Σφίγγει ξανά η θηλιά γύρω από την Ισπανία

ΠΗΓΗ: FT (via euro2day)

By Victor Malle 

Οι φόβοι για τις τράπεζες της Ισπανίας αλλά και για τη δυνατότητα της χώρας να αποφύγει την ύφεση αυξάνονται. 

Στη λήξη της συνόδου των Βρυξελλών, στις αρχές του μήνα, που είχε στόχο την επίλυση της κρίσης στην ευρωζώνη, ο πρόεδρος του eurogroup Jean-Claude Juncker, αστειευόμενος, τύλιξε τα χέρια του γύρω από τον λαιμό του Ισπανού υπουργού Luis de Guindos και έκανε ότι τον πνίγει. Το στιγμιότυπο ήταν ενδεικτικό. 

Στην πραγματικότητα, η διαμάχη για το υπερβολικό έλλειμμα της Ισπανίας έχει επιλυθεί, αφού η κεντροδεξιά κυβέρνηση της Μαδρίτης υπέκυψε στις πιέσεις της Ευρώπης για κάθετη μείωση του ελλείμματος κι έχει ήδη εισαγάγει σχέδια απελευθέρωσης της αγοράς εργασίας και διατάζει τις τράπεζες να βάλουν στην άκρη 50 δισ. ευρώ επιπλέον για τυχόν επιδείνωση στα ενυπόθηκα ενεργητικά. 

Οπότε, μέχρι τις αρχές της εβδομάδας, ο ανύποπτος παρατηρητής θα έλεγε ότι ο κίνδυνος στάσης πληρωμών στη χώρα ανήκει στο παρελθόν. Ήδη, όμως, αυτές οι αισιόδοξες εκτιμήσεις έχουν αρχίσει να φθίνουν και όλο και περισσότεροι οικονομολόγοι και αναλυτές προειδοποιούν ότι η ισπανική οικονομία -η 4η μεγαλύτερη της ευρωζώνης- είναι σε πολύ χειρότερη κατάστασηαπ’ όσο εκτιμούν οι αγορές. 

Οι ανησυχίες τους -που περιλαμβάνουν την αποτυχία «απομόχλευσης», δηλαδή μείωσης του κινδύνου, και το ξεκίνημα της δεύτερης ύφεσης σε δύο χρόνια- φανερώθηκαν στις αγορές ομολόγων, με το επιτόκιο στο 10ετές ομόλογο της Ισπανίας να ανεβαίνει πάνω από το 5,5% για πρώτη φορά σε δύο μήνες. 

Ο κ. Willem Buiter, ανώτατος οικονομολόγος της Citigroup, δήλωσε πρόσφατα ότι η Ισπανία «αντιμετωπίζει τον μεγαλύτερο κίνδυνο από ποτέ» να της επιβληθεί αναδιάρθρωση χρέους. Κάτι τέτοιο θα ταρακουνήσει τις ευρωπαϊκές τράπεζες που βοήθησαν να τροφοδοτηθεί η ταχύτατη ανάπτυξη των τελευταίων 30 ετών, υπονομεύοντας περισσότερο την εμπιστοσύνη στο ευρώ. 

Η μέχρι στιγμής σχετική ανθεκτικότητα στις τιμές των ομολόγων αποδίδεται στην παροχή ρευστότητας από τις επιχειρήσεις LTRO της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. «Το LTRO μας έδωσε οξυγόνο για τρία χρόνια», δηλώνει ο καθηγητής Luis Garicano του London School of Economics. Ένας κορυφαίος Ευρωπαίος διπλωμάτης πρόσθεσε: «Ο Μ. Draghi έσωσε την Ισπανία, έσωσε το χρηματοπιστωτικό σύστημα». 

Ακόμη κι έτσι, ορισμένοι αναλυτές παραμένουν απαισιόδοξοι όσον αφορά τις πιθανότητες να αποφύγει η Μαδρίτη μια ταπεινωτική διάσωση του τύπου αυτής την οποία έχουν ήδη παράσχει η Ε.Ε. και το ΔΝΤ στην Ελλάδα, στην Ιρλανδία και στην Πορτογαλία. 

