Η ευρωζώνη μπορεί χωρίς άλλο ΔΝΤ

ΠΗΓΗ: FT (via euro2day)

by W. Munchau

Το 91% των υποχρεώσεων για παροχή οικονομικής ενίσχυσης που έχει αναλάβει το ΔΝΤ αφορά την Ευρώπη. Παρ' όλα αυτά, υπάρχουν ήδη προτάσεις για σημαντική αύξηση των πόρων αυτών, καθώς δεν κρίνονται επαρκείς. 

Θα ήταν, όμως, δικαιολογημένη μια τέτοια αύξηση των κεφαλαίων που διαθέτει το ΔΝΤ για νέα στήριξη της ευρωζώνης; Συγκεκριμένα, το ερώτημα είναι: θα πρέπει χώρες που δεν ανήκουν στην ευρωζώνη να μετέχουν στην εκ νέου συγκέντρωση τέτοιου είδους κεφαλαίων; 

Νομίζω πως όχι. 

Ασφαλώς και η εκτίμηση του ΔΝΤ ότι η κρίση στην ευρωζώνη είναι ο βασικός κίνδυνος που αντιμετωπίζει τώρα η παγκόσμια οικονομία είναι σωστή. Ο κόσμος έχει ασφαλώς συμφέρον να επιλυθεί η κρίση αυτή. Ωστόσο, μεγαλύτερη ανάμιξη του ΔΝΤ σε συγκεκριμένα προγράμματα της Ε.Ε. δεν είναι απαραίτητη, ενώ επίσης είναι πιθανόν να λειτουργήσει αρνητικά. 

Δεν είναι απαραίτητη γιατί η ευρωζώνη έχει την οικονομική δυνατότητα να βοηθήσει τον εαυτό της. Διατηρεί ένα μικρό πλεόνασμα στο ισοζύγιό της με τον υπόλοιπο κόσμο, άρα μπορεί να μην εξαρτάται από εξωτερική χρηματοδότηση. Έχει τη δική της κεντρική τράπεζα, η οποία -θεωρητικά τουλάχιστον- μπορεί να χρησιμεύσει ως δανειστής ύστατης ανάγκης. 

Φυσικά, η ευρωζώνη λειτουργεί με πολιτικά και νομικά προσκόμματα, όπως οι κανόνες για τα ελλείμματα του Μάαστριχτ και οι απαγορεύσεις προς την ΕΚΤ να χρηματοδοτεί κυβερνήσεις. Ωστόσο, κάποιος θα είχε δίκιο να επισημάνει ότι οι κανόνες αυτοί επιβλήθηκαν από την ίδια την Ε.Ε., επομένως θα μπορούσαν να πάψουν να ισχύουν. Η ευρωζώνη θα πρέπει να αλλάξει τους κανόνες που διέπουν τη λειτουργία της πριν ζητιανέψει.

Με δεδομένο ότι δεν αντιμετωπίζει οικονομικά προβλήματα και είναι από τις πιο πλούσιες περιοχές στον πλανήτη, το αίτημα για ανάμιξη του ΔΝΤ σε μελλοντικές κινήσεις διάσωσης είναι ηθικά αξιοκατάκριτο. Αυτό που συμβαίνει εδώ είναι ότι τα κράτη-μέλη της δυσκολεύονται να δεσμεύσουν περισσότερα κεφάλαια στις επιχειρήσεις διάσωσης και βρίσκουν πολιτικά ορθό να εισρεύσουν πόροι από πηγές του ΔΝΤ, ώστε να προσπεραστούν τα εθνικά κοινοβούλια. 

Κατά τη γνώμη μου, όμως, υπάρχει ένα ακόμη πιο σημαντικό επιχείρημα κατά της ανάμιξης του ΔΝΤ: Ο τρόπος με τον οποίο τα κράτη-μέλη της ευρωζώνης έχουν αντιμετωπίσει την κρίση έχει αυξήσει τις πιθανότητες για καταστροφικό αποτέλεσμα. Ενδεχόμενη επέκταση των δεσμεύσεων του ΔΝΤ είναι πολύ πιθανό να υποστηρίξει τις πολιτικές αυτές. 

Η εν εξελίξει κρίση σε μεγάλο βαθμό είναι το αποτέλεσμα της πρόωρης αύξησης των επιτοκίων από την ΕΚΤ, της διστακτικής αντιμετώπισης της κρίσης και της αποτυχίας να ανακεφαλαιοποιηθεί ο τραπεζικός κλάδος μετά την κρίση του 2008. 

