Βιομηχανίες και σούπερ μάρκετ κάνουν πάρτι και οι υπουργοί ρυθμίζουν τον ήχο και το φως

ΠΗΓΗ: ΕΠΟΧΗ

Του

Κώστα Νικολάου*

Εφιάλτης έχει γίνει η ακρίβεια, καθώς οι τιμές των προϊόντων καλπάζουν ανεξέλεγκτα και ξεπερνούν κατά πολύ αυτές των ευρωπαϊκών χωρών. Αν υπολογίσουμε και τους χαμηλούς μισθούς που στην χώρα μας υπολείπονται κατά 50% των χωρών αυτών, τότε θα πρέπει να μιλάμε για υπερκοστολογημένα προϊόντα πάνω από 100%. 

Για την κατάσταση αυτή οι βιομήχανοι δείχνουν τις επιχειρήσεις λιανικού εμπορίου. Αυτοί ευθύνονται για την μεγάλη ακρίβεια, ισχυρίζονται. Οι εμπορικές επιχειρήσεις ανταποδίδουν, εμείς όσο αγοράζουμε τόσο πουλάμε, λένε, αφήνοντας να εννοηθεί πως υπάρχει διένεξη ή πόλεμος μεταξύ βιομηχανίας και εμπορικών επιχειρήσεων. 

Η αλήθεια όμως είναι διαφορετική, καθώς τόσο η βιομηχανία, δηλαδή αυτοί που παράγουν τα προϊόντα, όσο και οι εμπορικές επιχειρήσεις δηλαδή αυτοί που τα πωλούν, μεταξύ τους συνεργάζονται άριστα. Η συνεργασία μεταξύ βιομηχανίας και εμπορίου είναι τόσο στενή που η υπερκοστολόγηση των προϊόντων μοιράζεται σχεδόν στη μέση.

Να τα πάρουμε, όμως, με τη σειρά και, για προφανείς λόγους, ας περιοριστούμε στον κλάδο τροφίμων και ποτών.

Ο ρόλος της βιομηχανίας

τροφίμων- ποτών

Ο κλάδος αυτός, το καμάρι του ΣΕΒ όπως λέγεται, είναι ο μεγαλύτερος βιομηχανικός κλάδος σε αριθμό επιχειρήσεων και εργαζομένων, σε μέγεθος επενδυμένων κεφαλαίων, πωλήσεων καθώς και καθαρών κερδών.

Αυτό που χαρακτηρίζει τον κλάδο είναι πως από τις επιχειρήσεις παραγωγής ενός προϊόντος που παραδοσιακά τα τελευταία χρόνια έχουν μεταλλαχτεί σε επιχειρήσεις πολλαπλών προϊόντων και από πολυάριθμες και διαφορετικών συμφερόντων έχουν εξελιχθεί σε ολιγάριθμες ιδίων συμφερόντων. 

Αυτό επιτεύχθηκε με τη μέθοδο των εξαγορών και συγχωνεύσεων, καθώς οι μεγαλύτερες από τις 1.400 επιχειρήσεις που απαρτίζουν τον κλάδο αυτό, έχουν συγκροτηθεί σε ολιγάριθμους ομίλους και οι οποίοι ασχολούνται πλέον με όλη την γκάμα των προϊόντων. 

Έτσι, το σύνολο της παραγωγής των προϊόντων βρίσκεται στα χέρια μόνο λίγων οικογενειών.

Προς επιβεβαίωση των παραπάνω αρκούν μόνο δυο στοιχεία:

Μόνο 5 όλες και όλες, σύμφωνα με τον ΣΕΒ, συγκεντρώνουν το 1/5 (20,1%) του συνολικού τζίρου του κλάδου! Οι 30 ισχυρότερες επιχειρήσεις, σύμφωνα με τη star bank που δημοσιεύτηκε στον «Οικονομικό Ταχυδρόμο», απέσπασαν το 90% των συνολικών κερδών του κλάδου!

Ο ρόλος του προέδρου του ΣΕΒ

Ο σημερινός πρόεδρος του ΣΕΒ ήταν ιδιοκτήτης μεγάλης επιχείρησης στον κλάδο τροφίμων και πρόεδρος του συνδέσμου βιομηχανίας τροφίμων και ο ρόλος του ήταν καθοριστικός όλη την περίοδο αυτή. 

Με τις ιδιότητες αυτές, πρωτοστατώντας ο ίδιος, σήκωσε πολύ ψηλά τη σημαία ενάντια στις συνδικαλιστικές οργανώσεις των εργαζομένων, καθώς απέλυσε όλους τους εκλεγμένους συνδικαλιστές από την επιχείρησή του, διέλυσε το επιχειρησιακό σωματείο και απαγόρευσε την επανίδρυσή του.

Αυτό έγινε κατεύθυνση για όλες τις επιχειρήσεις του κλάδου, αφού ο ίδιος ήταν πρόεδρος του συνδέσμου βιομηχανιών τροφίμων και φτάσαμε σήμερα στο σημείο όπου από τις 1.400 επιχειρήσεις (με μέσο όρο 50 εργαζομένων), μόνο σε 80 από αυτές υπάρχουν επιχειρησιακά σωματεία ή συμβούλια εργαζομένων, παρά το γεγονός ότι από το 1988 και σύμφωνα με το νόμο 1767/88 όλες οι επιχειρήσεις άνω των 20 ατόμων θα πρέπει να συστήσουν Συμβούλια ή Ενώσεις Εργαζομένων. Με τον τρόπο αυτό φίμωσαν και κάθε οργανωμένη φωνή στο εσωτερικό των επιχειρήσεων αυτών.