Μια ενδεικτική επίπτωση αυτών των ανησυχιών είναι ότι μέσα στον μήνα τα ισπανικά επιτόκια ανήλθαν πάνω από τα ιταλικά για πρώτη φορά από τον Αύγουστο, δείχνοντας ότι οι επενδυτές θεωρούν την Ισπανία περισσότερο επικίνδυνη. 

Προσπαθώντας να εξηγήσουν την αυξημένη απαισιοδοξία, οι οικονομολόγοι υποδεικνύουν δύο μεγάλα ζητήματα: Πρώτον, η εγχώρια οικονομία παραμένει σε κακή κατάσταση, όπου στους πέντε εργαζομένους ο ένας είναι άνεργος και μια δεύτερη ύφεση υποβόσκει. Κι αυτό σημαίνει ότι θα είναι δύσκολο να επιτευχθεί ο στόχος μείωσης του ελλείμματος από το 8,5% του ΑΕΠ το 2011 στο 5,3% φέτος και στο 3% το 2013. 

Δεύτερον, πιστεύεται ότι πολλές ισπανικές τράπεζες, ειδικά ορισμένες από τις πρώην cajas, δηλαδή μη εισηγμένες συνεταιριστικές τράπεζες, εξακολουθούν να αρνούνται να αναγνωρίσουν το πλήρες μέγεθος των δανειακών ζημιών τους, ως αποτέλεσμα των υπερβολικών επενδύσεων σε ακίνητα μέχρι το 2007. Με άλλα λόγια, αν και το κράτος έχει αναλάβει ένα τμήμα του βάρους των χρεών του ιδιωτικού τομέα, ίσως χρειαστεί να δαπανήσει πολλά δισεκατομμύρια ευρώ ακόμη για να σώσει τράπεζες-ζόμπι. 

Γι’ αυτό και ο Dario Perkins της Lombard Street Research έγραψε πρόσφατα ότι «από πολλές απόψεις η Ισπανία είναι σε χειρότερη κατάσταση από την Ιταλία». Προβλέπει συνέχιση της οικονομικής διολίσθησης φέτος, παράλληλα με αύξηση της ανεργίας, που θα επιφέρει επιπλέον μεγάλη αποκλιμάκωση στις τιμές των ακινήτων και ευρύτατες στάσεις πληρωμών σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά. 

Παρά τις συνεχείς δηλώσεις περί λιτότητας του Μ. Rajoy, όπως και του προκατόχου του σοσιαλιστή πρωθυπουργού José Luis Rodríguez Zapatero, η Ισπανία μόνο πρόσφατα, και με πολύ βραδείς ρυθμούς, άρχισε τη διαδικασία της απομόχλευσης. Σύμφωνα με έρευνα της McKinsey Global Institute, το συνολικό χρέος ανήλθε από 337% του ΑΕΠ το 2008 στο 383% του ΑΕΠ στα μέσα του 2011, εξαιτίας της κατακόρυφης αύξησης του κρατικού χρέους... 

Έτσι, κατά την άποψη ορισμένων ανεξάρτητων αναλυτών, η Ισπανία έχει ήδη στην πράξη δεχτεί διάσωση. Απέφυγε να ακολουθήσει την τυπική διαδικασία απλώς και μόνο επειδή, όπως η Ιταλία, «είναι πολύ μεγάλη για να καταρρεύσει». Μια αναδιοργάνωση του εθνικού της χρέους θα ήταν σαρωτική για τις γερμανικές και τις γαλλικές τράπεζες, οι οποίες είχαν χρηματοδοτήσει την εκτίναξη του στεγαστικού δανεισμού της χώρας, και θα έπνιγε τα ταμεία διασώσεων της Ε.Ε. 

«Πιστεύω ότι η Ισπανία έχει de facto δεχτεί διάσωση, πρώτα από τις αγορές κρατικών ομολόγων της ΕΚΤ το καλοκαίρι και μετά από τα LTRO», σημειώνει ο οικονομολόγος Edward Hugh από τη Βαρκελώνη. Σε αντάλλαγμα, λέει, είναι υποχρεωμένη να εναρμονιστεί πλήρως με τις επιταγές της Ε.Ε. για μείωση του ελλείμματος. «Θα βλέπουμε όλο και περισσότερο τις Βρυξέλλες να εμπλέκονται με την Ισπανία και την Ιταλία έτσι όπως έχουν παρέμβει στην Ελλάδα». 

ΠΗΓΗ: FT.com