν μια πολιτική απόφαση, ούτε εμπλεκόταν ο τότε πρωθυπουργός. Εκείνη την εποχή συνεργαζόμουν με ανώτερους αξιωματούχους του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης. Εγώ ήμουν αυτός που είπε "κοιτάξτε, πρέπει τουλάχιστον να φτιάξετε ένα μοντέλο που θα περιγράφει την επιλογή της εξόδου. Μπορεί να εξαναγκαστείτε σε έξοδο, μπορεί να θέλετε να βγείτε οικειοθελώς, και δεν έχετε αίσθηση τι σημαίνει αυτή η επιλογή". Τους είπα ότι με αυτόν τον τρόπο δεν υπηρετούν σωστά ούτε την κυβέρνηση ούτε τους έλληνες πολίτες. Ετσι κάναμε μια οικονομική άσκηση που ανέλυε τις επιλογές, ποιους τομείς της οικονομίας θα έπληττε περισσότερο μια συντεταγμένη ή ανεξέλεγκτη χρεοκοπία. Δημιουργήσαμε σενάρια. Ηταν μια συνηθισμένη άσκηση επί χάρτου στην οποία εμπλέκονται οι οικονομολόγοι σε καταστάσεις κρίσης». 

Θυμάστε πότε έγινε και με ποιους συνεργαστήκατε; Ηταν ο κ. Παπακωνσταντίνου υπουργός Οικονομικών; 

«Εγινε σε επίπεδο κατώτερο του υπουργού Οικονομικών, με νεότερους ανθρώπους που είχαν γνώσεις χειρισμού μαθηματικών μοντέλων. Εθεσα τις παραμέτρους για να "τρέξουν" ορισμένα απλά μοντέλα. Ηταν άνοιξη του 2010, αλλά αυτή η διαδικασία δεν ανήλθε ποτέ στο επίπεδο της πολιτικής επιλογής. Ο πρωθυπουργός και ο υπουργός Οικονομικών δεν ενδιαφέρθηκαν ποτέ για την επιλογή της εξόδου από το ευρώ». 

Ποια ήταν τα βασικά συμπεράσματα του μοντέλου; Τα συζητήσατε με τον κ. Παπανδρέου; 

«Οχι, δεν είχα επίσημες διαβουλεύσεις με την κυβέρνηση. Το μοντέλο επιβεβαίωσε την άποψή μου ότι η έξοδος από το ευρώ έχει στην πράξη σοβαρές και επικίνδυνες επιπτώσεις. Αν υποθέσουμε ότι η Ελλάδα επιστρέψει αύριο στη δραχμή, η αγοραστική αξία της δραχμής θα είναι το μισό, το ένα τρίτο, το ένα τέταρτο, ακόμη και το ένα δέκατο του ευρώ και η ισοτιμία ανταλλαγής θα είναι πολύ αδύναμη λόγω του οικονομικού χάους. Η Ελλάδα δεν έχει εγχώρια πετρελαιοβιομηχανία, εισάγει πετρέλαιο. Αν σε περίπτωση εξόδου η δραχμή έχει τη μισή αξία από τη σημερινή αξία του ευρώ, η τιμή οποιουδήποτε προϊόντος παράγεται με βάση το πετρέλαιο θα διπλασιαστεί. Προσπάθησε να φανταστείς ότι βάζεις βενζίνη στο αυτοκίνητό σου και ότι είναι τρεις, πέντε ή και δέκα φορές ακριβότερη απ' ό,τι ήταν χθες επειδή το νόμισμά σου έχει καταρρεύσει. Αναφέραμε επίσης ότι στην Ελλάδα δεν υπάρχει εγχώρια αυτοκινητοβιομηχανία. Επομένως η υπόθεση ήταν ότι αμέσως η τιμή των εισαγόμενων οχημάτων από τη Γερμανία ή την Ιαπωνία θα διπλασιαζόταν, θα τριπλασιαζόταν ή και θα δεκαπλασιαζόταν για τον μέσο Ελληνα. Οι Ελληνες θα έπρεπε να ξοδέψουν το αντίστοιχο των 300.000 δολαρίων (σ.σ.: 235.000 ευρώ) για μια Mercedes ή των 200.000 δολαρίων (σ.σ.: 157.000 ευρώ) για ένα Toyota. Τρίτον, η Ελλάδα δεν είναι αυτάρκης όσον αφορά την παραγωγή τροφίμων και επομένως κάθε λαχανικό, κάθε φρούτο, κάθε συσκευασμένο τρόφιμο ή κομμάτι κρέατος που θα ήταν εισαγωγής θα κόστιζε διπλάσια, τριπλάσια ή τετραπλάσια. Μια τέτοιου είδους επιβάρυνση για τη μεσαία τάξη ή τα φτωχά στρώματα θα ήταν ασυνείδητη». 