Ο ρόλος των εμπορικών

επιχειρήσεων

Παραδοσιακά στην Ελλάδα υπήρχαν δεκάδες χιλιάδες σημεία πώλησης, μικρές οικογενειακές επιχειρήσεις σε κάθε γειτονιά, χωρίς να έχουν λόγο στην διαμόρφωση των τιμών ούτε και την δυνατότητα καθορισμού της συνολικής προώθησης προϊόντων. Απλά, η κάθε μία χωριστά μεταπωλούσαν τα προϊόντα των βιομηχανικών επιχειρήσεων προσαυξημένα με την προσθήκη ενός χαμηλού ποσοστού κέρδους, που και αυτό δεν το καθόριζαν οι ίδιες.

Στις μέρες μας ο κανόνας αυτός έπαψε να ισχύει, καθώς οι μικρές οικογενειακές επιχειρήσεις αντικαταστάθηκαν από μεγάλες εμπορικές επιχειρήσεις σούπερ μάρκετ, οι οποίες με τη σειρά τους και με τη μέθοδο των εξαγορών και συγχωνεύσεων κατέληξαν σε ελάχιστες πολυεθνικές αλυσίδες. 

Έτσι, στο χώρο της διάθεσης των προϊόντων έχουν διαμορφωθεί μεγάλες επιχείρησες, που όμως δεν είναι ανεξάρτητες μεταξύ τους αλλά αλυσίδες ελάχιστων εταιριών, οι οποίες καθορίζουν πλέον και ελέγχουν την διακίνηση όλων των αγαθών προϊόντων

Το ταγκό χορεύεται από δύο

Η υπερκοστολόγηση των προϊόντων δεν μπορεί να γίνει χωριστά και μεμονωμένα ούτε από τις βιομηχανίες παραγωγής ούτε από τις εμπορικές επιχειρήσεις. Χρειάζονται και απαιτούνται και οι δύο. Οι μεν πρώτοι καθορίζουν τις υψηλές τιμές, ενώ οι δεύτεροι αναλαμβάνουν τη διάθεσή τους σ’ αυτές τις τιμές, και το κέρδος της υπερκοστολόγησης μοιράζεται στα δύο. 

Ο ισχυρισμός των εκπροσώπων των σούπερ μάρκετ ότι όσο αγοράζουν τόσο πωλούν, είναι βλακώδης καθώς οι αναγραφόμενες τιμές των τιμολογίων είναι ήδη υπερκοστολογημένες, αλλά όπως είναι  πασίγνωστο, οι επιχειρήσεις αυτές λαμβάνουν ειδικές προμήθειες της τάξης των 20-25%, οι οποίες δεν φαίνονται καν στα τιμολόγια. 

Έτσι το ταγκό βαστάει καλά, 30 βιομηχανικές και 10 εμπορικές επιχειρήσεις να κάνουν πάρτι, με τους υπουργούς εμπορίου – ανάπτυξης να ρυθμίζουν τον ήχο και τους υπουργούς εργασίας το φωτισμό.

Άμεσα μέτρα, όλα στο φως

Ο υπουργός εμπορίου κ. Χρυσοχοϊδης, πολύ καλά πληροφορημένος και γνώστης όλων των παραπάνω, να αφήσει κατά μέρος τους «λεονταρισμούς» περί πειθούς και συμφωνίες κυρίων(!) και να ασχοληθεί με τα καρτέλ που ληστεύουν τα νοικοκυριά της χώρας. 

Ένας τρόπος να σπάσει το ταγκό βιομηχανίας – σούπερ μάρκετ, είναι να κοπούν οι αδιαφανείς προμήθειες που λαμβάνουν τα σούπερ μάρκετ για να προωθούν προϊόντα των μεγάλων βιομηχανιών. Αυτό μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους.

Ο ένας τρόπος είναι να αναγράφονται στα τιμολόγια οι κάθε είδους προμήθειες που λαμβάνουν τα σούπερ μάρκετ από τις μεγάλες βιομηχανίες, είτε αυτές λέγονται ποσοστά επί των πωλήσεων είτε λέγονται προσφορές ή όπως αλλιώς, για να φαίνονται οι πραγματικές τιμές στις οποίες αγοράζουν.

Ένας άλλος τρόπος, ή και οι δύο μαζί, είναι η ειδική φορολόγηση των προμηθειών αυτών στη βιομηχανία, καθώς αυτές δεν είναι τίποτα άλλο από υπερκοστολογήσεις. 

Ένας άλλος τρόπος, ή και οι τρεις μαζί, που είναι και ο πιο ουσιαστικός είναι ο έλεγχος της νομιμότητας των προμηθειών αυτών.

* Ο Κώστας Νικολάου είναι πρώην αντιπρόεδρος της Ομοσπονδίας Εργαζομένων Τροφίμων Ποτών, nikolaou@kepea.gr .