Το σημερινό σώμα

ΠΗΓΗ: ΑΥΓΗ 

Ημερομηνία δημοσίευσης: 11/03/2012

του Νικολα Σεβαστακη

Τα σώματα της νέας εποχής δεν είναι εκείνα που δοξάστηκαν, με φουτουριστικούς παιάνες, στα περιοδικά της «χρυσής» δεκαετίας του ’90. Δεν είναι τα σώματα της ευεξίας και της υπερδιογκωμένης ατομικότητας, εκείνα που μπορούσαν επιλεκτικά να «αποσταθεροποιούνται», να διαλύονται λιγάκι, με τη βεβαιότητα της ανασύστασής τους στη ρουτίνα, στην ουδέτερη πεζότητα του καθημερινού βίου. Σήμερα, η ίδια η ρουτίνα βρίσκεται υπό αίρεση, υπό διαρκή δοκιμασία. Η καθημερινότητα επιτίθεται με αγριότητα στο άτομο, κατακεραυνώνοντας κάθε ιδέα εξόδου από τον βραχνά των συναλλακτικών του σχέσεων, από τη δικτατορία της βιοτικής εξασφάλισης. Με αυτή την έννοια, το σημερινό σώμα είναι καταδιωκόμενο και καθημαγμένο. Οι εντάσεις του δεν εκδηλώνονται ως το περίσσευμα μιας προσποιητής (έστω) έπαρσης, αλλά με ελλείμματα και ταπεινώσεις.

Συνηθίζουμε να μιλάμε για τις ανώτερες σφαίρες της επικρατούσας «αναμόρφωσης διά της λιτότητας». Ίσως όμως το πραγματικό δράμα παίζεται στη χαμηλή κλίμακα των σωμάτων που υφίστανται διαρκή λακτίσματα για τήρηση προθεσμιών, πληρωμή δόσεων, εξόφληση γραμματίων. Ο χρόνος των σωμάτων μας γίνεται πλέον μια αδιάσπαστη ακολουθία μηνυμάτων που υπενθυμίζουν, απειλητικά, τη μια ή άλλη χρέωση. Και σε αυτή την αλυσίδα στυγνών καθορισμών, σε αυτή την προγραμματισμένη ανάσχεση κάθε αυτονομίας, ο περιβόητος σύγχρονος ή «μεταμοντέρνος» ατομικισμός καταντά απόλυτη φάρσα. Ποιος «ατομικισμός» διασώζεται στις ουρές για τις λογής ρυθμίσεις, στις αναμονές του ΟΑΕΔ, στις τάξεις της απλήρωτης εργασίας (που επεκτείνεται τρομαχτικά), στην αδυναμία που αισθάνονται όλο και περισσότεροι να βγάλουν έστω για λίγο το κεφάλι έξω, προσπαθώντας συγχρόνως να γαντζωθούν από κάπου; Ποια ατομικότητα συντηρείται ανάμεσα στη Σκύλλα μιας υποτιμημένης εργασίας και τη Χάρυβδη της ανεργίας;

Αυτή η μέγγενη μεταξύ αρνητικών πιθανοτήτων σφίγγει το σημερινό σώμα. Και αυτό μοιάζει τιμωρημένο από την «πολιτική οικονομία» την οποία βέβαια είχε ξεχάσει όσο είχε την ψευδαίσθηση ότι το συλλογικό δεν το αφορά, ότι η συλλογική ζωή είναι μια τεράστια πίστα για τις ιδιωτικές μας στρατηγικές. Φτάσαμε σε ένα σημείο όπου το σώμα δεν έχει πια στρατηγική, ούτε «ηδονιστική» ούτε «ασκητική». Υπομένει απλώς ένα ατελείωτο παρόν όπως το ζώο μια μεγάλη τροπική καταιγίδα. Υπομένει την «όλη φάση» σαν ένα τελεσίγραφο ή μια ειδοποίηση έξωσης. Και που να πάει όμως;

Αν υπάρχει μια δυνατότητα να επιστρέψει ξανά στον εαυτό του, αυτό θα γίνει μόνο όταν καταλάβει τους λόγους της τωρινής του διάψευσης. Και τότε μπορεί ξανά να αδράξει τη μέρα, όπως έλεγε και ο Σωλ Μπέλοου…

[Σχόλια και συζήτηση για το άρθρο στο ιστολόγιο των Ενθεμάτων]

Ο Νικόλας Σεβαστάκης διδάσκει στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