«Το παιχνίδι του δειλού» 

«Αν εκβιάσετε, θα σας αφήσουν να φύγετε»

Μετά τις εκλογές της 17ης Ιουνίου πιστεύετε ότι θα έχει νόημα για μια νέα ελληνική κυβέρνηση να απειλήσει με έξοδο από το ευρώ τη Γερμανία και τη Γαλλία υπολογίζοντας ότι και εκείνες φοβούνται τις συνέπειες; Να προσπαθήσει δηλαδή να πετύχει καλύτερους όρους παίζοντας μαζί τους ένα «chicken game» (σ.σ.: «Το παιχνίδι του δειλού», διπλωματικός όρος που περιγράφει μια αντιπαράθεση στην οποία ο ένας από τους δύο θα υποχρεωθεί από φόβο να υπαναχωρήσει); 

«Εχω ξοδέψει πολύ χρόνο συνομιλώντας με τις ευρωπαϊκές τράπεζες και τα κλιμάκια της τρόικας. Το πρόβλημα είναι ότι η αξιοπιστία της Ελλάδας επλήγη το 2011 λόγω της μη ολοκλήρωσης των μεταρρυθμίσεων που είχε υποσχεθεί. Για να έχει ισχυρή διαπραγματευτική θέση μια νέα κυβέρνηση και να διεκδικήσει περισσότερη βοήθεια πρέπει να δείξει ότι κάποιες μεταρρυθμίσεις υλοποιούνται. Γνωρίζετε ότι τον Ιανουάριο του 2010 σχεδόν όλα τα αρχεία του ΙΚΑ ήταν χειρόγραφα, ότι δεν είχαν μηχανογραφηθεί; Το ΙΚΑ απασχολούσε τότε περισσότερους ανθρώπους για την τήρηση των αρχείων του απ' ό,τι ο ασφαλιστικός οργανισμός των ΗΠΑ, μιας χώρας 30 φορές μεγαλύτερης από την Ελλάδα. Αυτό είναι τρέλα. Οταν ζήτησα το 2010 από το υπουργείο Οικονομικών μια εκτύπωση για την εκτέλεση του περυσινού προϋπολογισμού και τη μηχανογραφημένη εκτίμηση για τον εφετινό, μου είπαν ότι δεν υπήρχε κάτι τέτοιο. Γιατί ιστορικά δεν υπήρχε στην Ελλάδα το 2010 σύστημα συλλογής και αρχειοθέτησης βασικών πληροφοριών του Δημοσίου με οργανωμένο και μηχανογραφημένο τρόπο. Τώρα πλησιάζουν στην υλοποίησή τους πολλά από αυτά, αλλά ως τον Νοέμβριο που ήμουν στην Ελλάδα δεν είχαν ολοκληρωθεί. Αν μετά τις επόμενες εκλογές ο κ. Τσίπρας, ή οποιοσδήποτε άλλος είναι ο νέος πρωθυπουργός, μπορεί να πείσει ότι η Ελλάδα θα εκπληρώνει τις υποχρεώσεις της όταν θα ζητεί στήριξη για την ανάπτυξη, πιστεύω ότι θα βρει θετική ανταπόκριση στην Ευρώπη. Αν παίξετε "chicken" απειλώντας ότι θα φύγετε από το ευρώ, χωρίς αξιόπιστη δέσμευση και στοιχεία ότι αλλάζετε την ελληνική διοίκηση, θα σας αφήσουν να φύγετε». 

Το μέλλον 

«“Επίσημο” κούρεμα σε δύο χρόνια»

Δύο χρόνια έπειτα από εκείνη τη μελέτη, πιστεύετε ακόμα ότι η Ελλάδα πρέπει να παραμείνει στο ευρώ; 

«Πιστεύω ό,τι πιστεύω για πολύ καιρό. Είναι η άποψή μου και δεν μιλώ εκ μέρους του κ. Παπανδρέου. Υποστηρίζω ότι η Ελλάδα πρέπει να παραμείνει στο ευρώ και ότι πρέπει να συνεχίσει να διαπραγματεύεται για τους όρους της βοήθειας που δέχεται. Είναι ανάγκη να υπάρξει αλλαγή του προγράμματος το συντομότερο δυνατόν με σημαντική αύξηση των κονδυλίων για την ανάπτυξη από την πλευρά της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Παράλληλα πλησιάζετε στο πρωτογενές πλεόνασμα. Αυτό σημαίνει ότι το έλλειμμα του προϋπολογισμού αφορά πλέον αποκλειστικά σχεδόν το παλαιό χρέος και τους τόκους. Πιστεύω ότι μπορεί να οικοδομηθεί ένα σοβαρό πολιτικό επιχείρημα το οποίο θα αξιοποιηθεί από την επόμενη ελληνική κυβέρνηση όχι για την εγκατάλειψη του ευρώ, αλλά για την εξασφάλιση μεγαλύτερης στήριξης για την ανάπτυξη και την περαιτέρω χαλάρωση των όρων της βοήθειας. Ο κ. Παπανδρέου πέτυχε δύο πράγματα. Πρώτον, παρ' ότι το επίπεδο του χρέους παραμένει υψηλό, το μεγαλύτερο μέρος του βρίσκεται στα χέρια επίσημων θεσμών και όχι τραπεζών. Βλέπετε πλέον ότι οι αγορές είναι νευρικές με την Ελλάδα αλλά έχουν πάψει να είναι υστερικές. Η δεύτερη σημαντική διευκόλυνση είναι η επιμήκυνση της ωρίμασης του χρέους από έναν μέσο όρο τριών ετών σε έναν μέσο όρο 20 ετών. Η προσωπική μου άποψη είναι ότι σε δύο-τρία χρόνια, μόλις επιστρέψετε στην ανάπτυξη, όταν θα έχει επανέλθει στην ανάπτυξη και η υπόλοιπη Ευρώπη και θα έχουν ηρεμήσει οι χρηματοοικονομικές αγορές, τότε θα είναι η κατάλληλη στιγμή για την Ελλάδα να συζητήσει με τους ευρωπαίους εταίρους της και το ΔΝΤ για περαιτέρω ελάφρυνση του χρέους από τον επίσημο τομέα».