Η νέα ισπανική κυβέρνηση την προηγούμενη εβδομάδα παραδέχθηκε ότι δεν υπάρχει τρόπος να επιτύχει τον στόχο της για έλλειμμα στο 4,4% του ΑΕΠ - αυτός τέθηκε όταν οι αρχές ήταν ακόμη σε θέση να προσποιούνται ότι η οικονομία θα ανακάμψει. Η Ιταλία έχει ήδη προχωρήσει σε σφίξιμο της δημοσιονομικής της πολιτικής παρά την ύφεση και η Ισπανία σύντομα θα πιεστεί να κάνει το ίδιο. Όλοι ακολουθούν τα χνάρια της Ελλάδας. 

Τα σωρευτικά πολιτικά λάθη της ευρωζώνης μετατρέπουν ένα πρόβλημα ρευστότητας σεκρίση φερεγγυότητας. Και εδώ ακριβώς βρίσκεται και το πραγματικό ρίσκο για το ΔΝΤ. Αν η Ιταλία πρόκειται να παγιδευτεί σε μακρά ύφεση, η πιθανότητα να μην μπορεί να αποπληρώσει το χρέος της, που σήμερα φτάνει στο 120% του ΑΕΠ, μεγαλώνει. 

Οι ειδήσεις από την Ιταλία λένε ότι το ΔΝΤ πρόκειται να ανακοινώσει προβλέψεις για διετή ύφεση στη χώρα - αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση του λόγου χρέους προς ΑΕΠ, στο τέλος αυτής της περιόδου. Η μελλοντική φερεγγυότητα της χώρας εξαρτάται εξ ολοκλήρου από τα επιτόκια της αγοράς και από την προοπτική της επιστροφής της σε ισχυρή και διαρκή οικονομική ανάπτυξη. Προσπαθώ να σκεφτώ πώς αυτό θα μπορούσε να επιτευχθεί χωρίς δημοσιονομική ένωση και χωρίς μεγαλύτερο διαμοιρασμό των βαρών. 

Εξάλλου, αρκετά τεχνικά θέματα συνηγορούν υπέρ μιας περισσότερο επιφυλακτικής ανάμιξης του ΔΝΤ. Ο Mario Blejer, πρώην διοικητής της κεντρικής τράπεζας της Αργεντινής, είπε πρόσφατα ότι το status του ΔΝΤ ως προνομιούχου πιστωτή μπορεί να απειληθεί. H κατάσταση ίσως γίνει τόσο κρίσιμη ώστε η προτεραιότητα στην αποπληρωμή (το seniority) του ΔΝΤ πιθανόν υποχωρήσει - αυτό με τη σειρά του θα διακινδύνευε τη δυνατότητα και του ίδιου να δανείζει με χαμηλά επιτόκια.

 

Υπάρχουν διάφορα σενάρια ώστε να εμπλακεί το ΔΝΤ με έξυπνο τρόπο. Όλα όμως παρουσιάζουν το ίδιο πρόβλημα: οποιαδήποτε εξωτερική βοήθεια ρευστότητας προς την ευρωζώνη είναι πιθανόν να την ενθαρρύνει να προχωρήσει με πολιτικές που επιδεινώνουν την κρίση. 

Η καλύτερη βοήθεια που το ΔΝΤ θα μπορούσε να δώσει είναι να αρκεστεί στα προγράμματα ενίσχυσης, στα οποία έχει ήδη δεσμευτεί να μετάσχει. Αν πρέπει τελικά να εμπλακεί περισσότερο, θα πρέπει να το κάνει ζητώντας δομικές αλλαγές στην πολιτική, τόσο σε εθνικό όσο και σε επίπεδο ευρωζώνης. Επί παραδείγματι, το ΔΝΤ θα έπρεπε να επιμείνει σε έναminimum κοινής δράσης, ώστε να διευθετηθούν ορισμένα από τα τρέχοντα θέματα - συμπεριλαμβανομένων των προβλημάτων του τραπεζικού τομέα και των πολιτικών αλληλεξάρτησης εθνικών τραπεζών και εθνικών κυβερνήσεων. 

Δεν θα ήταν σοφό εκ μέρους του ΔΝΤ να αναμιχθεί σε τέτοιες διαμάχες.